Mide yanması neden olur, mide yanmasına ne iyi gelir?

Mide yanması, ya da diğer adıyla mide ekşimesi bireyin göğsünde, göğüs kemiğinin hemen arkasında yer alan yemek borusunda yanma hissi olarak ortaya çıkan ağrıya verilen isimdir. Bir çok vakada bu ağrı özellikle yemek yedikten sonra, akşamları, veya uzanma ya da eğilme sırasında daha da ağır bir hal alır. 

Mide, yiyecekleri sindirmeye başlamak için çeşitli asitleri ve enzimlerin bir araya geldiği bir torba gibidir. Midenin içindeki asitten dolayı yaralanmasına ve iltihaplanmasına engel olmak için midenin iç çeperini kaplayan özel koruyucu hücreler vardır. Ancak yemek borusu bu hücrelerin sağladığı korumaya sahip değildir. Bu sebeple mide asidi ve sindirim sıvıları yemek borusuna geri akarsa, yemek borusunda iltihaplanmaya ve borunun korumasız astarında ağır hasara neden olabilir. Bu duruma mide yanması adı verilir.

Arada bir gerçekleşen mide yanması yaygın görülen bir durumdur ve birçok durumda endişe edilmesi için bir neden yoktur. Bir çok vakada, mide yanması rahatsızlığı bireyin yaşam tarzı değişiklikleri ve reçetesiz satılan ilaçlarla yönetmesin mümkündür. Ancak daha sıklıkla görülen veya bireyin günlük rutinine müdahale eden mide yanması vakaları, tıbbi bakım gerektiren daha ciddi bir durumun belirtisi olabilir.

MİDE YANMASI NEDEN OLUR?

Mide yanması, gastroözofagealreflü adı verilen bir hastalığın semptomudur. En kısa tanımıyla mide asidinin yemek borusundan yukarıya çıkmasından dolayı kaynaklanır. Bu durumdan kaynaklanan risk faktörleri, midede asit üretimini artıranların yanı sıra yemek borusuna asit reflüsüne izin veren yapısal sorunları içerir. Gastrit veya H. pylori enfeksiyonu gibi başka tıbbi durumlar da mide yanmasına yol açabilir. 

Gastrit midenin içini kaplayan koruyucu dokuda meydana gelen iltihaplanmaya verilen isimdir. Bu durumda yemek sonrasında mide yanmasına eş zamanlı olarak bulantı ve şişkinlik gözlemlenebilir. Tedavi edilmeden ilerleyen gastrit vakaları midede ülser oluşumuna, dolayısıyla artan kanser riskine ve mide kanamasına sebep olabilir.

Helicobacter pylori normal şartlarda midenin asidik ortamında varlığını sürdürebilen bir bakteri türüdür. Bu bakterinin dışarıdan mide içine yerleşmesi, ve midede normalde bulunan faydalı bakterilerin yerini alması her vakada en başta belirti ve semptomlara yol açmaz. Bu enfeksiyon zaman içinde bulantı, iştah ve kilo kaybı veya mide yanması gibi belirtilere yol açabilir.

Mide yanması şikayetine neden olan hastalık ve durumlar şu şekilde sıralanabilir:

• Gastroözofageal reflü: Reflü mide asidinin yemek borusuna geri kaçması ile oluşan bir hastalıktır. Bu rahatsızlık sadece mide yanması değil, mide ekşimesi, göğüs bölgesinde yanma, yutkunma güçlüğü ve kuru öksürük gibi şikayetlere de neden olabilir. Çikolata, kafein, limon, baharatlı, yağlı ve kızartma yiyecekler, sarımsak, soğan ve domates semptomların artmasına neden olabilir. 
• Gastrit: Gastrit midenin iç yüzeyinde yer alan dokunun enflamasyonudur (iltihaplanma). Gastritte hasta aynı zamanda bulantı, yemek sonrası şişkinlik de hissedebilir. Gastrit tedavi edilmediğinde ülsere dönüşebilir. Ülserler mide kanseri riskini artırır ve mide kanamasına yol açar.
• H. pylori enfeksiyonu: Helicobacter pylori (H. pylori) midenin asidik ortamında yaşayabilen bir bakteridir. Bu bakterinin mideye yerleşmesi mide yanması, bulantı, iştah ve kilo kaybı gibi belirtiler gösterir. Toplumlarda çok yüksek oranda bulunur ve uzun süre semptom vermeden seyredebilir.  
• İlaç kullanımı: Özellikle, steroid olmayan antienflamatuvar ilaç grubuna giren ağrı kesiciler mide yanmalarına neden olabilir. Bu ilaçların başında; aspirin, ibuprofen ve naproksen gelir.
• Belirli gıdalara karşı hassasiyet: Çölyak hastalığı olanlar gluten içeren gıdalara karşı, laktoz intoleransı olanlar ise süt ürünlerine karşı reaksiyon gösterebilir. Bu reaksiyon mide yanması haricinde diğer şikayetlere de neden olabilir.

Yukarıda açıklanan durumlar haricinde hazımsızlık, ülser, fıtık, mide kanseri, alkol, sigara ve tütün kullanımı da mide yanmasına neden olabilir. 

MİDE YANMASI NASIL ÖNLENİR?

Mide yanmasını önlemek için öncelikle daha küçük, daha sık öğünler halinde yemek yenilmesi ve yatmadan önce yemek yenilmemesi tavsiye edilir.  Alkol, sigara ve kafeinden kaçınmak gereklidir. Yer çekiminin midede asit tutması ve yukarı sızmaması için kaçınması için uyunulan yatağın başının kaldırılması asit reflünün etkilerini azaltmak için faydalı olabilir.

MİDE YANMASINA NE İYİ GELİR?

Mide yanması için evde uygulanabilecek birçok doğal tedavi bulunur.

Bunlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Karbonatlı su karışımı: Karbonat mide asitlerini nötralize ederek, bazı mide yanması ataklarını yatıştırabilir. Bunu yapmak için, bir çay kaşığı karbonatı bir bardak su içinde çözün ve yavaşça için. 

Zencefil: Zencefil yüzyıllarca birçok halk tarafından mide ekşimesi için kullanılmıştır. Zencefil sadece mide yanmasını değil bulantısını da hafifletir. Zencefil çayı, çiğ ya da kurutulmuş zencefil kökünü kaynayan suda bekleterek yapılabilir. Piyasada hazır satılan zencefil çaylarını da deneyebilirsiniz. Zencefilli de olsa karbonatlı içecek olduğu için zencefilli gazoz tercih etmemelisiniz. Ayrıca bu tip gıdaların içerisinde gerçek madde değil, aroma vericiler bulunur.

Meyan kökü: Meyan kökü, mide yanması tedavisinde kullanılan başka bir halk ilacıdır. Yemek borusunun (özofagus) iç yüzeyindeki mukoza kaplamasının artmasına yardımcı olabileceğine inanılır, bu da yemek borusunu mide asidinin neden olduğu zararlardan koruyabilir. Meyan kökü gıda takviyesi olarak tercih edileceği zaman içerisindeki glisirizin denen aşırı şekerli ve zararlı olabilecek maddeyi almamak için DGL (deglycyrrhizinated) formu tercih edilmelidir. Yine de bu maddenin uzun süre veya aşırı kullanımı tansiyonu yükseltip, potasyumu düşürebileceğinden, alınmadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır.

Sakız: 2014 senesinde yapılan bir araştırmaya göre, yemeklerden sonra yarım saat sakız çiğnemek mide yanmasını azaltmaktadır. Bunun olası nedeni, sakızın tükürük üretimini artırarak mide asidinin seyrelmesine katkıda bulunmasıdır.