Prof. Veysel Ulusoy: Resmi ve gerçek enflasyon arasındaki fark arttıkça, halk yoksullaşıyor

BBC Türkçe'ye konuşan uzmanlar, Türkiye'de resmi veriler ve hissedilen gerçek enflasyon arasındaki fark arttıkça, halkın giderek yoksullaştığını ve gıdaya erişimin ciddi bir mesele haline geldiğini söyledi. Akademisyenlerden ve eski bürokratlardan oluşan Enflasyon Araştırma Grubu'na göre (ENAG), Türkiye'de 2020'de enflasyon oranı yüzde 36,72.

TÜİK'in enflasyon hesaplaması, sepetindeki 418 ürünün fiyat değişimini esas alıyor.

Bu hesaplamaya getirilen temel eleştiriler arasında, sepetin içerisinde halkın gerçek tüketimini oluşturan gıda ürünlerinin yeterince yer almadığı ve sepetin yıllık enflasyon hesaplamaları yaklaşırken, fiyatı azalan ürünlerle revize edilmesi alıyor.

ENAG'DAN VEYSEL ULUSOY: TÜİK'İN HESAPLAMASI, ÇAĞIN İHTİYAÇLARININ GERİSİNDE

ENAG Yöneticisi Prof. Veysel Ulusoy'a göre ise TÜİK'in hesaplama yöntemi, çağın ihtiyaçlarının gerisinde kalıyor:

"TÜİK enflasyonu en fazla aylık olarak hesaplıyor ancak dünya artık o kadar dinamik hale geldi ki hem yatırımcılar hem tüketiciler hem de hükümet harcamalarını kontrol eden karar vericilerin muhakkak günlük enflasyonu bilmeleri gerekiyor. Bu yüzden biz enflasyonu günlük, hatta saatlik olarak hesaplıyoruz.

"Kendi hesaplamamızda TÜİK'in enflasyon sepetindeki 418 maddeyi baz aldık ama TÜİK'ten farklı olarak, aynı ürünlerin sıklık verilerini de çekerek toplamda ürünlerin bir ayda değişine değişen fiyatlarıyla ilgili daha çok veriye ulaştık. TÜİK 1 ayda mükerrer gidişle yaklaşık 550 bin fiyat verisine ulaşıyor ama ENAG 2 günde o sayıyı tamamlıyor. Geri kalan 28-29 günde, her gün yaklaşık 260 bin datayla TÜİK'in bir ayda aldığı datanın 15 katı bir veri seti elde ediyor."

Böylece istatistiksel örneklemenin bir kenara bırakılarak fiyat popülasyonu ile bütün fiyatları elde ettiklerini söyleyen Ulusoy, bu yöntemle enflasyon hesaplamasında hata olasılığının minimize edildiğini belirtiyor.

Ulusoy'a göre yüksek enflasyon seviyesi tek başına ciddi bir mesele olmayabilir ancak resmi veriler ve hissedilen enflasyon birbirini tutmadığında, halkın alım gücü günden güne eriyor:

"Bir ülkede enflasyon yüzde 40-50 bile olabilir ancak toplumu yoksullaştıran esas olarak enflasyonun değişkenliğidir. Örneğin yüzde 40 seviyesinde kararlı bir resmi enflasyonda her şeyin fiyatını buna göre belirlenir, belli dönemlerde sadece paraya 0 eklenir ya da paradan 0 atılır.

"Ama verilerin halkın hissiyle buluşmadığı noktada halk fakirleşir. Gerçek enflasyon yüzde 35-40 ise ve resmi veriler bunu yüzde 14 olarak lanse ediyorsa, sizin maaşınızdan aradaki fark kadar erime, diğer adıyla fakirleşme olacaktır."

'ERKEN UYARI SİSTEMİ'

Geçen hafta Hazine ve Maliye Bakanı, Tarım ve Orman Bakanı, Ticaret Bakanı, Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal ve Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı'nın katılımıyla, gıdada yükselen fiyatlar gündemiyle önceki hafta toplanan Gıda Komitesi, gıda piyasasında "Erken Uyarı Sistemi" için düzenleme yapılmasına karar verdi.

Sistemde, üretim aşamasında ürünün arz miktarı anlık olarak takip edilek. Tohumdan hasat aşamasına kadar tüm süreç takip edilecek. Olası arz eksikliği riski tespit edilecek ve önceden tedbir alınacak.

'GIDA ENFLASYONU GİDEREK ARTIYOR'

BBC Türkçe'ye konuşan tüm uzmanlar, Türkiye'de özellikle orta sınıf ve yoksul vatandaşları çok zor durumda bırakan bir gıda enflasyonu yaşandığını söylüyor.

TÜİK verilerine göre 2020 yılında gıda enflasyonu yüzde 20,61 oldu.

Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım ise bugün Türkiye'de hissedilen gerçek gıda enflasyonun bu oranın çok üzerinde olduğunu söylüyor.

Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) ve Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Başkanı Aziz Koçal da, "TÜİK'in açıkladığı enflasyon oranının mutfaktaki gerçek enflasyonu yansıtmadığını hepimiz biliyoruz" diyor.