Meclis’in 'başkanlık' sınavı

Türkiye’nin “kader oylaması” olarak da nitelendirilebilecek “başkanlık sistemi”ni içeren Anayasa değişikliğinin TBMM Genel Kurul maratonu dün başlamasına başladı. Ancak, muhalefetin tüm itirazlarına karşın Meclis TV “kapalı devre” yayın yapınca, yurttaşlar tartışmaları, TV kanallarının “takdir ettiği” kadarıyla izleyebildi. Görüşmelere damgasını vuran ise iktidar milletvekillerine “akıllarını kiraya vermemeleri”ni öğütleyen CHP Antalya Milletvekili Deniz Baykal’ın konuşmasıydı.

Meclis kulislerinde anayasa değişikliği ile ilgili yapılan değerlendirmeler ve izlenimler şöyle:

* Genel kuruldaki ilk gün görüşmelerinde sonuçlara etki edecek bir oylama yapılmadığı için, evet ve hayır cephesinin fotoğrafı henüz netleşmiş değil.

* Görüşmelerine geçildiğinde ise ilk sözü, günlerdir konuşması üzerine çalışan CHP Antalya Milletvekili Deniz Baykal aldı. CHP’nin Baykal tercihinde “1 Mart tezkeresi” sürecinde iktidar partili vekilleri de etkileyen konuşması ve partinin “başkanlık” anayasası konusunda “tek yürek” olacağı mesajı verilmek istenmesi etkin oldu. Baykal, AKP’lilere, 15 Temmuz’da Meclis’i bombalayan FETÖ pilotlarını anımsatıp, “Onlar akıllarını birine kiraya vermişti, ama sizler aklınızı birilerine kiraya vermeyin” mesajı verdi. İkinci önemli uyarısını “egemenlik” konusunda yapan Baykal, “Cumhuriyetin Dolmabahçe Sarayı’ndan alıp TBMM’ye verdiği egemenliğin, şimdi TBMM’den alınıp Beştepe’deki Saray’a verilmek istendiği”ne dikkat çekti

* AKP-MHP’den oluşan “evet” cephesinde “referandum” hesapları yapılırken, CHP kanadında firenin yüksek olacağı ve başkanlık paketinin 330’u geçemeyeceği görüşü egemen. CHP’yi bu konuda umutlandıran en önemli neden ise MHP lideri Devlet Bahçeli’nin, “Bir tek oyum var” diyerek, grup kararı alınamayacağı yönündeki açıklaması. Sadece tabanın değil, yönetici düzeyindeki birçok MHP milletvekilinin “başkanlığı” içine sindiremediğini savunan CHP’liler, özel bir önlem alınmadığı takdirde MHP’den firenin yüksek olacağını savunuyor.

* Kulislerde kuşkusuz en çok merak edilen ise AKP’nin fireleri... AKP yönetimi, başkanlığı “garantiye” almak için “açık oylama” önerisini bile getirmesi 330’a oya ulaşmanın “çantada keklik olmadığını” yorumlarına yol açtı. Başbakan Binali Yıldırım’ın, anayasanın geneli üzerinde bizzat kendisinin konuşma kararı alması, iktidar kanadında, başkanlık oylamasının ne kadar “yaşamsal” olduğu mesajı olarak değerlendirilirken, muhalefet cephesinde “fire alarmı” olarak algılandı.

* AKP içinde çok sayıda milletvekillinin hem içerik, hem de “alelacele” hazırlanması nedeniyle rahatsızlığı biliniyor. Parti yönetiminin “pul toplama, adam adama markaj, açık oya zorlama” taktikleri ile fireleri önleyeceği hesabı yapılırken, parti içinde “herşeyi göze alıp“, “hayır” oyu kullanacak vekil sayısının 5-10 arası olduğu ifade ediliyor.

* Hesaplarını anayasa değişikliğinin Meclis’te reddedilmesi üzerine kuran CHP, referanduma gitse de bu değişikliğin geçmeyeceği görüşünde. Örneğin CHP Muğla Milletvekili Ömer Süha Aldan, 2010’da Anayasa referandumunda “PKK’nin eylemsizlik kararı, yetmez ama evetçilerin desteği, FETÖ’nün ‘mezardakiler bile oy kullansın’ çağrılarına rağmen değişikliğin ancak yüzde 58’le referandumda kabul edildiğine dikkat çekip, bugün ise destek cephesinin son derece sınırlı olduğuna işaret ediyor.