'Salgından değil açlıktan öleceğiz'

Her gün yüzlerce kişinin ölümüne neden olan koronavirüs salgını, yurttaşın yanı sıra esnafı da etkiledi. Aylardır iş yapamayan, iflasın eşiğine gelen, işçisinin maaşını ve faturalarını dahi ödeyemeyen esnaf, borçların ertelenmesini, kira desteği verilmesini ve vergilerin affını istiyor.

Cumhuriyet, Ege bölgesinde bulunan esnaf ve turizmciye pandemi döneminde ne yaptıklarını, borçlarını nasıl ödediğini ve devletten yardım alıp almadığını sordu, dertlerini dinledi.

Tuncay Tokay (Halıcı) Yüzde 99 gemi turizmi ile uğraşan sektör olarak sıfırı gördük. Şu an işyerini sadece adresimiz belli olsun diye açıyoruz. 2020 yılında cirom sıfır. 2021 aşının çıkmasını bekliyoruz. Böyle devam ederse Kuşadası’nda esnaf kalmaz.

Devlet pandemi döneminde esnafa kredi çıkardı ama bu krediden yararlanamadık. Borcu borçla kapatıyoruz. Bizi devletin desteklemesi gerek. Hibe vermesi gerek. Geçen senenin vergilerini ödedim, şimdi taksitlendirme çıkıyor. Olmayan paralarla vergi ödüyoruz. Pandemi öncesi 24 kişi çalışıyordu, şimdi iki kişi kaldık.

Turizmci 3-4 yıldır kötüydü. Pandemi tamamen bitirdi. Ne kadar dayanacağız bilmiyoruz. 2021 yılı içinde umut yok. Esnaf ve turizmci aç. Tek çare aşının bulunması. Umudumuzu aşıya bağladık.

Serkan Taşdelen (Kitapçı) Biz kırtasiye kitapçılar olarak pandemi döneminde diğer esnaf kadar etkilenmedik, ama yine etkisi oldu. Biz de okullar açılamadığı için önümüzü göremiyoruz. Devlet vergiyi almaktan, işyeri sahibi kirasını istemekten vazgeçmiyor. Devletten vergilerin affedilmesini, yayınevlerinden ise iadeleri geri almasını istiyoruz.

Erhan Özsunar (Otel sahibi) Pandemi öncesi Hollanda’dan Kuşadası’na geldim ve otel açtım. Şu an 7 çalışanım var. Kısıtlama oldu mecburen ikiye düşüreceğim. Personele her hafta özel hastanede koronavirüs testi yaptırıyorum. Kişi başı 250 TL. Bu rakam bizi sarsıyor. Devlet çalışana ve işverene geçici değil, kalıcı destek sağlamalı.

Alaattin Yerlikaya (Kafeterya işletmecisi) 4 yıldır esnaflık yapıyorum. Yazın idare ettik. Ama pandemi belimizi büktü. Kredilerle geçindik. Biraz toparlamaya çalışırken, şimdi yine dükkâna kilit vurmak zorunda kaldık. Bize sadece ‘işyerlerini kapatın’ diyorlar. Ne arayan ne soran var. Kiramızı, elektrik borcumuzu ödemek zorundayız. Kimse destek vermiyor. Ne yapacağımızı bilmiyoruz. Küçük esnaf ne yapar, evine nasıl ekmek görürür” diye düşünülmüyor.

Hakime Toprak (Büfe işletmecisi) Devletten 25 bin lira faizli kredi aldım. İlk taksidi ödedim, ikinciyi nasıl ödeyeceğim bilmiyorum. Kazancımız elektrik, su ve faturalara gidiyor. Pandemi yetmezmiş gibi 30 Ekim depreminde evim ağır hasar aldı. Kiraya çıktım. Kısıtlama geldi, tamamen bittik. Devlet esnafa faizli kredi değil, hibe vermeli. Ancak o zaman biraz nefes alabiliriz.

Hikmet Atilla (Didim Ticaret Odası Başkan Yardımcısı) Didim her yıl 750 bin turisti ağırlıyordu. Ama bu pandemi döneminde artık turist gelmiyor, turizmci iş yapamıyor. Turizm sektöründe çalışan yaklaşık 20 bin kişi mağdur oldu. Sıkıntı büyük. 2021 için umutlu değiliz. Tek umudumuz aşının bulunması ve ekonominin canlanması.

Şerif Erul (Didim Esnaf ve Sanatkârlar Odası Başkanı) 2800 esnafımız perişan. Pandemiyi ilk aylarda iyi atlatmaya çalışmıştık ama ikinci dalga esnafın belini tamamen kırdı. Devlet kepenk kapatan esnafın yanında olmalı. Acilen kira, SGK desteği, yanısıra en az bir asgari ücret yardım yapılmalı. Devlet faizle verdiği krediyi bir yıl ertelemeli. Devlet, ‘dükkanı kapat’ diyor, ama ‘ne yiyeceksin’ diye sormuyor. Esnafın psikolojisi çok bozuldu. Terör oluyor, pandemi oluyor esnaf etkileniyor. Memur, işçi maaşını alırken, esnaf siftahsız işyerini kapatıyor. Böyle giderse esnaf pandemiden değil, stresten ölecek.

YEREL YÖNETİMLER DESTEK OLUYOR

Kuşadası Belediye Başkanı Ömer Günel:

Pandemi, turizm kenti olan ilçemizi etkiledi. Belediye olarak kısıtlı imkânlarımıza rağmen esnafa ve turizmciye destek olmak için çalıştık. Belediye Meclisi’nde, pandemi sürecinde işyerlerini açamayan belediye kiracılarından ve tezgâhlarını açamayan pazaryeri esnafımızdan kira bedeli alınmamasına karar vererek 2 milyon 88 bin TL’lik bir gelirden vazgeçtik. Öte yandan Kuşadası Belediyesi olarak işletmesini kendimizin yaptığı pazaryerlerinde bulunan tezgâh ücretlerine zam yapmadık. Üreticilerimizin satamadığı ürünleri satın alarak ücretsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıttık. Ancak devlet desteği olmadığı için esnafımız ve üreticimiz halen zor durumda. Böyle giderse esnafımız siftah yapamayacak duruma gelecek, üreticilerimizin ürünleri ise ellerinde kalacak.

Esnafa ve üreticilerimize sunduğumuz desteğin yanı sıra Türkiye’de ilk koronavirüs vakasının görüldüğü 11 Mart tarihinden bugüne kadar geçen 8 aylık süre zarfında halk sağlığını her şeyin üzerinde tutarak kamusal alanların temizliğine ve hijyenine büyük bir özen gösterdik. 8 aylık sürede toplam 52 bin ton sıvı dezenfektan kullandık. Ada Kadın Üretim ve İşletme Kooperatifi çatısı altında faaliyet gösteren Emek Atölyesi’nde gönüllü kadınlarımız tarafından 1 milyon 500 bin maske üretilmesini sağladık. Sokağa çıkma kısıtlamalarının uygulandığı 80 gün boyunca 545 haneye toplam 65 bin 950 kâse çorba dağıtımı gerçekleştirdik. Başlattığımız dayanışma kampanyası aracılığıyla topladığımız 5932 gıda paketini ihtiyaç sahibi vatandaşlarımıza ulaştırdık. Sosyal Yardım İşleri Müdürlüğümüz aracılığıyla, 826 ailemize toplam 410 bin 385 Türk Lirası nakdi yardımda bulunduk. Koronavirüs testi pozitif çıkan ve pozitif vakalarla teması bulunduğu için evlerinde karantina altında olan vatandaşlarımıza kahvaltılık, taze sebze, meyve, kuru gıda ve damacana su yardımı yapmayı sürdürüyoruz.

Didim Belediye Başkanı A. Deniz Atabay:

Kısıtlı imkânlarımıza rağmen esnafın belediyeye olan borçlarını erteledik. Hiçbir esnaf kardeşimize ödeme konusunda zorlama yapmadık. Maddi ve manevi olarak yurttaştan, esnafa kadar herkese yardımcı olmaya çalıştık. Evlerine gidemeyen sağlık çalışanları ve bazı vatandaşlar için otel kiraladık. Konaklama ve yemekleri belediye tarafından karşılanıyor. Tabii bunlar yeterli değil. Esnaf ve turizmci varsa herkes ayakta durabilir. Devletin yeni bir politika geliştirmesi gerekir. Esnafın sıkıntısını tespit ederek, kaynakları boşa harcamamak gerekir. SGK borçlarının silinmesi gerekir. Verilen krediler 1 yıl ertelenmeli. Turizm esnafına, restorant sahiplerine, tur şirketlerine, servisçilere ve turizmle ilgili iş yapan herkese destek olunmalı. Borçlar silinmeli. Bir kez borç silmekle devlet batmaz.