Merkez Bankası'ndan yeni hamle: 20 milyar dolara çıkabilir

Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu önceki gün Türkiye Bankalar Birliği (TBB) üyesi bankaların genel müdürleriyle bir araya geldi. Toplantıda Kavcıoğlu’nun yeni swap anlaşmaları için 4 ülke merkez bankası ile görüştüklerini ve ikisi ile görüşmelerin çok iyi noktaya geldiğini belirttiği ifade edildi. Türkiye şu an Çin ve Katar ile swap anlaşmaları bulunuyor. Geçen ay sonunda Çin ile olan anlaşma artırılmıştı. Konuya yakın kaynaklardan alınan bilgiye göre beklenen 4 yeni swap anlaşmalarında Katar ile olan anlaşmanın artırılmasının yanı sıra Asyalı yeni bir merkez bankasıyla anlaşma öne çıkıyor.

Kavcıoğlu’nun, toplantıda sıkı para politikası uygulamasının devam edeceği mesajı verdiği dile getirilirken TL'nin değerinin korunması için önümüzdeki dönemde bankalarla işbirliği içinde çalışacağı mesajı verdiği iletildi. Toplantıda TL'nin itibarını artırma konusunda bankalarla istişare ederek zorunlu karşılık düzenlemelerinde değişiklikler yapabileceği sinyali veren Kavcıoğlu’nun TL'nin değerinin korunması için gereken politika adımlarının atılacağı mesajı verdiği kaydedildi. Kavcıoğlu’nun rezervlerin güçlendirilmesi hedefine bağlı olduklarını söylediği belirtilen toplantıda 4 yeni merkez bankası ile swap anlaşması görüşmelerinin sürdüğünü açıklaması da dikkat çekti.

FED VE ECB İLE ZOR GÖRÜNÜYOR

Dünya gazetesinden Şebnem Turhan'ın haberine göre Türkiye, swap anlaşmalarıyla yerel para birimleri üzerinden ticareti kolaylaştırmayı ve karşılıklı iki ülkenin finansal istikrarına destek sağlamayı amaçlıyor. Şu an kadar Türkiye, Çin ve Katar ile swap anlaşmaları yapmış durumda. Analistler Avrupa Merkez Bankası (ECB), Amerikan Merkez Bankası (Fed) ile swap anlaşmalarının yapılma olasılığını oldukça düşük bulurken, geçen yıl pandemide Fed’in yayımladığı swap anlaşması yapılan ülkeler listesinde de Türkiye yer almamıştı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun ilk 4 aylık verilerine göre Türkiye en fazla dış ticaret açığını 8.5 milyar dolarla Çin’e karşı veriyor. Ardından ikinci sırada 6.6 milyar dolarla Rusya geliyor. Çin ile halihazırda swap anlaşması var. Rusya ile ise uzun süredir yerel para birimleri ile ticaret konusunda adımlar atılıyor. Swap anlaşması ise henüz imzalanmış değil. Analistler uluslararası siyaset nedeniyle Rusya Merkez Bankası ile swap anlaşmasının çok olası olmadığını dile getiriyor.

GÜNEY KORE VE MALEZYA ÖNE ÇIKIYOR

Analistler Asya ülkelerini öne çıkarırken 1.8 milyar dolarlık dış ticaret açığı ile Güney Kore dikkat çekiyor. Güney Kore ile de bir swap anlaşması gerçekleştirilme ihtimali bulunuyor. Bir diğer Asyalı Hindistan’a 1.5 milyar dolarlık dış ticaret açığı veriyoruz. Japonya 1.3 milyar dolarlık dış ticaret açığıyla öne çıkarken Malezya’ya da 811.9 milyon dolarlık açık verdiğimiz görülüyor. Asya’dan Tayvan, Tayland, Vietnam ve Endonezya yine dış ticaret açığı verdiğimiz ilk 20 ülke arasında yer alıyor.

Özellikle Güney Kore ve Malezya swap anlaşmasının yapılma ihtimalinin yüksek olduğu ülkeler arasında öne çıkıyor.

Suudi Arabistan ile ikili ilişkilerde düzelme işaretleri gözlense de 792 milyon dolar dış açık verdiğimiz bu ülkeyle yakın dönemde bir swap anlaşması imzalanması uzak ihtimal.

Güney Amerika ülkelerinden Brezilya ile de anlaşma yapılması piyasayı çok da şaşırtmayacak.

KATAR İLE SWAP HATTI 20 MİLYAR DOLARA ÇIKABİLİR

Katar ile ilk kez 17 Ağustos 2018’de swap anlaşması imzalandı. 3 milyar dolar ile başlayan anlaşma 25 Kasım 2019’da ise 5 milyar dolara çıkarıldı. 20 Mayıs 2020’de ise rakam 15 milyar dolara yükseltildi. Ancak Türkiye ile Katar dış ticareti bu rakamın oldukça altında. TÜİK verilerine göre 2020 yılında Katar’a 1 milyar 37 milyon dolar, yılın ilk 4 ayında ise 336.9 milyon dolar ihracat yaparken, Katar’dan geçen yıl 301.5 milyon dolar, yılın ilk 4 ayında ise 194.5 milyon dolar ithalat yaptık. Yani dış ticaret hacmi 1.3 milyar dolar seviyelerinde. Bu veri yerel para ile ticaretin de oldukça sınırlı olduğunu gösteriyor. Analistler bu ülkeyle swap hattı anlaşmasını dış ticareti kolaylaştırmaktan ziyade siyasi/jeopolitik düzlemde düşünmek gerektiğini vurguluyor. Katar ile swap hattının 20 milyar dolar seviyesine çıkarılması muhtemel.

ÇİN İLE YEREL PARAYLA TİCARET SINIRLI KALDI

Çin ile 30 Mayıs 2019’da imzalanan ve geçen yıl haziranda ilk işlemlerin yapıldığı swap anlaşmasında da miktar artırılmış ve 3.6 milyar dolarlık yeni anlaşma ile tutar 6 milyar dolara çıkarılmıştı. Merkez Bankası da Çin Merkez Bankası arasında 30 Mayıs 2019 tarihinde imzalanan ikili para takası (swap) anlaşmasının 35.1 milyar TL ve 23 milyar Çin yuanı artırılarak toplam 46 milyar TL ve 35 milyar Çin yuanına ulaştırıldığını açıklamıştı. Merkez Bankası artırılan söz konusu rakam 15 Haziran 2021 tarihi itibariyle TCMB hesaplarına girdiğini duyurmuştu. Türkiye TÜİK verilerine göre yılın ilk dört ayında 68.7 milyar dolarlık ihracat yaptı. 82.8 milyar dolarlık da ithalat gerçekleştirildi. Bu 82.8 milyar dolarlık ithalatın 26.4 milyar doları Euro cinsinden 4.8 milyar doları ise TL cinsinden yapıldı. Swap anlaşmamızın olduğu Çin yuanı ile yapılan ithalat 105.7 milyon dolar iken ihracat 10.1 milyon dolarda kaldı.

SWAP HATTI NEDİR?

Swap, kelime anlamıyla değiş-tokuş veya takas demek. Finans piyasalarında ise bu kavram iki tarafın belirli bir zaman dilimi içinde farklı faiz ödemelerini ve/veya farklı para birimlerini karşılıklı olarak değiştirmelerine yani takas anlaşmasına swap anlaşması adı veriliyor. Swap piyasasında ağırlıklı döviz swapları ile faize dayalı swap sözleşmeleri işlemleri yapılıyor. 2008 krizinden sonra sıkça başvurulan swap hattı anlaşmaları ile merkez bankaları kendi para birimlerini diğer bankalara verip, yabancı para birimi alabiliyor. Böylece piyasaya likidite sağlanarak, herhangi bir ülkenin döviz bulma ya da ödeme yapma sıkıntısı yaşamasının önüne geçilmesi hedefleniyor.