Sanata bir sansür daha: Sergiden men edildi

19 Nisan’da başlayıp 23 Mayıs’a kadar Antrepo 1, M.K.M. Beşiktaş Çağdaş Sanat Galerisi ve İstanbul Şehir Hatları vapurlarında sürecek ‘4. İstanbul Çocuk ve Gençlik Sanat Bienali’ sansür tartışmasıyla çalkalanıyor. Bu yıl “Uyandırma Servisi: Günaydın” temasıyla, 4-18 yaş arası uluslararası sanatçıların eserlerinin sergilendiği ve küratörlüğü PASAJ Sanatçı İnisiyatifi tarafından üstlenilen bienalde, Avusturya’da doğup büyüyen Türkiye kökenli sanatçı Nurdane Türkmen’in “Çavêmin” (Gözüm) adlı projesi, bienalin açılışından önceki akşam Antrepo 1‘den kaldırıldı.

Proje,Türkmen’in Suriye’deki savaş nedeniyle, yaşadıkları bölgeden göçüp, Suruç’taki çadırkentlere yerleşmek zorunda kalan çocuklar ile Kobane bölgesinde yaşayan Kürt çocuklarıyla 2014 ve 2015 yıllarında yaptığı iki ayrı atölye çalışmasının ürünü. Türkmen, savaşı yetişkinlerin gözünden aktarmak yerine, bizzat çocuklarınaileleriyle birlikte yaşadıkları travmatik süreçleri, eski ve yeni yaşantılarını, duygu ve düşünceleriyle ifade etmelerini hedeflemiş. Projede üç konu başlığı altında derlenen çalışmalar, çocukların yaptıkları ‘Ailem ve Ben’, ‘Öz-portre’ ve ‘Özgürce Çizim’ konulu çizimlerden,Nurdane Türkmen’in çocuklarla birlikte çektiği bir belgeselden ve ayrıca 7 kişilik bir ekip tarafından çekilmiş çocukların günlük yaşam fotoğraflarından oluşuyor.

Türkmen, projeyle İstanbul’a davet edilmiş olmasına rağmen, açılıştan üç gün önce geldiğini ve küratör ekibinin kendisine projeye dahil olan belgeselin bienalde yer alamayacağını, üzülerek bildirdiğini aktarıyor. Gerekçe, belgeselde IŞİD korkusu yaşayan Kobane’li çocuğun ana dilde eğitim hakkından vazgeçmek istemediklerine dair ettiği söz.

Türkmen, belgeselin sansürlenmesinin ardından, açılışa bir gün kala, kendisine bu kez çocukların pek çok rengin yanı sıra “sarı, kırmızı ve yeşil” renkleri de kullanarak yaptıkları resimlere yer verilemeyeceğinin bildirildiğini belirtiyor. Sansürlenen resimlerin arka yüzü çevrilerek sergilenmesini talep eden, aksi halde sergideki fotoğrafları da çekeceğini söyleyen sanatçının bu talebi kabul edilse de, aynı akşam kendisine küratörlerden bir telefon daha geliyor. Türkmen bienal yönetiminin sergilenmesine ‘izin’ verdiği fotoğraf projesini de geri çektiği için, şu an bienalin Antrepo 1’deki kısmında, Türkmen’in hazırladığı ‘Çavêmin’ projesinin sergilenmesi gereken duvarlar, sansürün resmi gibi, bomboş duruyor.