Sığınma evleri bir başkaldırı yeridir

Sığınmak... Sözcük olarak uyandırdığı duygu güçlü, mücadele ile ilgili görünmese de aslında bizim gibi şiddetin aşırı yaygın olduğu bir ülkede içerdiği anlam çok derin... Bir canlı neden bir yere sığınır. Sığınaklar kimler için var? Sığınaklar hangi gereksinimi karşılıyor? Sığınmak, sözcüğün ilk akla getirdiği gibi korunmasız, bir canlının baş edeyemeceği bir sorun karşısında korunmak için kendisini koşulsuz şartsız emanet ettiği yerler midir? Bizim gibi üç kadından birinin aile içinde şiddet gördüğü bir ülkede sığınaklar ya da sığınma evleri bir başkaldırı, bir isyan, mecbur kaldığı hayata, ona yazılan kadere 'hayır' demek aslında...

Evet çoğu sığınma evinin sağladığı koşullar iyi olmayabilir... Evet birçoğunda kadınlara, çalışanlar kötü davranabilir. Bazı durumlarda çocuklarını gecici bir süre bırakmaları istenebilir ama her hâl ve şartta, yıllarca yaşadığı şiddet ve taciz karşısında hayır deme cesareti ve gücü bulan kadınlar, o koşulları da değiştirecek günün birinde eminim...

ÇARESİZ DEĞİLSİNİZ

Evde şiddet varsa bunu çekmek zorunda değilsiniz. Çünkü yetersiz de olsa sığınabileceğiniz evler söz konusu. Kocaları ya da birlikte oldukları kişiler tarafından şiddete maruz kalan kadınlara, şiddetten uzakta güvenli bir ortam sağlamak amacıyla ortaya çıkan söz konusu yapılar, çaresizlik ve yalıtılmışlık duygusuyla başa çıkmada kadınlara destek olmak üzere hizmet veriyor. 

1970’lerden itibaren gelişmiş ülkelerde, 1980’lerden sonra ise gelişmekte olan ülkelerde, kadın hareketinin baskısıyla, şiddete uğrayan kadınların ve çocuklarının sığınabilecekleri kadınevi, sığınak ve danışma merkezi açılmaya başlandı. Türkiye’de 80’lerin başında ivme kazanan kadın hareketiyle gündeme gelen sığınma evleri 1990’ların hemen başında resmi düzeyde de bir sosyal hizmet kurumu olarak varlık gösterir oldu. Ancak bugün ülkedeki sığınma evleri gereksinimi karşılayacak nicelik ve nitelikten çok uzak...

BELEDİYELER DE AÇMALI

5393 Sayılı Belediye Kanunu’na göre nüfusu 100 bini geçen belediyeler sığınak açmak zorunda. Türkiye’de  geçen yılın ortalarında yapılan bir çalışmaya göre, 145 kadın sığınma evi faaliyet gösteriyor. Dokuz büyükşehir belediyesinin açtıkları da dahil toplam kapasite 3 bin 482 ile sınırlı. Sığınma evlerinin sayısının da olanaklarının da yetersiz olduğu her fırsatta vurgulanıyor. Ancak ne yazık ki bu konuda görev ve sorumluluk alabilecek kurum ve kişiler konuya karşı yeterince hassas davranmıyor.

NASIL BAŞVURULACAK

Türkiye’de her ilde kadın sığınma evleri bulunuyor. Eşinden şiddet gören kadın, bağlı olduğu ildeki İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü'ne sığınma başvurusunda bulunabilir. Başvurularda herhangi bir belgeye gerek duyulmuyor. Kadının beyanı esas. Bunun yanı sıra başvuru yapacak kadınlar Sosyal Hizmetler Kurumuna ve İstanbul genelinde hizmet veren Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı’na başvurabilir.

Kadın sığınma evlerinde kalmak için kadının aile içinde şiddet görüyor olması gerekiyor. Aynı zamanda ekonomik, psikolojik veya fiziksel şiddet görmek de sığınma evlerinde kalmak için geçerli nedenler arasında. Kadın sığınma evlerine güvenlik açısından misafir getirmek yasak. Sığınma evinde kalan kişi eğer üç günden fazla kaldığı sığınma evine gitmezse hakkını kaybediyor.

Kadın sığınma evlerine sığınanlara ilk olarak 1 hafta kendini dinleme süresi tanınıyor. Uzmanlardan yardım alan kadınlara hayatını nasıl sürdürmek istediği soruluyor. Eşinden boşanmak isteyen kadınlara hukuki destek veriliyor ve boşanma konusunda yardım ediliyor. Ancak, beş kez sığınma evine giden ve ancak beşincisinde boşanma davası acabilecek gücü ve desteği bulabilen kadınlar var. Kadınların sorunlarını dinleyen uzmanlar en uygun yol haritasını belirler. Kadın sığınma evlerinde en fazla kalma süresi 6 ay olarak belirlenmiş durumda. Bu süre zarfında kadınların kendi ayakları üzerinde kalması sağlanır.

YA ÇOCUKLAR

Kadın sığınma evlerinde ancak 12 yaşından küçük çocukla kalabilirsiniz. Aslında bir çocuğu annesinden ayıracak kadın sığınma evi akla ve mantığa ters ne yazık ki... 

Eğer yaşadığınız kentte sığınma evi yoksa şiddet önleme ve izleme merkezi tarafından uygun görülmesi halinde, kira ve iaşesi karşılanmak üzere bağımsız bir ev kiralanması mümkün olabilir. 

Kadın sığınma evlerinin adresleri, telefon numaları güvenlik açısından gizli tutulur. Yapılacak yazışmalarda kadınların, çocukların ve çalışanların isimleri belirtilmez, gerekli durumlarda üzerinde anlaşmaya varılmış kodlar kullanılır. Gizlilik kurularına uymak esas.

Kadın sığınma evlerinin birçoğunda evlerin gizliliğini korumak amacıyla kısıtlı şartlarda cep telefonu kullanımına izin veriliyor.