Şirketlerin riskini bankalara yükleme karmaşası: Tedbir değil tavsiye

Banka kredileri ile ilgili yeni tedbirler açıklayan Hazine ve Maliye Bakanlığı, ‘bankaların kredi riski artar’ eleştirilerinin ardından söylemini değiştirdi. Bakanlık, sabah saatlerinde Bankalar Birliği (TBB) ile reel sektörün banka kredileri kapsamında bir dizi rahatlatıcı tedbir belirlediklerini duyurdu.

Tedbirlere göre “8 Ağustos 2018’den itibaren yaşanan ekonomik ortam nedeni ile oluşan kredi gecikmeleri, karşılıksız çek ve protesto edilen senetler Risk Merkezi’ne mücbir sebep koduyla bildirilebilecek.”

Ancak piyasadan ve uzmanlardan gelen ve söz konusu adımın bankalardaki kredi riskini artıracağı yönündeki eleştirilerden sonra Bakanlık çark etti, tedbirlerin ‘tavsiye’ niteliğinde olduğunu açıkladı. Öğleden sonra yapılan yeni bir açıklamayla, sektörle ilgili tedbirlerin TBB tarafından tavsiye niteliğinde olduğu, bu tedbirlerle ilgili Bakanlığın aldığı karar olmadığı ifade edildi. Analistler bu açıklamayı gelen tepkinin ardından atılan bir ‘geri adım’ olarak değerlendirdi.
Söz konusu ‘tavsiye’ kararları ile ilgili olarak, Bakanlıktan yapılan açıklamada, “Ülkemize karşı başlatılan ekonomik saldırıların etkilerini kırmak ve ekonomimizi daha güçlü temellere kavuşturmak amacıyla başlattığımız politikalarımızı sürdürürken, kurdaki yükseliş sonrası bankalarımızı ve reel sektörümüzü rahatlatmak için devreye aldığımız aksiyon planımızı uygulamaya devam ediyoruz” denildi. Karşılıklı iyi niyet esasına dayalı olarak nitelenen diğer tedbirler şöyle:     

-Kredi kanalları açık tutulmaya devam edecek

-Firma nakit akışlarının sürdürülebilirliğini teminen, vade ve fiyatlamalarda esneklik sağlanmaya devam edilecek

-Kur artışı nedeniyle limit aşımı oluşan kredilerde limit aşımı dikkate alınmayacak ve kredi kapama talebi yapılmayacak

-Yine kur etkisi ile teminat değeri risk tutarını karşılamada yetersiz kalan krediler için firmalardan ilave teminat talep edilmeyecek

Sistemin sağlığını bozabilir

Koç Üniversitesi TÜSİAD Ekonomik Araştırmalar Direktörü Prof. Dr. Selva Demiralp, reel sektörü kur şokunun yarattığı zarardan korumak için açıklanan önlemlerin bankaların kredi riskini artırmak gibi önemli bir yan etkisi olabileceğine dikkat çekti.

Demiralp, bankacılık sisteminin işleyişindeki temel prensipler üzerinden bu riskleri şöyle anlattı: “Banka, kredi alan müşterinin risk algısı ve yönetimi konusunda kesin bilgi sahibi değildir. Bu nedenle vermiş olduğu kredinin geri ödenememe riskini azaltmak için bazı önlemler alır. Bunlardan bir tanesi teminattır. Şayet borç alan kişi borcunu geri ödeyememe durumunda teminatını kaybedeceğini bilirse risk alma motivasyonu azalır. Borç veren ise risk durumunda teminata el koyacağını bildiği için kredi vermeye daha istekli olur. Bir diğer önlem kredi limitleridir. Çünkü verilen kredinin miktarı ne kadar artarsa borç alanın risk iştahı da o kadar artar.”

Kredileri yeniden yapılandırma kolaylıkları, riski artan kredilerde ilave teminat talep edilememesi, limit aşımının dikkate alınmaması gibi reel sektörü bir süre rahatlatacak düzenlemelerin bankaları tedirgin edeceğini ifade eden Demiralp, şöyle devam etti: “Yaşanan kur şokunun reel sektör üzerindeki ezici yükü elbette yadsınamaz. Haziran itibarıyla özel sektör dış borcu 240 milyar dolar seviyesinde. Kurdaki iki haftalık değer kaybı bu borcu 200 milyar TL üzerinde artırdı. Reel sektörü korumak için önemlerin bankacılık sisteminin sağlığını olumsuz etkileyebileceğini de gözardı etmemek gerekiyor.”
“Çözüm bulmamız gereken sorunun kurdaki patlama ile ekonomiyi nasıl yüzdürebiliriz sorusundan ziyade kuru en kısa zamanda nasıl düşürebiliriz sorusu olması gerek” diyen Demiralp, bunun cevabının ise TCMB’nin ciddi bir faiz artırımına gitmesinden geçtiğini vurguladı.

Enflasyon beklentisi arttı

Merkez Bankası ağustos ayı beklenti anketi açıklandı. Buna göre yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 13.88’den yüzde 16.45’e çıkarken, dolara ilişkin beklenti ise 5.9663 olarak açıklandı.
Ankete göre gelecek 12 ay TÜFE beklentisi yüzde 11.07’den yüzde 12.96’ya, 24 ay TÜFE beklentisi yüzde 9.54’ten yüzde 10.67’ye çıktı. Merkez Bankası politika faizini değiştirmediği son Para Politikası Kurulu kararında enflasyondaki gelişmeleri yakından izlediklerini, buna göre aksiyon alabileceklerini belirtmişti. Öte yandan dolar/TL dün ABD’den yeni yaptırım endişeleri, tatil öncesi yatırımcıların risk almak istememesi ve kredi derecelendime kuruluşu S&P’den beklenen açıklamalara ilişkin tedirginlikle 6.3523’ü test etti. TL’nin dolar karşısındaki değer kaybı da gün içinde yüzde 8’i aştı ancak kapanışa doğru kur yeniden 6.10’lu seviyelere geriledi. Reuters’a konuşan bankacılar bireysel döviz satışlarına karşın kurumsal döviz alımlarının da devam ettiğini belirtirken piyasalarda oynaklığın endişelerle yüksek olması nedeniyle kurdaki hareketlerinde dalga boyunun yüksek olduğuna dikkat çektiler.

Reformlara hız verilmeli

DenizBank Yatırım Hizmetleri Grubu Stratejisti Orkun Gödek şu aşamada atılan adımların olumsuz olmadığını belirterek “Bir şekilde öncelikle yangının kontrol altına alınması gerekiyordu. Yapılanları şu aşamada böyle yorumluyorum. Ancak, uzun vadeli olabilmesi için başka adımların da gelmesi gerekiyor” dedi ve şöyle devam etti: “Bunun yanında kamuoyunda gündemde olan yapısal reformlara hız verilmesi, daha sıkı bir mali denge, enflasyon görünümündeki bozulmanın kısa sürede önce hız kesmesi devamında da zaman içerisinde tek haneye inmesi için gerekli adımların atılması, para politikası ayarlaması gibi hamleler destekleyici olacaktır.”
Londra merkezli Bluebay Asset Management Stratejisti Timothy Ash ise Merkez Bankası’nın borçlanma maliyetlerini artırıcı üstü kapalı hamlelerine dikkat çekerek, hamlelerin bankaları likidite ihtiyaçlarını karşılamak için daha pahalı bir gecelik borç verme faizinden borçlanmaya ittiğini, borçlanma maliyetlerinin bu hafta 39 baz puan artırıldığını vurguladı.

KOBİ’lere paket

Hazine ve Maliye Bakanlığı, KOBİ’lerin finansmanı için TOBB ve odaların işbirliği, özel ve kamu bankalarının katılımıyla yeni kredi paketi üzerinde çalışıldığını duyurdu. Yapılan açıklamada piyasalarda istikrarın sağlanması yanında ekonomik faaliyetin sağlıklı olarak sürdürülmesinin desteklenmesi için ek önlemler alındığına dikkat çekilerek, “Uygulama kısa süre içinde açıklanacak”
denildi.