Soğuk savaş kızışıyor

Ukrayna'da Batı yanlısı Kiev yönetimi ile Rusça konuşan doğu bölgelerindeki federalistler arasındaki kriz dindirilmeye çalışılırken, konu Galler'de bugün toplanacak NATO zirvesine taşınıyor. Zirve öncesi taraflar arasında Soğuk Savaş rüzgarları esiyor. NATO Doğu Avrupa'ya yeniden konuşlanmayı değerlendirirken, Rusya da 'eski askeri stratejiye' dönmekten söz ediyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Petro Paraşenko, dün zirve arefesinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefon görüşmesini uluslararası kamuoyuna "kalıcı ateşkes anlaşmasına ulaşıldığı" şeklinde duyurdu. Paraşenko'nun ofisinden yapılan açıklamada, "barışın tesisine katkı için atılacak adımlarda ortak anlayışa ulaşıldığı" savunularak, "(Putin'le) konuşmanın sonucu Donbass bölgesinde kalıcı ateşkes anlaşmasıdır" ifadeleri kullanıldı. Rusya daha önce 'iki liderin büyük ölçüde krizden çıkış için ortak görüş taşıdıklarını' belirtmekle yetinmişken, düzeltme Putin'in sözcüsü Dimitri Peskov'dan geldi. Peskov, "Elbette Putin ile Paraşenko arasındaki telefon görüşmesinde Ukrayna ordusu ve güneydoğudaki isyanın sona erdirilmesi amacıyla bir anlaşmaya yönelik adımlar konusunda görüş alışverişi yapıldı" dedi. Fakat Peskov, bunun iki ülke arasında değil bir iç mesele olduğuna dikkat çekti ve Rusya'nın Ukrayna'daki şiddetin tarafı olmadığını söyledi. Paraşenko'nun ofisi de daha sonra ifadeyi 'kalıcı ateşkes' yerine 'ateşkes rejimi' diyerek düzeltti.

Lugansk ve Donetsk bölgelerinden oluşan Donbass'taki federalistler de ateşkesten söz etmezken, karşı saldırı halindeler. Pazartesi günü Lugansk havaalanını ele geçiren federalisler, gözlerini Donetsk havaalanına geçirmeye dikti. Ukrayna Başbakanı Arseni Yatsenyuk ise dün federalistlerin arkasındaki asıl güç gördüğü Rusya'yı "terörist devlet" diye niteleyip sınıra "duvar örecekleri" çıkışı yaptı.

Obama: Yalnız bırakmayız

Ukrayna birlikleri geri çekilme halindeyken, Batı alarmda. İttifakın 28 üyesi bugün Galler'deki zirvede konuyu ele alırken, baş gündem Rusya'ya karşı Doğu Avrupa ve Baltıklar'da yeniden askeri konuşlanma. Nitekim ABD Başkanı Barack Obama, Galler'den önce Estonya'da soluğu aldı ve Rusya'dan kaygılanan Baltık ülkeleriyle dayanışma sergiledi. Obama, Tallinn'de Estonya Başkanı Toomas Hendrik IIves ile omuz omuza durup, NATO anlaşmasının müttefiklere yardımı içeren 5'inci maddesine atıf yaptı, "Bu kırılamaz, sarsılmaz, ebedidir. Ve Estonya never yalnız olmayacak" dedi. Baltıklara daha fazla ABD uçağı göndereceğini, Estonya'daki Amari üssünün konuşlanmak için ideal olduğunu belirtti. ABD Başkanı, Paraşenko'nun söz ettiği ateşkes sorulduğunda "bunun için erken olduğunu, ateşkesin Rusya'nın Ukrayna'daki rolünün aktif değilmiş gibi davranmaktan vazgeçmesi halinde etkili olabileceğini" söyledi.

'Acil müdahale gücü'

NATO liderleri zirvede Rusya'ya karşı "acil müdahale gücü" oluşturulması ile Doğu Avrupa'ya daha fazla birlik konuşlandırmak ve bu ülkelerinin savunmalarını güçlendirmeyi planlıyor. Ancak Doğu Avrupa ülkelerinin kalıcı NATO üssü taleplerinin karşılanıp karşılanmayacağı meçhul. Letonya, Litvanya ve Estonya Rus enerjisine muhtaç. Estonya'da ise geniş bir Rusça konuşan azınlık yaşıyor. Baltık ülkeleri 2004'te NATO'ya katılmışken, Ukrayna ittifaka üye değil.

Rusya: Stratejiyi değiştiririz

Kiev yönetimi ve Batı, Rus ordusunun Ukrayna'ya tank ve asker gönderdiğini iddia ediyor. Moskova ise iddiayı yalanlıyor ve NATO'nun doğuya kendi sınırlarına genişlemesine itiraz ediyor. Eylülde stratejik füze güçlerini kullanarak yeni tatbikat planını duyuran Rusya, NATO'nun genişleme stratejisi nedeniyle "eski askeri tehdit stratejisine dönülmesinin değerlendirildiğini" duyurdu. Moskova uzun süredir ilk kez NATO'yu "tehdit" olarak niteledi. NATO kaynakları ise hedeflerinin ittifak üyelerini korumak olduğunu söyeyip, Rusya'yı kışkırtmaya çalışmadıklarını savunuyor.

Ukrayna'da şubatta Victor Yanukoviç'in devrilmesi sonrası Batı yanlılarının yönetimi ele almasıyla kriz patlamıştı. İlk isyan eden Kırım bölgesi nisanda Rusya Federasyonu'na katılmıştı. Nisan'dan beri Ukrayna'nın doğusundaki çatışmalarda BM'ye göre 2600 kişi öldü, 1 milyona yakın insan yerinden yurdundan oldu. Paraşenko'nun haziranda önerdiği ateşkes, federalistler tarafından ordu saldırılarının durdurulmadığı gerekçesiyle reddedilmişti.