Macellan… (11.04.2021)

DÜNYANIN ÇEVRESİNİ DOLAŞMADI

Dünyanın çevresini dolaşmadığı halde bunu yapan ilk insan olduğu yolunda şöhret yapan Ferdinand Macellan (1480-1521), kendisine ün kazandıran seferine İspanya kralı adına çıkan Portekizli bir deniz subayıydı.

Dönem Keşifler Çağıydı ve keşifler, denizlerde yapılıyordu. Akdeniz çevresinde Osmanlı’nın yükselip dünyanın başat güçlerinden biri haline geldiği süreçte yerkürenin öbür ucundaki Amerika keşfedilmiş ve gözler uzaklara, daha uzaklara dikilmişti.

Macellan’ın, kendisini Keşifler Çağının en büyük kaşiflerinden biri haline getirecek bir sabit fikri vardı: Kristof Kolomb’un yapamadığını yapmak ve batıya giderek doğudaki Baharat Adaları’na varmak.

Bu fikre Portekizliler değil İspanya Kralı I. Carlos destek verdi ve Macellan, kendisine sağlanan beş gemiyle 1519 Eylül ayında yola çıktı.

ASIL YAPMAK İSTEDİĞİ ŞEYİ YAPAMADI

1522 Eylül ayında o beş gemiden sadece biri perişan halde İspanya’ya döndü. İçinde sefil durumda on sekiz kişi vardı ve Macellan, aralarında yoktu.

Çünkü sarsılmaz iradesi ve azmiyle bu seferi mümkün kılan, bunun için memleketi Portekiz’in rakibi ve düşmanı İspanya uyruğuna geçmeyi göze alan, doğanın ve insanların yarattığı nice zorluklar karşısında filosunu bilinmeyen denizlerden, fırtınalardan, isyanlardan, savaşlardan geçirip hedefine ulaştıran adam, yerliler tarafından savaşta öldürülmüştü.

Çünkü Macellan’ın, bölgenin yerli halklarını, olursa iyilikle, olmazsa silah zoruyla Hıristiyan yapmak gibi bir sabit fikri daha vardı ve bu fikir onu ölüme götürecekti.

Dünyanın en büyük kaşiflerinden biri olarak anılmasına; Macellan Boğazı’na, Macellan Bulutsusu’na ve NASA’nın güneş sistemini keşfetmek için gönderdiği Macellan uzay aracına ismi verilerek onurlandırılmasına karşın Macellan, asıl yapmak istediği şeyi yapamamıştır: Baharat Adaları’na varmak, oradan gemilerine yüklediği baharatlarla ve dünyayı dolaşan ilk insan olmanın şanıyla memleketine dönmek.

Dünyayı dolaşıp zenginliklerle geri dönen ilk insanlar, o perişan geminin içinde İspanya topraklarına ayak basan on sekiz denizcidir. Laurence Bergreen’in kaleme aldığı Macellan, yenilmez ruhu ve bilgisiyle bu yolculuğu mümkün kılan adamın biyografisi olduğu kadar bu seferin, bir macera romanı kadar sürükleyici seyir defteri.

Macellan / Laurence Bergreen / Çeviren: Ebru Kılıç / Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / 448 s.