Lübnan’da ekonomik gerekçeli eylemlerin ikinci dalgası çetin başladı

“Dönüşü muhteşem olan” bu ikinci dalga gösterileri, ilk günlerinden çok daha şiddetli çatışmalarla geçti. Trablusşam’da bir gösterici polis tarafından açılan ateş sonucu hayatını kaybederken Beyrut’ta da durumu ağır olan yaralılar var.

17 Ekim’de başlayan protestolar zaman zaman gerginlikler yaşansa da büyük bir parti havasında sürdü.

Gösteriler esnasında çok renkli görüntülerin yanı sıra müzik eşliğinde “devrim” sloganları atanları izledik. Kadınlar ve gençler en ön saflardaydı.

Ancak yeni hükümetin kurulması ve güvenoyu alması sürecinde gösterilerin dozu yükseldi ve bununla beraber şiddet de artmaya başladı. Bazı göstericiler, teknokratlardan kurulan yeni hükümete bir şans verilmesini istese de önemli bir kesim gösterileri devam ettirmekte ısrar etti.

Şubat sonlarında alınan bir kararla, “Covid-19 salgınının yayılmasını önlemek amacıyla” okullar, kafe ve restoranlar kapatıldı.

Esasen bu kısıtlama olmadan önce de Beyrut’ta birçok restoran ve kafe ekonomik kriz yüzünden kepenk indirmişti. Geriye kalan mekânlar da koronavirüs tedbirleri çerçevesinde kapanmış oldu.

Tedbirler sona erdiğinde bunlardan kaçının tekrar açılabileceği konusunda iyimser olmak pek mümkün görünmüyor. 15 Mart tarihinde ülkede salgına karşı seferberlik ilan edildi ve ek tedbirler açıklandı.

Sokağa çıkma yasağını da içeren bu önlemler yüzünden iyice zor durumda kalan kesimler tepkilerini farklı şekillerde göstermeye başladı. Örneğin bir taksi-dolmuş şoförü kurallara uymayarak arabasına bir yerine iki yolcu aldığı için kendisine ceza kesilmesi üzerine arabasını ateşe verdi.

Sokakta meyve/sebze satarken yakalanan bir satıcının ise sinir krizleri geçirdiği anlar görüntülere yansıdı. Kısacası salgın öncesinde kötü ekonomik gidişat yüzünden zor duruma düşmüş ve olağanüstü koşullarda yaşamaya çalışan Lübnanlılar Kovid-19 ile beraber tam bir çıkmazın içine girmiş oldu.

‘AÇLIK DEVRİMİ’

Salgın tehlikesi, bütün dünyayı etkisi altına almışken gelinen noktada Lübnanlılar açısından bir tehlike olmaktan çıkmış gibi meydanlar ve sokaklar tekrar dolmaya başladı. Bu ilk hareketlenmeler hükümetin 100 gün vaadinin dolmasına birkaç gün kala, “biz buradayız” mesajı içeriyordu.

Daha sonra ise sosyal mesafe kurallarının pek de dikkate alınmadığı ve göstericilerin yüzünde maskelerin olmadığı protesto gösterileri başladı. Hatta bazı kesimler göstericilerin salgın riskini daha da artırdıkları gerekçesiyle bu duruma tepki gösterdi. Buna sokaktaki göstericilerin cevabı ise “koronadan önce açlıktan ölecekleri” şeklindeydi. Lübnan devleti, yaşanan bu kapanma sırasında sosyal yardım gibi konularda hiçbir adım atmadı.

Piyasalara bakıldığında ise Lübnan Lirası’nın ABD Doları karşısındaki değer kaybı ciddi boyutlara ulaştı. Temel ihtiyaç malları ve enerji konularında neredeyse tamamen dışarıya bağımlı olan Lübnan’da halkın alım gücü, bu değer kaybı yüzünden erimeye devam ediyor.

MÜDAHALE DE SERTLEŞTİ

Gösteriler öyle bir boyuta vardı ki artık Beyrut, Sayda ve Trablusşam’da bankaların ve ATM’lerin ateşe verildiği ve göstericilerin güvenlik güçlerine taş ve molotof attıklarına şahit oluyoruz. Tabii güvenlik güçlerinin müdahale biçimi de daha öncesine göre daha fazla sertleşmiş durumda.

Gösterilere göz yaşartıcı gaz, basınçlı su ve plastik mermi hatta gerçek mermiyle müdahale ediliyor. Lübnan’ın şu an acil olarak nakit paraya ihtiyacı var. Ancak ülkede somut reformlar yayılmadan ve şeffaflık gerçek anlamda hayata geçirilmeden bu yardımın alınması da hayli zor görünüyor.

Salgın öncesi çökmüş olan ve şimdi ise Covid-19’un saldırısına maruz kalan Lübnan ekonomisi uluslararası arenadan beklediği yardımı da alamadığı gibi uçurumdan aşağı, giderek artan bir ivmeyle zaten yuvarlanıyordu. Lübnan ekonomisinin alyuvarlarına saldıran Covid-19, kronik sosyo-ekonomik problemleri çok daha akut hale getirdi. Akıllardaki soru tedavi mümkün mü?..