Koronavirüs: İngiltere'de salgınla mücadele için geçici olarak 'günlük hayatın askıya alınması' tartışılıyor

İngiltere'de bugünden itibaren bölgelerin koronavirüs salgınının hızına göre sınıflandırdığı yeni önlem paketi uygulanıyor. Ülkede ayrıca "devre kesici" olarak nitelendirilen, günlük hayatın geçici bir süre -en az 2 hafta - "askıya alınması" tartışıyor. Başbakan Boris Johnson üzerinde de bu yönde baskılar artıyor.

Başbakan Boris Johnson yeni önlem paketinin doğru yaklaşım olduğunu savundu. Ancak hükümetin Bilimsel Danışma Grubu'nun (SAGE) Eylül ayından bu yana "günlük hayatın geçici bir süre askıya alınmasını" tavsiye ettiği ortaya çıktı. Ana muhalefetteki İşçi Partisi'nin lideri Keir Starmer, hükümete derhal "devre kesici" önlem planı hazırlaması çağrısı yaptı.

Bilim Kurulu SAGE tarafından hazırlananrapora göre, iki haftalık bir "devre kesici" önlem uygulamasının binlerce hayat kurtarabileceği ve hastaneler üzerindeki yükü çok ciddi şekilde azaltabileceğinin ortaya çıkmasıyla, Boris Johnson hükümetinin bu yöndeki baskılara ne kadar direnebileceği sorgulanmaya başlandı.

Birleşik Krallık'ı oluşturan İngiltere dışındaki bölgeler, Kuzey İrlanda, Galler ve İskoçya özerk yönetimleri zaten salgına karşı önlem politikalarını kendileri oluşturuyor ve genel olarak İngiltere'den daha katı kurallar uyguluyorlar.

Kuzey İrlanda yönetimi Pazartesi'den itibaren okulların kapanacağını ve Cuma akşamından itibaren pub, bar ve restoranların daha sıkı kurallara tabi olacağını açıkladı.

Galler yönetimi de, "devre kesici" önlemleri ciddi şekilde değerlendiriyor.

Halen İngiltere'nin büyük bölümünde, evden çalışmanın mümkün olan durumlarda teşvik edilmesi, pub ve barların gece 10'da kapanması, evlerde başka hanelerden 6'dan fazla kişinin bir araya gelmemesi, toplu taşımada maske kullanılması gibi kurallar uygulanıyor.

Yeni açıklanan önlemler çerçevesinde yüksek alarm durumu sınıfına alınan Liverpool kentinde ise pub ve barlar kapatılıyor. Manchester ve Lancashire'ın durumunun da değerlendiği anlaşılıyor.

İşçi Partisi ne öneriyor?

Ülkede Covid-19 ölümleri bir günde 143 ile Haziran ayı başlarından bu yana en yüksek noktasına ulaşırken, İşçi Partisi'nin lideri Keir Starmer, Başbakan Boris Johnson'a "bilime uygun hareket etme" çağrısı yaptı.

Keir Starmer hükümetin, her yerde farklı tedbirler öngören ve yerel yönetimler tarafından da eleştirilen plan yerine, ulusal düzeyde "devre kesici" diye tabir edilen sıkı önlemleri en az iki hafta uygulayarak salgının yayılışını durdurmasını istedi.

İşçi Partisi lideri başbakanın virüsün kontrolünü kaybettiğini söyledi ve bir an önce Ekim ayı bitmeden İngiltere'nin her yerinde birden hayatı hemen tamamen durduracak düzeyde sıkı önlemler açıklanması gerektiğini savundu.

Starmer, "Eğer yapmazsak, uzun ve karanlık kış mevsimine uyur gezer gibi gireceğiz" diye konuştu.

Muhalefet liderinin bu çağrısına salgının şu anda en hızla yayıldığı İngiltere'nın kuzey bölgelerindeki kentlerin belediye başkanları da destek veriyor.

Hükümetin baş bilim danışmanı Sir Patrick Vallance geçen ay yeni önlemler alınmadığı takdirde Kasım ayında, Covid-19 ölümlerinin günde 200 düzeyine çıkabileceği uyarısında bulunmuştu.

Bilim danışmanlarının tavsiyeleri ne yönde?

Başbakan'ın İngiltere için yeni sınırlı ve aşamalı önlemler paketini açıkladığı Pazartesi gününün akşamında, hükümete tavsiyelerde bulunan bilim kurulu SAGE'in, 21 Eylül'de iki haftalık bir sıkı önlem uygulaması tavsiye ettiği ve aksi halde "yıkıcı sonuçlar doğabileceği" uyarısında bulunduğu ancak hükümetin bu tavsiyelere uymadığı ortaya çıktı.

Hükümetin ilan ettiği yeni ve sınırlı önlemler salgının hızlı yayıldığı bazı bölgelerde önlemlerin sıkılaştırılması yönünde oldu ama geri kalan yerlerde kurallar pek değişmedi.

Salı günü ise hükümetin iki bilim danışmanı eğer 24 Ekim ile 7 Kasım arasında "devre kesici" önlemler uygulanırsa, farklı modellemelere göre binlerce ölümün önüne geçilebileceğini söylediler. Son bir ay içinde Covid-19 ölümlerinin dörde katlandığı göz önünde bulundurulduğunda, Kasım ayı başlarında günde 400 kişinin ölebileceğini kaydettiler.

Bilim Kurulu SAGE Modelleme Grubu Başkanı Graham Medley ve Grip Salgınları Bilimsel Modelleme Grubu üyesi Matt Keeling, Financial Times gazetesine verdikleri mülakatta, hazırladıkları raporda, farklı zaman dilimlerinde alınacak farklı sertlikte önlemlerin salgınla mücadele konusunda ne tür sonuçlar vereceğini yansıtmaya çalıştıklarını söylediler.

Bugün Graham Medley ve Matt Keeling ile yine grip salgınları modelleme grubu üyeleri Louise Dyson, Michael Tildesley ve Edward Hill tarafından hazırlanan bahsi geçen bu raporun içeriği, Times gazetesinde biraz daha ayrıntılandırılıyor.

Rapor, Ekim ayında başlayacak iki haftalık bir "devre kesici" uygulamanın, yıl sonuna kadar Covid-19 ölümlerini 19 bin 900'den 12 bine indirebileceğine işaret ediyor.

Aynı sıkı önlemler sayesinde yine yıl sonuna kadar hastanelere yapılacak başvuruların da bu önlemlerle 132 binden 66 bine inebileceği kaydediliyor.

Daha sınırlı önlemler örneğin okullar ve dükkanlar açık tutulup sadece bar, pub ve restoranların ve müzik mekanlarının kapatılması gibi bir yola gidilirse, yıl sonuna kadar ölümlerin yaklaşık 20 binden 15 bin 600'e kadar inebileceği düşünülüyor.

Bilim insanları bu önlemler için en iyi zamanlamanın "şimdi" olduğunu, ertelemek için bir sebep bulunmadığını da söylüyor. Fakat yine de çalışmalarında daha geç dönemlerde alınacak olası tedbirlerin etkilerini de inceledikleri anlaşılıyor.

'İki haftalık önlem ölümleri yarıya indirebilir'

Bilim Kurulu SAGE Modelleme Grubu Başkanı Graham Medley ve Grip Salgınları Bilimsel Modelleme Grubu üyesi Matt Keeling, Louise Dyson, Michael Tildesley ve Edward Hill tarafından hazırlanan raporun hesaplamalarına göre, Ekim ayında başlayacak iki haftalık bir "devre kesici" uygulama, yıl sonuna kadar Covid-19 ölümlerini çok ciddi boyutlarda azaltabilir.

Önlemlerin sıkılığına, ne zaman alınacağına ve süresinin ne olacağına göre farklı senaryolara bakıldığında, yıl sonuna kadar Covid-19 ölümlerinin yüzde 29-49 yani yarı yarıya bile azaltılması mümkün görülüyor.

Bu hesaplamalara göre farklı senaryolarda yıl sonuna kadar alınacak farklı önlemler Covid-19 ölümlerini en az 800, en fazla 106 bin azaltabilecek. Ama gerçek hayatta rakamların en yüksek sayıya yaklaşması ihtimalinin çok düşük olduğu da kaydediliyor.

Aynı sıkı önlemler sayesinde yine yıl sonuna kadar hastanelere yapılacak başvuruların da bu önlemlerle 132 binden 66 bine kadar inebileceği kaydediliyor.

Bilim insanları bu önlemler için en iyi zamanlamanın "şimdi" olduğunu, ertelemek için bir sebep bulunmadığını da söylüyor. Fakat yine de çalışmalarında daha geç dönemlerde alınacak olası tedbirlerin etkilerini de inceledikleri anlaşılıyor.

BBC'ye konuşan rapor ekibinden Warwick Üniversitesi Öğretim Üyesi Profesör Matt Keeling, "Biz bu çalışmada herhangi bir polikayı savunmuyor, izlenecek hangi politikanın hangi sonucu vereceğini ortaya koyuyoruz" dedi ve önlemler ne kadar sıkılaştırılırsa etkisinin o kadar büyük olacağının görüldüğünü vurguladı.

Ama bilim insanları devre kesici önlemlere gidilse bile bunun çözüm değil zaman kazandırıcı olarak görülmesi gerektiğine dikkat çekiyorlar ve R sayısı denilen, 1 hastanın virüsü ortalama kaç kişiye yaydığı göstergesinin, 1'in altına düşürülmesi yani salgının yayılmasının durdurulmasının nihai amaç olduğunu söylüyorlar.

Hükümetin test ve bunu izleyen temas-takip sisteminin salgının yayılma hızı karşısında zorlandığı da gözlenirken, devre kesici önlemlerin bu sistemi tekrar işler hale getirmek için bir fırsat penceresi de yaratabileceği kaydediliyor.

Bir başka olasılık da kış boyunca dönem dönem bu tür mini yasaklamalar dönemleri uygulanması olabilir.

Bilim insanları "devre kesici" diye tabir edilen önlemler uygulanırken üç şeye dikkat edilmesi gerektiğini söylüyor:

• Ekonomiye ve topluma ne ölçüde zarar veriyor?
• İnsanlar daha sıkı önlemleri destekleyecek ve uyacak mı?
• Aynı noktaya yeniden gelmemek için ne yapmak gerekir?

Boris Johnson 'devre kesici' önlemlerden kaçınabilir mi?

BBC Politika Editörü Laura Kuenssberg'in yorumu

Kendisini "Özgürlük aşığı bir Muhafazakar Partili" olarak sunan Başbakan Boris Johnson sık sık insanların yaşamlarına sınırlama getirmenin kendisini ne kadar kaygılandırdığından söz ediyor.

Fakat daha sıkı önlemler alması yönündeki çağrılara ne kadar direnebilir?

Tavsiyelerini dinlemekle övündüğü bilim danışmanlarının, artık sıkı önlemler alma zamanı geldiğini düşündükleri çok net.

SAGE toplantılarının tutanakları ve baş sağlık danışmanı Chris Whitty'nin açıkça ulusal düzeydeki önlemlerin yetersiz olduğu açıklamaları bu konuda hiç bir kuşkuya yer bırakmadı.

Bu seslere ana muhalefet İşçi Partisi lideri de desteğini verdi ve hükümeti devre kesici önlemler ilan etmeye çağırdı.

Kamuoyu yoklamaları halkın da salgının ikinci bir büyük dalgaya dönüşmesini önlemek için daha sıkı önlemlerden yana olduğuna işaret ediyor.

Fakat iktidardaki Muhafazakar Parti içinde dengeler aksi yönde değişiyor ve giderek daha fazla milletvekili önlemleri sıkılaştırmak yerine "virüsle yaşamayı öğrenmek" yönünde tavır koyuyor.

Ayrıca bakanların çoğu şu an açıklanan önlemlerin ilerisine gitme konusunda istekli değil.

Özellikle alınacak önlemlerin ekonomik etkilerinden korkan Hazine, bu konuda ödün vermeyi hiç istemiyor.

Seçeneklerin hiç biri kolay görünmüyor. Ama vaka sayısı hızla yükselmeye devam ederken, hükümet içindeki bazı kaynaklar BBC'ye, İngiltere'nin her yerinde kısa süreli sıkı bir sokağa çıkma paketi uygulama ihtimaline de hazırlanıldığını söylüyorlar.

Başbakanlığın isteği bu değil ama hükümetin kullandığı bir kalıbı tekrarlamak gerekirse tartışma devam ediyor, yani böyle bir ihtimal var.

Boris Johnson özgürlük aşkıyla övünüyor olabilir ama salgının başlarında karşı karşıya kaldığı, insanları koruyacak önlemleri almakta geciktiği suçlamalarını bir kez daha göğüslemeyi istemeyebilir.