Özgürlük dersi (06.10.2014)

Çanakkale’de Gezi eylemleri sırasında kafasına gelen gaz kapsulü sonucu hayatını kaybeden 15 yaşındaki Berkin Elvan anısına yapılan yürüyüşe katıldığı için trafiği aksattığı gerekçesi ile para cezası kesilen öğretmenMuammer Taşdelen başlattığı hukuk savaşını kazandı. Ders gibi bir karar veren mahkeme yürüyüşte suç işlenmediğini, eylemin şiddet içermediğini, kamu düzeninin zarar görmediğini belirterek para cezasını iptal etti. Kararda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) göre özgürlüklerin asıl, sınırlamaların istisna olduğu vurgulandı. Mahkeme kararında idareye de “Sınırlamalarda en çok başvurulan kamu düzeni bozulması kavramı idarece en basit olayların bile kamu düzenini bozduğu şeklinde yorumladığı görülmektedir. Oysa kamudüzeninin bozulması trafiğin aksaması veyabir kaç taşınmazın, aracın zarar görmesi gibi olaylarla dar kapsamlı yorumlanamaz” uyarısı yapıldı.

Çanakkale Demircioğlu Caddesi’nde 12 Mart 2014 akşamı yaklaşık 3 bin kişi toplanarak Berkin Elvan için anma yürüyüşü gerçekleştirdi. Eyleme katılan öğretmen Muammer Taşdelen’e de karayolunu işgal ettikleri ve trafiği aksattıkları iddiasıyla 12 Mart 2014’te idari para cezası kesildi. Taşdelen kesilen cezaya 24 Nisan 2014’te itiraz ederek Çanakkale 1. Sulh Ceza Mahkemesi’nde dava açtı. Çanakkale Trafik Tescil ve Denetleme Şube Müdürlüğü mahkemeye gönderdiği yazıda izinsiz gösteri yapıldığını savunarak dağılmaları uyarısına rağmen dağılmadıkları, 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet ettikleri ve trafği aksattıkları için ceza işleminin uygulandığını belirtti.

Dosyayı karara bağlayan mahkeme, ulusal ve uluslararası mevzuat ile AİHM kararlarındaki toplanma ve gösteri özgürlüğünün sınırlarına ilişkin düzenlemelere atıf yaptı. Kararda herkesin önceden izin almadan silahsız ve saldırısız gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahip olduğu vurgulandı. Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin ancak milli güvenlik, kamu düzeninin korunması amacıyla kanunla sınırlandırılabileceği belirtildi. “Buna göre izinsiz gösteri yürüyüşü diye bir suç yoktur” tespiti yapan mahkeme gösteri veya yürüyüş için izin gerekmediğini ifade etti. İzin gerektirmeyen bir faaliyet için suç tanımlamasını hukuka uygun bulmayan mahkeme bu konuda Anayasa Mahkemesi ve AİHM’in sayısız kararının bulunduğunu kaydetti.

Polis gösteriyi engellemez

Kararda, güvenlik birimlerinin görevinin de gösteriyi engellemek değil gösterinin düzenli ve güvenli şekilde gerçekleşmesini sağlamak olduğu vurguladı. Karara itiraz eden Taşdelen ve içinde bulunduğu topluluğun bir çocuğun öldürülmesine karşı düşüncelerinin ifade şekli olarak gösteri yaptıklarını belirten mahkeme bu eylemin bir hak ve özgürlüğün kullanımı olduğuna hükmetti. Toplantı ve gösterinin engellenmesi için gerek AİHS gerekse Anayasa’da belirtilen sınırlama maddelerinin gerçekleşmediğine dikkati çeken mahkeme, bu toplantı ve gösteride suç işlemeye ve suça teşvik bulunmadığının altını çizdi. Eylemin şidddet içermediği ve şiddeti teşvik etmediği, milli güvenliği tehlikeye atacak bir durumun söz konusu olmadığı vurgulandı.

Trafik aksayabilir

 Çanakkale Trafik Tescil ve Denetleme Şube Müdürlüğü’nden gelen yanıtta “gösteri yerinin” cezai işleme neden olarak gösterildiğini aktaran mahkeme, AİHM 2. Dairesi’nin daha önce DİSK ve KESK davalarında verdiği karara atıf yaptı. Kararda gösteri yerinin katılanlar yönünden risk oluşturup oluşturmadığının önemli olduğu, yer seçiminde idarenin değil gösteriye katılanların güvenliğinin önemli olduğunun ifade edildiği anımsatıldı. Aynı kararda “Kamuya açık bir alanda yapılan gösterinin trafiğin aksaması şeklinde günlük hayatın işleyişini bir miktar bozucu etkisi olsa da barışçıl toplantılara bir miktar hoşgörü ile yaklaşmaları gerekmektedir” denilerek özgürlüğün önemine vurgu yapıldığının altı çizildi.