Orta vadeli hayaller

Hükümetin dün açıkladığı 2016-2018 yılına ait yeni Orta Vadeli Program’da (OVP) üç ay önce açıklanan programa göre büyüme, istihdam ve ihracatta hedefler yükseltilirken, bu hedeflerin 2016 için 2.99’luk dolar kuru ve petrol fiyatlarının 39.7 dolar olacağı varsayımıyla yapılması dikkat çekiyor. OVP’yi oldukça iyimser bulan uzmanlara göre hedefler gerçekçi değil. Temenniden öteye geçmiyor.

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, 2016-2018 dönemini kapsayan yeni OVP’yi dün açıkladı. OVP son olarak seçim hükümetinin görevde olduğu dönemde, 11 Ekim’de açıklanmıştı. Ancak o dönem açıklanan programda hedeflerin seçim sonrasında yenileceği işareti verilmişti. Ekimde açıklanan OVP’de gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) ve kişi başına milli gelirin satınalma gücü paritesine göre hesaplanması tepki çekmişti. Bu hesap yöntemi hükümetin kur beklentisinin hesaplanması imkansız hale getirmişti. Yeni OVP’ye dolar bazında kişi başına milli gelir de dahil edildi. Buna göre 2016’da 9 bin 364 dolarlık kişi başına milli gelir hedefleniyor. Bu da 2015-2017 OVP’de yer alan 2016 hedefine göre 2 bin 177 dolar daha az. Dolar kuru beklentisi ise 2.99 TL olarak görünüyor. Piyasa uzmanlarının kur tahminleri bu yıl için 3.2-3.5 arasında değişirken, küresel ekonomik tablonun bu kadar karamsar olduğu dönemde hükümetin kuru nasıl baskılayacağı ise belirsiz.

Pembe tablo

OVP’de bu yıla ilişkin enflasyon tahmini yüzde 6.5’ten yüzde 7.5’e, büyüme tahmini ise yüzde 4’ten yüzde 4.5’e revize edildi. Yani üç ay içinde hükümetin enflasyon hedefi 1 puan, büyüme hedefi de 0.5 puan arttı. İşsizlik hedefi de aynı şekilde ekim ayına göre 0.1 puan azalışla 10.2’ye geriledi. Büyüme ve istihdamdaki artışın nereden geleceği ise belirsiz. Enflasyona asgari ücretteki artışın yüzde 1 olarak yansıtıldığı düşünülebilir. Ancak geçen yıl yüzde 8.81 ile tahminlerin üstünde gelen enflasyonun ardından, üretici fiyatları ve kurun da yüksek olduğu düşünülürse yüzde 7.5’lik enflasyon hedefi de iyimser görünüyor.

Türkiye’nin en büyük ithalat kalemi olan enerji ithalatının maliyeti ise 2016’da varil başına 39.7 dolarlık Brent petrol fiyatı tahmini ile 33 milyar dolar olarak OVP’de yer alıyor. Ekim OVP’sinde petrol fiyatı tahmini 57.6 dolar, enerji ithalatının maliyeti de 39.2 milyar dolardı. Yıllık ihracat hedefi de ekim ayına göre 5.5 milyar dolar artışla 155 milyar dolara çıkarıldı. Dış tircate açığı hedefi ise yine ekime göre 66.3 milyar dolardan 55.2 milyar dolara geriledi. Yurtiçi tasarruf oranı tahmini de yüzde 16.1’den 16.5’e çıkarıldı.

Kozanoğlu: Plan gerçekçi değil

Hayri Kozanoğlu’na göre, Şimşek’in küresel ekonomiye dair değerlendirmeleri karamsarken Türkiye’ye ilişkin planı hangi gerekçelerle bu kadar yukarı doğru revize ettiği merak konusu...

Yeni Orta Vadeli Plan’ı (OVP) gazetemiz için değerlendiren Kemerburgaz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, Şimşek’in planı açıklarken küresel ekonomiye ilişkin tüm değerlendirmelerinin olumsuz olmasına karşın, ülkedeki hedefleri daha önceki açıklamadan yalnız üç ay gibi kısa bir süre geçmesine karşın hangi gerekçelerle yukarı doğru revize edildiğinin merak konusu olduğunu söyledi. Kozanoğlu’nun değerlendirmeleri özetle şöyle;

* Dünya ekonmisinin yavaşladığını, Türkiye benzeri gelişmekte olan ülkelere sermaye akışınını hız kestiğini, Hindistan bir yana bırakılırsa gelişen ülkelerin büyüme umutlarının yüzde 3.5’e çekileceğini söyleyen Şimşek, böyle bir küresel ortamda, bir önceki OVP üzerinden 3 ay geçmemişken başta büyüme hedefi olmak üzere tüm hedefleri olumluya doğru nasıl revize etti, açıklamak zor.

* Yeni planda, 2015 büyümesinin yüzde 4 olarak gerçekleşeceği öngörülüyor ki bu, 2015’in dördüncü çeyreğinde yüzde 5.6-5.7’lik bir büyümeye denk geliyor ki bu da gerçekci değil.

* 2016-2017 büyüme tahminlerinin de üç ay içinde yarım puan yukarı çekilmesinin kerametinin nerede olduğu anlaşılamıyor.

Gerileme sabit

2015 Ekiminde OVP açıklanırken, dolar bazında kişi başı milli gelir rakamı bulunuyordu, bu satın alma gücü pratisine göre düzenlenmiş, kişi başına geliri 19 bin 500 dolara çeken yeni bir gösterge ile yer değiştirmişti. O zaman yapılan ‘seçim öncesi dolar bazında kişi başına gerileme gizleniyor’ değerlendirmesini bu yeni rakamlar doğrulamış oldu.

Zira, Şimşek’in açıkladığı rakamlara 2015’te kişi başına dolar bazında milli gelir 1100 dolardan 9286 dolara gerilediği ortaya çıktı. 2017 için öngörülen 10030 dolar rakamı ise hâlâ 2014 üç yıl önceki 10390 doların çok gerisinde...

İşsizlikte iddia yok

* Genellikle ülkede büyümenin hızlandığı dönemlerde buna parelel olarak cari açığın da yükseldiği gözlenir. O nedenle büyüme yukarı çekilirken cari açığın nasıl 3.5’e çekileceği ayrı bir merak konusu...

* Diğer iddialı projeksiyonlara karşın 2018’de işsizlik oranının 9.6 olması öngörülüyor ki bu da hükümetin Türkiye’de işsizlik sorunun çözülmesi için bir iddiasının dahi bulunmadığını gösteriyor.