Sanal gerçeklik

Hadi bakalım sizi Venedik Film Festivali’ne götürüyorum! Nasıl mı? İstanbul’da olmanız yeterli. 125 yıllık tarihinde Venedik Bienali ilk kez Venedik dışında da programını dünyanın bazı şehirlerinde çevrimiçi yayımlayacak ve bu şehirlerin içinde İstanbul da var. Böylece salı günü başlayan 77. Venedik Film Festivali’nin bazı programlarını açılışıyla aynı günde İstanbul’da izleyen ve deneyimleyen ilk şanslılardan biri de ben oldum! Açıklıyorum: Festivalin birçok seçkisinden biri de “VR Expanded 2020”, yani yeni bir sanat formu olarak SANAL GERÇEKLİK. Bu üç farklı yeni teknikle yapılıyor. Sinema, zamanla oynarken VR, yani “Sanal Gerçeklik”te mekânla oynanıyor. Seyircisini 360 derecenin içine sokarak adeta bir boşlukta, önünde, arkasında, altında, üstünde, yaşanan bir olayın içine sokuyor. Tamam, biliyorum, yaşamadan anlamak çok zor, yaşadığıma göre daha ayrıntılı aktaracağım: İstanbul’da gösterimler Soho House’ta Koç Üniversitesi Karma Lab işbirliği ile yapılıyor. Pandemiye karşı ameliyathane titizliğiyle temizlenmiş ve her izleyici için özel hazırlanmış köşelerde hijyen koşullarına uygun olarak strelize edilmiş materyalleri kuşanıyorsunuz. Yani başınıza, gözünüzü ve kulağınızı örten bir aparat geçiriyor ve dış dünyadan sanal dünyaya geçiyorsunuz. Bir tür yer çekiminden arınmış ve uzay boşluğunda gibi hissediyorsunuz çünkü sizi çevreleyen dünyada artık ses, ışık ve hareket var.

İKİ FARKLI FİLM

24 ülkeden 44’ün üzerinde sanatçı tarafından hazırlanmış bu izlencelerden ikisini izledim. Biri Arjantin yapımı, Maria Belen Poncio imzalı “Masjoan 4 Feet Hight” lise öğrencisi gençlerin cinsellik üzerine bilgi edinmelerini anlatan hayli cesur ve eğitici, eğlendirici, düşündürücü bir film. Olay, engelli bir genç kızın cinselliği öğrenmesinin etrafında geçiyor. 12 dakikalık film bana epey uzun geldi, çünkü sınıfın içindeyim; bir yandan gençler önümde, arkamda, sağımda solumda! İzlediğim ikinci film ise Endonezya yapımı, Jonathan Hagard imzalı, bu kez siyasal içerikli “Panggantian-Değişim” isimli film oldu. Burada midem bulanmaya başladı, çünkü muhtemelen duygusal olarak da çok etkilendim.

DEMOKRASİDEN SİYASAL İSLAMA

Çok kültürlü, çok dinli bir ülke olan Endonezya’nın Jakarta kentinde, yaşam, kültür, din 1980 -2020 arasında yavaş yavaş değişiyor, Budist tapınağının yerine koca bir cami yapılıyor, kadınlar yavaş yavaş kapanıp kara çarşafa girerken erkekler sakal bırakıyor. Dil Arapçaya dönüp balıkçı yerini kebapçıya bırakıyor. Neyse siz anladınız işte! Ben bu koşullarda iki ayrı ülkenin, iki filmini izleyerek epey bir heyecan yaşadım. Ama itiraf ediyorum ki ilk denediğim interaktif HTC Vive’da çok istekli olmadım ve yarım bıraktım. Çünkü bu izlence daha çok geliştirilmiş bilgisayar oyunlarını andırıyor ve benim gibi hayatında hiç bu dalda deneyimi olmayan hatta oğlu fazla oynadığı için tepkisel yaklaşan birine sevimsiz geliyor! Muhtemelen Y kuşağı erkekleri bundan çok hoşlanacak, ama benim gibi dijital teknolojiye göçmen kuşak olarak gelmiş bilge kadınlar soğuk bakacak. Deneyimlediğim kadarıyla bir kafesin içindeydim, ışık saçan ellerim vardı ve elimdeki kumandalardan o ellerimle bir şeyler yapabiliyordum ama bu benim için sinema filan değil, bilgisayar oyunu. Zaten avatarlar da çıkıyormuş, kendin oyna, kendin seyret olacak.

Bu izlenimim sizi yanlış yönlendirmesin, bu deneyimi fevkalade önemli ve alkışlanası buluyorum. Her türlü yeniliğe ve gelişime saygı ve ilgi duyarım. Hele böyle ilginç bir deneyimi Venedik Film Festivali ile aynı zamanda ve aynı içerikte İstanbul’da yaşama olanağı bulduğumuz için buna neden olan pandemiye neredeyse sempati duyacağım!

Şaka bir yana, Koç Üniversitesi KARMA Lab ve SOHO House İstanbul işbirliğiyle sunulan bu olanakla, elbette sınırlı sayıda izleyici biletini alacak, filmini ya da oyununu seçecek ve Venedik’e gitmeden Venedik’teki şanslı sınırlı sayıdaki izleyici gibi 360 derecelik kamerayla çekilmiş filmi izleyebilecek.