Soma ekmekle adalet arasında

301 madencinin yaşamını yitirdiği katliamın ardından ölümden son anda kurtulan madenciler dahi sorumlular hakkında şikayetçi olamıyor. İşçiler “açlık mı hak arama mı?” sorgulamasının içine düşürülüyor. Şirket yetkililerinin katliamın meydana geldiği ocakta hala işçilere “sus payı” olarak ücret ödediği söyleniyor. Hatta faciaya tanık olan son anda kurtulanlar, 50 kişinin üretim aşamasına geçilmesi için yeterliği olduğu madende 350 kişi çalıştırıldığını belirtiyor. Facianın ardından şirket aleyhine ifade veren ancak aynı madende çalışmaya devam eden işçiler ya mağdur tanık olarak çıkmaktan kaçınıyor. Ya da işten atılma korkusuyla dünkü duruşmada görüldüğü gibi ifadelerini değiştiriyor.

İŞSİZLİK KORKUSU

İş cinayetlerinde yakınlarını kaybedenlere hukuki destek sunan Bir Umut Derneği kurucu ekibinden Avukat Berrin Demir, Soma'da katliam yaşanan madende tutuklu sanıklar dahil kurtulan madencilere de maaş ödendiğini açıkladı. Madenin savcılık tarafından Soma Kömürleri AŞ'ye geri verildiğini de belirten Demir, “Şu anda madenin varlığını devam ettirebilmesi için çalışmalar yapılıyor. Bu iş için 50-60 kişi yeterli. Ancak şirket şu anda 350 kişiye maaş veriyor. SGK primlerini ödüyor. Mahkemede mağdur tanık olarak ifade verenlerin bir çoğu bu madende çalışıyor” dedi. Katliamdan kurtulanların psikolojileri bozulduğu için madene inemediğini de anlatan Demir, “Bu kişiler madenden başka yerde de iş bulamadıkları için tam bir cendereye alınmış durumdalar. Ya aç kalacaklar ya da madene mahkum olacaklar. Öyle olduğu için de mahkemede şirket hakkında konuşamıyorlar ya da şikayetçi olamıyorlar. Adeta işçiler açlıkla terbiye ediliyor” diye konuştu. Soma'da basit bir işçi alacağıyla ilgili davada bile tanık bulamadığını anlatan Demir, “İki erkek tanığı geçtim, onların eşleri kardeşleri, anneleri bile korkudan tanıklık yapamıyorlar. Kişilerin akrabaları bile konuşmuyor. Konuşursak 'ağabeyimi, babamı, kardeşimi işten çıkarırlar' diye korkuyorlar. Bu yörede işveren o kadar sıkı örgütlenmiş ki, sendika ve taşeron öyle bir organizasyon kurmuş ki işçilere nefes aldırmıyorlar. Davada şirket aleyhine konuşanlar bir daha hiçbir madende çalışamayacağını biliyor” dedi.

İŞVEREN İŞBİRLİĞİ DEĞİL İŞÇİ BİRLİĞİ

DİSK Dev-Maden-Sen'in avukatlarından Aziz Aytaç da, Soma'da “işveren birliğinin” kurulduğunu bunu yenmenin “işçi birliğinden” geçtiğini söyledi. Soma AŞ'nin patronuyla İmbat Madencilik'in patronunun birbirlerinden bağımsız olmadığını anlatan Aytaç, “Şirketin Genel Müdürü Ramazan Doğru bile savunmasında diğer şirketlerle koordineli çalıştıklarını itiraf etti. Bir işçi aleyhte ifade verdiği zaman işten atılıyor. Önceki gün şuanda İmbat'ta çalışan bir işçi ifade verdi şikayetçi olmadı ve olan şeyleri de söylemekten kaçındı. Çünkü konuşursa işten atılacağını biliyor” dedi. Katliamdan sonra madende işçi fazlası ortaya çıktığını kapanan 3 ocağın ardından 2 bin kişinin işsiz kaldığını da kaydederek, “Burada herkes memleketine döndü. Sendikaya üye olanlar işten çıkarılıyor. Şuanda mahkemede sadece madencilik yapmayacak olanlar düzgün ifade veriyor. Hatta şirket aleyhine konuşan bir mağdur bana gelip 'artık hiçbir madence çalışamayacağım” dedi. Avukat İbrahim Arzuk da, “İşverinin yanında çalışan ve bu konuda tanıklık yapanlar ekonomik bağımlımık nedeniyle serbest ifade veremez” dedi.

LÜKS CİP GERGİNLİĞİ

Manisa'nın Soma İlçesi'nde 301 madencinin yaşamını yitirdiği faciayla ilgili 8'i tutuklu 46 sanıklı davanın görüldüğü Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi'nde işsiz tanığın adliyeye lüks ciple geldiğinin ortaya çıkması duruşma salonunu karıştırdı.

Savcılıkta verdiği ifadeyi mahkemede değiştiren ve çalıştığı dönemde 3 bin lira maaş aldığını, şu anda işsiz olduğunu söyleyen Recep Doğan'a işçi yakınları tepki gösterdi.

Soma'da geçen yıl 13 Mayıs'ta meydana gelen faciada, 301 madencinin yaşamını yitirmesiyle ilgili başlatılan adli soruşturmada, haklarında 'Olası kastla öldürme', 'Bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümü ile birlikte birden fazla kişinin yaralanmasına neden olma', 'Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama' suçlarından 301 kez, 2 yıldan 25 yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açılan toplam 46 sanığın yargılanmasına, Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi'nde devam edildi. Duruşmada, tutuklu sanıklar Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan, Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Genel Müdürü Ramazan Doğru, İşletme Müdürü Akın Çelik, Maden Mühendisi, İşletme Müdür Yardımcısı İsmail Adalı, maden mühendisleri Yasin Kurnaz, Hilmi Kazık, Ertan Ersoy, emniyet teknikeri Mehmet Ali Günay Çelik'in yanı sıra tutuksuz sanıkların bir bölümü hazır bulundu. Ölen işçilerin aileleri de polisin arama noktasından geçip, duruşmayı takip etmek için mahkeme salonuna geldi.

'İNŞALLAH DOĞRU SÖYLERSİN'

Tanıkların ifadelerinin alınmasına devam edildi. İlk olarak olaydan sonra şüpheli olarak savcılıkta ifadesi alınan ancak hakkında takipsizlik kararı verilen üretimden sorumlu maden teknikeri Recep Doğan, dinlendi. Mahkeme Başkanı Aytaç Ballı, dinlemek üzere çağırdığı Recep Doğan'ın yerine almasından sonra birçok ölen madenci yakını, yüksek sesle "İnşallah doğru söylersin" dedi.

'İNSANIN GENZİNİ YAKAN BİR DUMAN VARDI'

Recep Doğan, facia sırasında maden içerisinde neler yaşandığını şu sözlerle anlattı: "Yaklaşık 15 ay bu firmada çalışıyordum. Üretimden sorumluydum. Olay günü H panosunda çalıştığım sırada elektirikler kesildi. Dolayısıyla hem telefonlar, hem de bant durdu. Ben olayın nedeniri öğrenmek içini ilerlediğim sırada bant görevlisi bana duman geldiğini söyledi. Ona içerideki işçileri çıkarmasını söyledim, ben de dumana doğru ilerledim. Ancak duman yoğunlaşınca, temiz havanın bulunduğu kaçamak bölgesine geçtim. Gaz maskelerimizi taktık. Ardından da temiz havanın geçtiği boruları testerelerle kesip oradan oksijen almaya çalıştık. 100 kişinin üzerindeydik. İnsanını genzini yakan bir duman vardı. Bazı arkadaşlarımız bireysel hareket etti. Onların da çoğu hayatlarını kaybetti. İlk başlarda küçük çaplı yangın sandım, ama ilerleyen saatlerde olayın büyüklüğünü anladım. İlerleyen saatlerde ben de bayılmışım ve gözlerimi hastanede açtım."

SAVCILIKTAKİ İFADESİNİ DEĞİŞTİRDİ

Olay sonrasında savcıya verdiği ifadesinde, kalibrasyonu yapılan gaz sensörleriyle oynandığını, bunların sınır değerlerinin değiştirildiğini, hatta gaz yüksekliğinden dolayı elektrik sisteminin otomatik kesilmemesi için müdahalelerde bulunulduğunu anlatan Doğan, bu kez aynı sözleri kullanmadı. Recep Doğan, "Ben bu cihazları kullanmayı bilmediğim için, savcının böyle bir müdahale olup olmadığına yönelik sorusuna, bu tür müdahalelere yapılabilir diye düşünüp öyle yanıt verdim" dedi. Böyle bir değişiklik olayına tanık olup olmadığına yönelik sanık avukatlarının sorularına ise Recep Doğan "hayır tanık olmadım" yanıtını verdi.

'BAZI ŞEYLER SUİSTİMAL EDİLMİŞ OLABİLİR'

Üretimden sorumlu olduğu ocakta güvenliğin elbette önemli olduğunu, ama üretimin her zaman bir adım önde olduğunu vurgulayan Recep Doğan, "Üretim baskısı da yoktu ama biri arızadan dolayı üretimi az kalmış ise, biri sıkıştırma da doğal olabilirdi" dedi. Kazayla ilgili olarak ise Doğan, "Bazı şeyler suistimal edilmiş olabilir. Herhangi bir şeyde aksaklık olmasa böyle bir olay da yaşanmazdı" değerlendirmesini yaptı. Oksijenin azaldığı durumlarda zaman zaman üretimin durdurulduğunu, havalandırmanın normale dönmesinin ardından tekrar iççilerini içeriye alındığını ileri süren Recep Doğan, "Havalandırmanın olmadığı yerde işçi çalışmaz. İşçi çalışmazsa da üretim olmaz" diye konuştu. Doğan ayrıca Soma Kömür İşletmeleri A.Ş'ye ait facianın yaşandığı ocaktaki güvenlik tedbirlerinin, daha önce görev yaptığı madene ocaklarından daha iyi durumda olduğunu ileri sürdü.

'İŞSİZ KİŞİ NASIL LÜKS CİP KULLANABİLİYOR?'

ÇHD Genel başkanı Avukat Selçuk Kozağaçlı Recep Doğan'a, savcılık ifadesi ile mahkemedeki ifadesindeki değişikliklere yönelik sorular yöneltti. Bu sırada söz alan mağdur ailelerin avukatlarından aynı zamanda Sosyal Haklar Derneği Başkanı da olan Can Atalay, Recep Doğan'a işi olup olmadığını ve çalıştığı dönemde ne kadar maaş aldığını sordu. Doğan da, son dönemde 3 bin TL maaşı olduğunu, şimdi işsiz olduğunu söyledi. Avukat Can Atalay daha sonra, adliyeye geldiği 45.. …. plakalı lüks cipin kime ait olduğunu sordu. Recep Doğan'ın kendisine ait olduğunu söylemesi üzerine, Avukat Can Atalay, 'lüks bir cipi nasıl olur da işsiz olan ve çalıştığı dönemde de 3 bin TL maaş alan bir kişinin kullanabildiğini' sordu. Ortaya çıkan bu gerçek üzerine, hem Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Yönetim kurulu Başkanı Can Gürkan hem de avukatı Kadir Çekin, aynı anda ayağa kalkıp itiraz ettiklerini, kendilerine yönelik suçlama bulunduğunu ileri sürdü. Salondaki mağdur ailelerini yakınları da bu duruma tepki gösterdi ve tanık Recep Doğan'ın lüks cipini tam önlerine park ettiğini, ardında da eşiyle el ele tutuşup mahkeme salonuna girdiğini anlattı. Duruşmaya verilene ara sırasında mağdur ailelerinin avukatları, ciple ilgili soruya Can Gürkan ile avukatının aynı anda ortak olarak büyük tepki vermesine ise anlam veremediklerini söyledi.