OHAL’de ‘fırsattan istifade’ düzenlemeler... 370 yasada 1202 maddelik değişiklik

KHK’ler ile mevzuatta, olağanüstü halin ilan ediliş nedenleri ve süresi ile sınırlı olmayan, çok sayıda köklü değişiklik yapıldı. Yepyeni düzenlemelerin yanı sıra, toplumsal hayatın her alanına işleyebilecek düzenlemelerin yapılmasından çekinilmedi. Emekli Mülkiye Başmüfettişi Mahmut Esen’in tespitlerine göre, yargı, milli savunma, iç güvenlik, kamu personeli, sosyal güvenlik, medya, milli eğitim, yerel yönetimler gibi pek çok alanda “torba yasa tekniği” ile 1202 yeni madde ile 370 yasada düzenleme yapıldı.

Araç plakalarının düzgün yere takılmasından yabancı plakalı araçlara uygulanacak cezalara, araçların tescil işlemlerinin noterler tarafından yapılabilmesinden, kış lastiği kullanım zorunluluğuna kadar Trafik Yasası’daki pek çok düzenleme OHAL KHK’si ile yapıldı.

Akademide sandığa son

Üniversitelerde rektör belirlenmesi için kurulan sandıklara, KHK ile gerek olmadığına karar verildi. Rektör belirlemesi için YÖK’ün üç adayın ismini Cumhurbaşkanı’na sunması yeterli görüldü. YÖK’ün hiç aday bildirmemesi ya da Cmuhurbaşkanı’nın bildirilen adayları atamaması durumunda Cumhurbaşkanı’na doğrudan rektör atama yetkisi verildi. AKP iktidarlarının en başından beni hayata geçirmeyi planladığı, akademide seçilmiş değil atanmış rektör dönemi OHAL’in gücüyle başlamış oldu.

YÖK Başkanı’na yetki

Üniversitelerin elinde olan hocalara disiplin cezası verme yetkisi YÖK Başkanı’nın elinde toplandı. Milli Eğitim Bakanlığı’na Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde mülakatla sözleşmeli öğretmen alımı sağlandı. Bu öğretmenlerin kadroya geçebilmesi için 4 yıl çalışmaları zorunluluğu getirildi. Tayinin istemesi için de kadrodan sonra 2 yıl beklemesi kuralı konuldu.

Eğitimde OHAL yapbozu

Dershanelerin kapatılarak dönüştürüldüğü özel öğretim kurslarının sadece bir bilim grubunda eğitim öğretim vermeleri zorunluluğu bile KHK ile getirildi. KHK belediyeye ait dershanelerin kapatılması karar verildi. Bir başka KHK ile bu yasak kaldırıldı. Öğrenci etüt merkezleri kapatıldı.

OHAL ile ilgisiz bir düzenleme de terörle mücadele gerekçesiyle köyleri boşaltılan öğrenciler ile ilgili oldu. Bu öğrencilerinin yükseköğretim boyunca devletten karşılıksız burs olanakları kaldırıldı.

Sağlık neden ayrıldı?

AKP hükümetleri döneminde sağlık teşkilatının Kamu Hastaneleri Kurumu ve Türkiye Halk Sağlığı Kurumu olarak ikiye ayrılması uygulamasından OHAL döneminde vazgeçildi. Bu kurumlar merkez teşkilata bağlı birer genel müdürlük haline getirildi.

Taşeron işçilere, özellikle 2015 genel seçimlerinde verilen sürekli kadro sözü de ancak OHAL döneminde tutulabildi. Böylece kapsam dışında kalan çok sayıda işçinin düzenleme KHK ile yapıldığı için haksızlık iddiasıyla dava açmasının önüne de geçilmiş oldu.

Ekran karartmada yetki

OHAL KHK’leri ile basın ve ifade özgürlüğünde de sınırlamalara gidildi. RTÜK’ün televizyonların yayınlarının geçici olarak durdurulması hatta yayın lisanslarının iptal edilmesine ilişkin yetkileri genişletildi. Bir televizyon kanalının açılması için bile MİT’ten ve Emniyet’ten onay koşulu getirildi.

Seçim yayınlarında eşitsizlik, muhalefet partilerine yayınlarda yer vermeme gibi yayın ilkelerinin ihlali karşısında verilen cezalar yine KHK ile iptal edildi. Seçim dönemlerindeki yayınlar üzerindeki YSK denetimi kaldırılmış oldu.

Sohbet, arkadaş, eş bulma programları ile takviye edici gıda satışı yapan programlar yasaklandı. Gemlik zeytini bile OHAL mağduru Bursa’nun Gemlik ilçesinin, deprem riski nedeniyle Gemlik’in üst kesimlerine taşınmasına, taşınmaya ilişkin düzenlemelere KHK’de yer verildi. CHP Bursa Milletvekili Ceyhun İrgil, “Gemlik KHK’si zeytinliklerin ölümüdür. KHK ile önü açılan betonlaşmayı kontrol edebilecek bir iktidar yok” ifadelerini kullandı.

OHAL ilçeleri

Artvin ilinde Kemalpaşa, Aksaray ilinde Sultanhanı adıyla ilçeler kuruldu.

Ekrana da OHAL

Yayın yasaklarına uymayan TV kanallarının kapatılmasını düzenleyen KHK’nin ardından hafta başında TV kanallarının yöneticileri Başbakanlık talimatı ile RTÜK’e çağrıldı. Yöneticiler olağanüstü dönemlerde yayınların nasıl yapılması gerektiğine ilişkin bilgilendirildi. Olay yerinin görüntüsü, ambulans ve itfaiye görüntüsü, tanık anlatımları, görevlilerin çalışması görüntüleri ile olaya ilişkin eleştiri ve yorum, olayın sıcaklığı geçmesine karşın “sıcak haber” ve “son dakika” yazıları gösterilmeyecek. Spiker ve muhabir “ajitasyon içeren abartılı ifadeler” kullanamayacak. Olayın nerede yaşandığına dair bilgi, olayın nerede yaşandığına dair harita bile verilemeyecek. Terör olayları ile ilgili sadece resmi makamların açıklamaları ve görüntü içermeyen altyazılar yasak kapsamına girmeyecek. “Sansür tebligatı” AKP’nin iktidara gelir gelmez yürürlükten kaldırdığı “ekran karartma” uygulamasına dönüş olarak değerlendirildi.

Mağdurlar anlatıyor...

Hak ve Adalet Platformu, 2173 kişi arasında yaptığı çalışmanın sonuçlarını 2017’nin son günlerinde açıkladı. Raporda yer alan KHK mağdurlarının anlatımlarından bazıları şöyle:

“İlk çıkarılan KHK ile çalıştığımız üniversite kapatıldı. Çalıştığımız ayın maaşı bile verilmedi. Yasal tazminat haklarımız verilmedi. Bir günde kendimizi sokakta bulduk. Buna da şükrettik çünkü birçok arkadaşımızın özgürlüğü gasp edildi.”

‘40 iş başvurusu yaptım’

* “7 gün gözaltı yaşadım, adli kontrol ile serbest kaldım. Akademisyen olduğum için yurtdışına çıkamıyor olmam tüm çalışmalarımı ve geçim kaynaklarımı elimden aldı. Aynı üniversite de çalıştığımız için eşim de işsiz. Özel sektörde 40 iş başvurusu yaptım, hiçbirinden cevap alamadım. Mayıs 2016 itibarıyla 1 yıllığına misafir araştırmacı olarak gideceğim Almanya’ya gidemedim ve bursumun tarihide kullanamadan geçmiş oldu. Eser sürecini geçmeme rağmen doçentlik sınavım donduruldu.”

* “Cumhurbaşkanına hakaretten yargılandım. Cumhurbaşkanlığı avukatının davadan vazgeçmesine rağmen hâkim ceza verdi.”

‘Avukat savunmadı’

* “Muhalif olduğum... partili olmadığım için cezalandırılmak istendim. Eğitim Sen üyesi olduğum, sosyalist olduğum için cezalandırıldım.”

* “Avukat verdiler ama avukat ‘itirafçı ol’ diye telkinde bulundu. Savunmadı.”

‘Kışlamdan tutuklandım’

* “16 Temmuz 2016 günü hiç dışarı çıkmadığım, kışlamdan tutuklandım. Tutukluluk sürecim daha kışlamda başladı. Dövülerek ve sövülerek tersten kelepçelendim. Galeyana gelmiş insanların içerisinden geçirildim. Ve otobüsümüz taşlandı. Ölümü yaşadım bir nevi. Daha sonra bir ahıra atıldım. Burada diz çöktürülerek tersten kelepçeli ve çıplak bir vaziyette üç gün tutuldum. Gözaltı süreci boyunca durmadan hakaretlere maruz bırakıldım. Çeşitli fiziksel ve psikolojik işkenceye maruz kaldım. Hiçbir sağlık çalışanı işkence gördüğüme dair rapor tutmadı. Sonra tutuklandım ve dokuz buçuk ay tutuklu kaldım. Kötü şartlarda. Ve zor şartlarda.”

‘Sadece ‘tecavüz’ etmediler’

* “345 gün hapis yattım. Sayısız insan hakkı ihlaline uğradım. Ne için tutuklandım ne için yattım ve ne için serbest bırakıldım hâlâ bilmiyorum.”

* “Hakaret tehdit baskı ve ‘isim ver kurtul’ baskısı yaşadım.”

* “Sadece ‘tecavüz’ etmediler (onun dışındaki her işkenceyi yaptılar). İşkenceyi nasıl anlatayım. Doktora ‘FETÖ’den seni de alırız’ diye sağlam raporu yazdırdılar. Ne anlatayım. (Artık) Uganda’da yaşamak istiyorum. 14 senelik özel harekâtçıyım; 12 senelik kısmını Güneydoğu’da çalıştım. Bana ‘terörist’ dediler. Bundan beter işkence olur mu? Kontrgerilla eğitimi alıp öğrenci yetiştiren ben, devletime ve ulusuma küsüp marjinalleşmeyeceğim. Onların çekmek istediği zeminde olmayacağım.”

Yazı dizisinin birinci bölümü: 1.5 ay sürecekti, 1.5 yılı geçti… İşte OHAL’in ağır faturası

Yazı dizisinin ikinci bölümü: Siyasi sorumluluk ahrete muhalefet cezaevine...

Yazı dizisinin üçüncü bölümü: Olağanüstü hukuk