Lira siyasetle ‘pul’ oldu

Dolar/TL dün de yeni tarihi zirve olan 3.4080’e kadar yükseldi. Son rekorla birlikte liranın bir haftalık değer kaybı yüzde 5’e ulaştı. Doların yükselişinde Trump’ın seçim zaferi ve Fed’in faiz artırımı endişelerinden ziyade siyasi riskler etkili oluyor. Trump zaferinin ardından Türk Lirası en fazla düşen para birimleri arasında dördüncü sırada yer alırken, kasım başından bu yana kurun seyrine bakıldığında TL düşüşte başı çekiyor. Türk Lirası, darbe girişiminden bir gün önce olan 14 Temmuz’dan bu yana da yüzde 15 değer kaybıyla gelişen ülke para birimleri içinde en fazla düşen para birimi. Bu da OHAL şartları ve siyasi risklerin kurun rekorlar kırmasında etkili olduğunu gösteriyor.

Yüzde 10 eridi

1 Kasım’dan beri Türk Lirası dolar karşısında yüzde 10.16 düştü. Meksika pezosu yüzde 9.70, Güney Afrika randı yüzde 8.44, Polonya zlotisi yüzde 7.06, Brezilya reali yüzde 5.88, Macar forinti yüzde 3.96, Çek korunası yüzde 3.50, Rus rublesi 2.88 değer kaybetti. Aynı dönemde dolar küresel bazda yüzde 3.37 arttı. Dolar/TL’deki yükseliş küresel endeksteki yükselişi neredeyse üçe katladı. Kasım başında gazetemize yönelik soruşturma ve HDP milletvekillerine yönelik gözaltı ve tutuklamalar piyasaların gündemine girmişti. Bu gelişmeler ve yeniden gündeme gelen idam konusu AB ile ilişkileri kötüleştirebileceği endişesiyle TL’de baskı yaratan unsurlar olarak ön plana çıktı. Diğer taraftan yurtiçinde başkanlık, anayasa değişiklikleri, referandum gibi unsurlar ile jeopolitik riskler TL’deki kırılganlığı artırıyor. ABD’de Donald Trump’ın seçimleri kazanması gelişen ülke para birimlerini olumsuz etkiledi. En kötü etkilenen Meksika pezosu olurken, Türk Lirası değer kaybında dördüncü sırada yer aldı. 8 Kasım’dan bu yana Meksika pezosu yüzde 11.35, Güney Afrika randı yüzde 9.16, Brezilya reali yüzde 7.89, Türk Lirası yüzde 7.59, Polonya zlotisi 7.13, Macar forinti yüzde 5.76, Rus rublesi yüzde 2.38 düştü. Bu dönemde dolar endeksi küresel bazda yüzde 3.20 arttı.

Tepeden tırnağa etkileyecek

Dolar kuru, rekor üstüne rekor kırarken bu durum ekonomiyi tepeden tırnağa etkileyecek. Sektörlerde maliyetlerin artmasının zamları da beraberinde getirecek. Kur yüzde 10 değer kazandığında, enflasyon 1.5 puan artıyor. Enflasyon artışı tüketimi olumsuz etkileyecek. Bu da büyümeyi vuracak. Diğer yandan şirketlerin borç yükü de artacak. Şirketlerin döviz açık pozisyonu, Merkez Bankası’nın ağustos ayı verilerine göre 210 milyar 520 milyon doları buluyor. Borç miktarı 310 milyar 938 milyon dolara ulaşırken, varlıklar 100 milyar 418 milyon dolarda kalıyor. Döviz borcu olan şirketler eğer kurun artış riskine karşı önlem almadıysa kur farkı gideri kaydedecek. Artan maliyetler şirketlerin kârlılıklarını azaltacak. Dolardaki artışın kalıcı olması halinde ithal ürünlere zam yolda. Akıllı telefon, tablet, TV, bilgisayar, akıllı saat gibi cihazların büyük kısmı yurtdışından geldiği için stoklara bağlı olarak kampanyalarını yavaşlatan teknoloji perakendecileri, yılbaşı dönemlerinde yüzde 10’luk zammın kaçınılmaz olduğuna dikkat çekti.

Binali Yıldırım gazetecilerden öğrendi    

Başbakan Binali Yıldırım başkanlığında dün toplanan Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK), döviz kurunda son dönemde yaşanan hızlı yükselişi değerlendirdi. Açıklamayı Binali Yıldırım yaptı. Yıldırım’ın açıklamasının ardından dolar/TL yönünü aşağı çevirdi ve 3.37’li seviyelere döndü. Serbest piyasada dolar 3.3730 TL’den günü tamamladı. Toplantı, Yıldırım’ın sabahki programında yer almıyordu. Yıldırım cuma namazı çıkışında doların 3.40’a çıktığını gazetecilerden öğrendi ve şöyle dedi: “Türk ekonomisinin temelleri sağlam, bir tereddüt yok. Ancak yaşanabilecek olağanüstü gelişmelere karşı tedbirsiz olmamızı bu şartlar gerektirmiyor. EKK toplantısında bir araya gelip döviz kurundaki artışı değerlendireceğiz.” Yıldırım, dolardaki yükselişin nedeninin de ABD seçimleri olduğunu öne sürdü. EKK toplantısına Yıldırım’la birlikte Başbakan Yardımcıları Nurettin Canikli ve Mehmet Şimşek, Maliye Bakanı Naci Ağbal, Kalkınma Bakanı Lütfi Elvan, Başbakanlık Müsteşarı Fuat Oktay, TCMB Başkanı Murat Çetinkaya, SPK Başkanı Vahdettin Ertaş, Hazine Müsteşarı Osman Çelik, TMSF Başkanı Şakir Ercan Gül ile BİST Başkanı Himmet Karadağ katıldı.