Nâzım Hikmet, 119. doğum gününde çeşitli etkinlikler anılacak

İyi ki doğmuş Nâzım, (15 Ocak 1902 Selanik. Selanik’te doğanlar da iyi çıkıyor sonunda!) Galatasaray Lisesi ve Heybeliada’da Bahriye Mektebi’nde okumuş. İyi bir eğitim almış, “elitist” olabilirmiş yani! Ama ah o sevdalı başı, ah bu şiirler! Şiir yazmaya o yaşlarda başlamış. Kurtuluş Savaşı’na katılmak için Anadolu derken insanını tanımış, yollarda. Bir de kalbi solda atıyor ya! 

Ekim devrimi heyecanlandırıyor onu, SSCB’ye gidip gördükleri daha da heyecanlandırıyor ve şiirine başka bir boyut katıyor. Dönüşte yazdığı şiirler artık hem edebi, hem içerik olarak da daha başka. İyi ki yazmış. 

Ama şiirleri ve düşünceleri ona sadece beğeni ve ün olarak değil, soruşturmalar, mahkemeler olarak geri dönmeye başlamış. Orduyu isyana teşvikten 28 yıl ceza yemiş! Acılar, hapishaneler, tutsaklıklar birbirini takip etmiş. İyi ki acılar çekmiş, pişmiş! Bu ülke, sanatçısının, aydınının, düşünen insanının, gencinin, çocuğunun, kadınının, yaşlısının kıymetini mi bilmiş ki şair Nâzım’ın kıymetini bilsin? Sürüm sürüm süründürmüş şairini. 

İstanbul, Bursa, yatırmış. Ama o hapishane koşullarında bile şiirini yazmış, âşık olmuş, parmaklıkların arasından güneşe bakmış, resim yapmış; bir ressam, bir hikâyeci çıkarmış koğuş arkadaşlarından! Var olmuş! İnsanını tanımış yollarda, koğuşlarda, sokaklarda. 

İnsanını yazmış “Memleketimden İnsan Manzaraları” destanında! Yazdıkça şiirleri uçup gitmiş parmaklıkların arasından. Sınırların bile ötesine ulaşmış Nâzım’ın şiirleri, ünü ve çektikleri. Sonunda hapisten çıkarmışlar bir afla ama başına daha kötü şeyler gelecek korkusuyla Tarabya önlerinden bindiği bir küçük motorla başlayan kaçışı onu memleket özlemi, sürgün yaşamına yollamış, kanlı canlı kalmasının diyeti olarak! Her yıl denize açıldığı o rıhtımdan karanfiller bırakılıyor suya. Nâzım’ın yaşamı SSCB’de, Avrupa’da devam eder ama vatan hasretiyle. 1951’de Türk vatandaşlığından çıkarılır, kitapları yasaktır. 

Dünyanın her yerinde okunan şiirleri Türkiye’de gizli gizli okunur, tavan aralarında, Bulgaristan baskılı kitaplardan. (Kendisiyle ilk tanışmam da öyle olmuştur!) Bu ülke ne zaman özgür oldu ki? Nâzım Hikmet’i 1963’te kaybettik, Türk vatandaşlığına yeniden 2009’da kazandık. Mezarı halen Moskova’da bir çınar ağacının altındadır. Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı 30 yıldır, hem kitaplarını yayımlamakta hem de adına düzenlenen etkinlikler yapmakta. Bu yıl, pandemi koşullarında bütün etkinlikler çevirimiçi yapılacak. Hep beraber Türkiye’nin en büyük şairlerinden birine, İyi ki doğdun Nâzım, iyi ki o şiirleri yazdın, iyi ki o şiirlerden şarkılar yapıldı, hep beraber söyledik, iyi ki kitaplarınla sonsuza kadar yaşayacaksın diyeceğiz!

YAŞAMAYA DAİR

Yaşamak şakaya gelmez,

büyük bir ciddiyetle yaşayacaksın

bir sincap gibi mesela,

yani, yaşamanın dışında ve ötesinde hiçbir

şey beklemeden,

yani bütün işin gücün yaşamak olacak. 

Yaşamayı ciddiye alacaksın,

yani o derecede, öylesine ki,

mesela, kolların bağlı arkadan, sırtın duvarda,

yahut kocaman gözlüklerin,

beyaz gömleğinle bir laboratuarda

insanlar için ölebileceksin,

hem de yüzünü bile görmediğin insanlar için,

hem de hiç kimse seni buna

zorlamamışken,

hem de en güzel en gerçek şeyin

yaşamak olduğunu bildiğin halde. 

Yani, öylesine ciddiye alacaksın ki yaşamayı,

yetmişinde bile, mesela, zeytin dikeceksin,

hem de öyle çocuklara falan kalır diye değil,

ölmekten korktuğun halde ölüme

inanmadığın için,

yaşamak yanı ağır bastığından.

Nâzım Hikmet

1947

ATAŞEHİR’İN ETKİNLİKLERİ GÜN BOYU SÜRECEK

Nâzım Hikmet, 119. doğum gününde çeşitli çevrimiçi etkinliklerle anılacak. Ataşehir Belediyesi’nin “Dünya Şairini Selamlıyor” adı altında düzenleyeceği etkinliklerde Nâzım Hikmet’in kendi sesinden şiirler dinletilip farklı dillere çevrilmiş şiirleri okunacak ve onun anısına şarkılar söylenecek. Üç bölüm halinde bugün Ataşehir Kültür Youtube hesabından yayımlanacak etkinliklerde, “Nâzım Hikmet Şarkıları” saat 10.30’da, “Nâzım Hikmet’in Sesinden Şiirler” saat 14.00’te ve “Dünya Nâzım Hikmet Şiirleri Okuyor” saat 16.00’da başlayacak. Etkinliklerin “Nâzım Hikmet Şarkıları” bölümünde Grup Gündoğarken “Nâzım Hikmet Memleket” isimli şarkıyı, Erdal Güney “Sevdamız Bir Uzun Bakış” şarkısını, Doğan Canku “Gecelerim”i ve Metin-Kemal Kahraman “Deniz Koydum Adını” isimli şarkıyı seslendirecek. Etkinliklerde ayrıca Japonya Kültür Ataşesi Takumi Suemitsu, Macaristan Kültür Ataşesi Balâzs Szöllössy ve Institut Français Türkiye’den Ghislain Vidal’ın Nâzım Hikmet için gönderdiği mesajlar yayımlanacak.

ÇANKAYA’DAN OYUN VE DİNLETİ

Çankaya Belediyesi de Nâzım Hikmet'i çevrimiçi etkinliklerle anıyor. “İyi ki Doğdun Nâzım Hikmet” başlığıyla yapılacak etkinlikler kapsamında ilk olarak Rüştü Asyalı'nın sahneleyeceği şiirli müzik dinletisi “Rüştü Asyalı ile Nâzım Hikmet 119. Yaşında” bu akşam saat 20.00'de Çankaya Belediyesi’nin YouTube kanalında sanatseverlerle buluşacak. Büyük ustayı anma günleri kapsamında yapılacak ikinci çevrimiçi etkinlik ise Nâzım Hikmet'in büyük aşkı Piraye'ye yazdığı mektuplardan yola çıkılarak hazırlanan “Piraye” isimli tiyatro oyunu olacak. Oyun, yarın saat 20.00'den itibaren www.youtube. com/cankayabelediye adresi üzerinden izlenebilecek.

‘BİR TREN KALKAR HAYDARPAŞA GARI’NDAN’

İş Sanat’ın aralık ayında düzenlediği Nâzım Hikmet dinletisi de sezon sonuna kadar İş Sanat’ın sosyal medya hesapları ve internet sitesinden ücretsiz bir şekilde izlenebiliyor. Atilla Birkiye’nin hazırladığı “Bir Tren Kalkar Haydarpaşa Garı’ndan” başlıklı dinletiyi Mehmet Birkiye sahneye uyarladı. Müzik yönetmenliğini Serdar Yalçın üstlendi. Nâzım Hikmet’in 1940’larda yazdığı “Memleketimden İnsan Manzaraları” eserinden bir seçkiyle sunulan “Bir Tren Kalkar Haydarpaşa Garı’ndan” başlıklı dinletide şiirleri Tilbe Saran, Hümay Güldağ, Metin Belgin, Bülent Emin Yarar ve Hakan Gerçek seslendirdi. Etkinlik İş Kuleleri Salonu’nda seyircisiz kaydedildi.

SARİYER BELEDİYESİ’NDEN DE ÇEVRİMİÇİ ANMA

Sarıyer Belediyesi, Nâzım Hikmet için her yıl 15 Ocak’ta Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı işbirliğiyle düzenlediği anma programını pandemi nedeniyle bu kez dijital platformlara taşıdı. Nebil Özgentürk ve Bir Yudum İnsan ekibinin katkılarıyla hazırlanan program bugün saat 11.00'de www.sarıyer. bel.tr ve Sarıyer Belediyesi’nin tüm sosyal medya mecralarından izlenebilecek.