Şark Ekspresi’nin buharı

“İzleyicinin Şark Ekspresi’nin buharını koklamalarını, karı tenlerinde duyumsamalarını istedim” diyor oyuncu–yönetmen Kenneth Branagh. Karşımızda çok daha enerjik, tutkulu, yalnız bir Hercule Poirot karakteri var. Aynı zamanda melankolik ve romantik. Charles Dickens romanları
okumasına karşın dedektifliğinden hiç vazgeçmiyor, gerçeği bulma  dürtüsünden hiç sapmıyor. Tinsel bir mutlakiyetçi, ona göre ya doğru var ya da yanlış, ikisi arasında birşey yok. “Canavarlardan daha erdemli  olmalıyız” diyor Poirot ama bu ilkel dürtüyü de yadsımıyor.

Branagh’ın Şark Ekspresi’nde Cinayet’ini (Murder on the Orient Express/ 2017) izlerken gerçekten buharın kokusunu, karın lapa lapa yağışını duyumsuyorsunuz. Branagh ve senaristi Michael Green (Alien Covenant, Blade Runner 2049) Poirot’nun daha genç, fiziksel olarak daha enerjik, diri, güçlü zamanını yansıtmayı seçmişler. Kariyerinin üçüncü perdesinde olan Belçikalı ünlü dedektif merdivenlerden tırmanıyor, trenin üstünde yürüyor, düşmanlarıyla yumruk yumruğa dövüşüyor. Her zaman olduğu gibi gece yatarken  posbıyıklarını ve saçını ağa sarıyor, ellerine krem sürdükten sonra eldivenlerini giymeyi ihmal etmiyor.

Agatha Christie’nin 1934 tarihli popüler romanında İstanbul’dan hareket eden Şark Ekspresi’nin birinci mevkiinde bir cinayet işlenir, lüks kompartımanda bulunan 13 yabancıyı sorgulamak ve katili bulmak üzere Hercule Poirot devreye girer. Uzun süredir hasretini çektiği  tatilini yine ertelemek zorunda kalır. Yeni Zelanda, Fransa, Malta ve İsviçre’de çekimini gerçekleştiren yönetmen 65 mm boyutu tercih etmiş: “Büyük manzaralar, herşey için bu boyut bir keskinlik, derinlik katıyor, insan yüzleri içinde harika” diyor Branagh. “Tiyatro bana görsel etkiyi en iyi biçimde doruğa çıkarmayı öğretti” diye de ekliyor.  Oyuncu kadrosunda kimler yok ki: Judi Dench, Michelle Pfeiffer, Johnny Depp, Daisy Ridley, Derek Jacobi, Penelope Cruz, Willem  Dafoe, Josh Gad.

Branagh, Sidney Lumet’in 1974 çevirimindeki gibi filmin ilk sahnesinden bize ipuçunu vermiyor. Gizemi sona saklıyor. Lumet, İstanbul’da çekim  yapmış, çok sayıda İstanbul’da geçen sahne var. Branagh, dijital efektlerle İstanbul’u daha düşsel yansıtmış. Lumet’in versiyonunda Lauren Bacall,
Ingrid Bergman ve Vanessa Redgrave’i aynı planda görüyorsunuz. Ayrıca Sean Connery, Jean-Pierre Cassel, John Gielgud, Rachel Roberts, Anthony Perkins, Jacqueline Bisset, Richard Widmark, Michael York, Wendy Hiller var. Belçikalı dedektif Hercule Poirot’yu İngiliz Albert Finney canlandırıyor. Unutulmaz bir oyuncu kadrosu.

Christie’nin ünlü dedektifi Poirot, sahnede, sinemada, televizyonda, radyo da çok sayıda oyuncu tarafından yorumlandı. Poirot’yu ilk kez  1928’de Roger Ackyord Cinayeti adlı tiyatro oyununda Charles Haughton  oynadı. Sinemada Alibi(1931) filminde Austin Trevor yorumladı.  Orson Welles, radyo oyunu Roger Ackyord Cinayeti’nde dedektifi  seslendirdi. Tv dizisinde (1989-2013) David Suchet Poirot’ydu. İngiliz oyuncu-yönetmen Peter Ustinov, Death on the Nile (Nil’de Ölüm/ 1978) başta olmak üzere dedektifi en çok canlandıran aktördü.

Kenneth Branagh’ın Şark Ekspresi’nde Cinayet (1974) filmiyle karşılaşması 14 yaşındayken Reading’teki evinde oluyor. Mahallesine asılan sinema afişlerindeki isimler onu büyülüyor. İngiltere’nin en iyi tiyatro, sinema oyuncularından ve yönetmenlerinden biri olan Branagh çok sayıda edebiyat yapıtını sinemaya başarıyla uyarladı. William Shakespeare’den Twelfth Night, Henry V, Much Ado About Nothing, In the Bleak Midwinter, As You Like It’i, Mary Shelley’den Frankenstein’ı, Anthony Shaffer’den Sleuth’u filmleştiren sinemacı Agatha Christie’den Şark Ekspresi’nde Cinayeti de aksiyon ve gerilim dozu yüksek bir anlatımla betimliyor. Final sahnesinde Poirot Nil’de işlenen
bir cinayet haberini alıyor, yakın zamanda Branagh’ın yorumuyla Nil’de Ölüm’ü de izleyebiliriz.

Adalet, intikam, vicdan, keder, üzüntü, kayıp, masumiyetin yitişi temalarını etkileyici görüntüler, yetkin bir anlatımla işleyen Kenneth Branagh’ın The Murder on the Orient Express’i (Şark Ekspresi’nde  Cinayet/ 2017) sinemalarımızda gösterimde.