'Somon paniği': Balıktan virüs geçer mi?

Çin'in başkenti Pekin'de geçen hafta Covid-19 vakalarında ani bir yükselme görüldü. Bu vakaların neredeyse tamamı toptan satış yapılan bir pazardan kaynaklandı.

Devlet medyasının Şinfadi adlı pazarda ithal somon balıklarının kesildiği tahtalarda koronavirüs bulunduğunu duyurması, tüm ülkede kaygı yarattı.

Süpermarketler ve restoranlar somon satmayı durdurdu. Avrupa'dan somon ithalatının da durdurulduğu açıklandı.

Çarşamba günü Pekin yakınlarındaki Tianjin'de balık ayıklayan 22 yaşındaki bir kişinin koronavirüs testinin pozitif çıktığı bildirildi.

Ancak Çin Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) somonda virüs görülmesinin olası olmadığını söylüyor. Öyleyse neden panik yaşanıyor?

Pazarda ne oldu?

Geçen hafta Pekin'de 57 gün aradan sonra ilk kez bir koronavirüs vakası görüldüğü açıklandı. geçen Perşembe'den bu yana neredeyse tamamı Şinfadi kaynaklı yaklaşık 150 vaka rapor edildi.

Kentin en büyük toptan gıda pazarı olan Şinfadi, Pekin'in sebze ve et ihtiyacının yüzde 80'ini karşılıyor ve her gün buradan on binlerce kişi alışveriş yapıyor.

Ama salgının başladığı Vuhan'dakinin aksine burada vahşi hayvan ticareti yapıldığında dair hiçbir emare yok.

Haberlerde, virüsün ithal somon kesilen bir tahtada bulunduğundan söz ediliyor.

Fakat pazardan alınan 40 örnekte koronavirüs görüldü. Belediye Sağlık Komisyonu sözcüsüne göre bunların bazılarının kesme tahtalarıyla bağlantısı yok.

Somonda virüs olabilir mi?

Bu çok olası değil.

Çin Hastalık Kontrol Merkezi'nden bir yetkiliye göre virüsün somondan kaynaklandığına, hatta somonun virüs taşıyıcısı (ara konak-ikincil konak) olduğuna dair bir kanıt yok.

CDC acil müdahale biriminin müdür yardımcısı Shi Guoqing, pazara ulaşmadan önce somonda virüse rastlanmadığını söyledi. Yani virüs somonda değil pazardaydı. Uzmanlar da buna katılıyor.

'Bu tür alıcılar balıklarda değil, memelilerde var'

Tsinghua Üniversitesi virologlarından Cheng Gong, CGTN Televizyonu'na "Virüslerin konak hücre yüzeylerini enfekte edebilmesi için viral reseptörlere (alıcılar) ihtiyaç duyuyor. Belli alıcılar olmadan hücrelere giremiyorlar. Şimdiye kadarki bilgilerimiz, bu tür alıcıların balıklarda değil sadece memelilerde olduğuna işaret ediyor" dedi.

Bununla birlikte CDC'nin baş epidemiyolojisti Wu Zunyou, balıkların doğal ortamlarında virüs kapmayabileceğini fakat yakalanma ya da taşınma aşamasında çalışanlardan hastalık bulaşmış olabileceğini söyledi.

Sonuçta, virüsün orijinal kaynağı bilinmiyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) virüsün yiyecek ya da içeceklerden insanlara geçmediğini söylüyor.

WHO'nun internet sitesinde "Koronavirüsler, yiyecekte çoğalamıyor. Çoğalabilmesi için bir insan ya da hayvan konağa ihtiyacı var" deniyor. WHO, virüsün gıda paketlenirken de bulaşma ihtimalinin de "çok zayıf" olduğunu belirtiyor.

Somon ithalatı etkilenecek mi?

Çin, Şili, Norveç, Faroe Adaları ve Avustralya'dan yılda 80 bin ton somon ithal ediyor.

Bu ülkelerin çoğunda virüs yaygın değil. Norveç, somonlarının virüslü olmadığını söylüyor. Hafta sonunda Norveç'e Çin'den verilen siparişler iptal edilmişti.

Diğer ülkelerin büyük ölçüde somonla ilgili spekülasyonlardan etkilenmediği belirtiliyor.

Hong Kong Gıda Güvenliği Merkezi, Şili, İzlanda ve Danimarka'dan ithal edilen somonlardan alınan 16 örnekte virüse rastlanmadığını açıkladı. Kentte, suşi restoranları önünde uzun kuyruklar görülüyor.

Singapur Gıda Kurumu da hastalığın yiyecek hatta paketlemeden geçebileceğine dair hiçbir kanıt olmadığını, ancak "bölgedeki gelişmeleri izlemeye devam ettiğini" açıkladı.