Özbek dili BM’de

Fergana Vadisi’nin ülkesi, Orta Asya’daki Türk devletlerinde nüfusu en kalabalık olan ülke: Özbekistan. Özbek nüfus Özbekistan’da büyük çoğunlukta... Aynı zamanda komşu ülkeler, Tacikistan, Kırgızistan ve Afganistan’da da ciddi oranda Özbek nüfus yaşıyor. Taşkent yönetimi bu özelliğiyle tüm bölgenin istikrarına ciddi katkılar sunabilir.

FERGANA’DA AŞIRILIK

Türklerin adlandırmasıyla “Özkend” olan Fergana Vadisi, son yıllarda İslamcı aşırıcıların faaliyetleriyle gündeme geliyor. Vadi toprakları Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan arasında paylaşılmış durumda. Ancak büyük bölümü Taşkent yönetiminde ve bu ülkenin desteği olmadan Afganistan, Çin başta olmak üzere tüm dünyaya aşırılığın yayılmasını engellemek kolay değil.

Bu bölgede ideolojik eğitimlerini alan militanlar, Kazakistan, Rusya hatta Suriye’ye kadar yayılabildiler. Radikalleşmenin önlenebilmesi için dış etkilerin sınırlandırılmasının yanı sıra ekonomik, sosyo-kültürel yaklaşımlar da önem taşıyor. Bu çerçevede Fergana Vadisi’nde geçmişte yaşanan çatışmalar uluslararası kamuoyunun gündemine gelmişti. Özbekistan inanılmaz bir turizm potansiyeline sahip.

Semerkand, Buhara gibi kentler Türk tarihi açısından önem taşıyan merkezler. Emir Timur’un torunlarının ülkesi adeta açık hava müzesi gibi. Ekonomik açıdan bakarsak, Türkiye’nin artık neredeyse üretmekten vazgeçtiği pamuk, Özbekistan’da hâlâ yaygın olarak üretilip, dışarıya satılıyor. Ayrıca ülke Orta Asya’nın da en ortasında bulunan konumu ile doğu-batı arasında merkez durumda. Türk-Özbek ilişkileri son dönemde ilerleme eğiliminde. Özbek kamuoyu Türkiye ile yakından ilgili ancak Türk kamuoyu için aynısını söylemek güç.

MİRZİYOYEV’İN ATILIMI

Özbekistan’da Şevket Mirziyoyev yönetimi, son dönem uygulamalarıyla olumlu şekilde dikkat çekmeye başladı. Mirziyoyev’in yönetime gelmesinin ardından yaptığı düzenlemeler bölgeyle ilgili olanların dikkatinden kaçmadı. Ülkedeki yönetim yapısını baştan aşağıya değiştirdi ve güncelledi. Ülkeyi dünyaya açtı. Komşu ve bölge ülkeleriyle temasları, ciddi işbirliği arayışları gözlemleniyor. Ülkede siyasi ve ekonomik dönüşüm hedefi “Yeni Özbekistan” olarak dile getiriliyor. Mirziyoyev, seçim bilinci, sivil toplum örgütlenmelerinin önemi, medyanın etkinliği konusunda rahat tutum takınmış durumda.

Kadınların kamu yönetimi ve toplum yaşamına katılımı önemseniyor. Yapılan son seçimlerde kadın milletvekili sayısı iki katına yükseldi. Zorla çalıştırılma ve çocuk işçiliğinin önlenmesini de kapsayan İnsan Hakları Milli Stratejisi oluşturulmuş. Yoksulluğun azaltılması, yolsuzlukla mücadele, ulusal çıkarların öncelendiği açık, pragmatik bir dış politika Mirziyoyev’in hedeflerinden bazıları.

Taşkent’in olumlu yaklaşımı, ulusal düzeyde kalmayıp komşulara kadar yansımış durumda. Bu çabayı yalnızca Özbeklerden değil, komşusu olan diğer ülke yetkililerinden de duyuyoruz. Türkçenin tarihsel köşe taşlarından Çağataycayı edebiyat dili haline getiren Ali Şir Nevai, aynı zamanda Emir Timur’un devletinin kültürel abidelerinden. Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Birleşmiş Milletler’in (BM) yarın başlayacak genel kurulunda ilk kez Nevai’nin diliyle dünyaya; işbirliği, beklentilerini ve ülkesinin barışçıl hedeflerini anlatacak. Türkiye, Özbekistan’daki yeni ve kapsamlı gelişmelere daha fazla dikkat kesilmeli ve işbirliğini yükseltmeli.