Komşum René Magritte!

Brüksel sürrealitenin krallığı olduğunu anlamanız için gökten koyu pardesü giymiş, fötr şapka takmış birbirine benzer adamların yağması dışında her şey mevcut. Paketinde, yüzünün önünde güvercin ya da yeşil elma bulunan melon şapkalı takım elbise giymiş adam resmi olan çikolatalar piyasada. René Magritte’in meşhur ettiği fötr şapka, pipo ve resimlerinde kullandığı simgeler turistlik dükkanların reyonlarını süslüyor. Ünlü resimlerinin reprodüksiyonları yok satıyor. Bourse metrosunda Paul Delvaux ve Pol Bury tabloları dikkat çekiyor. Kent merkezindeki Square konferans merkezindeki Magritte ve Delvaux tabloları, Mektup ve Elyazması Müzesi’ndeki Magritte, Dali, Max Ernst, Chagall, Bellmer ve Delvaux belgeleri kentte sürrealizm havası estiriyor.

Brüksel’de zamanında sürrealist yazar çizer ve sanatçı takımının buluştuğu halen entelektüellerin buluşma mekanı olmaya devam eden “La Fleur en Papier Doré” kafede genç garsona “Acaba René Magritte buraya geldiğinde ne içiyordu, bira mı yoksa şarap mı?” diye sorunca şaşırdı ve “ben ne bileyim, o zaman yaşamıyordum ki!” diye yanıt verdi. Hemen müşteriler araya girip tahmin yürüttüler. Bira diyenler çoğunlukta olsa da ben “Magritte kırmızı şarap içerdi herhalde” diyerek bir şarap sipariş ettim.

Evinden ilhamla 800 eser

Sanatçının ne yiyip içtiği, nerede yaşadığı, kimlerle birlikte olduğu yapıtlarında izler bırakmıştı. Gün içinde Türklerin yoğunluğu ile bilinen Schaerbeek mahallesindeki evimin paralel sokağında bulunan Magritte’in hayatının son 12 yılını geçirdiği eve bir göz atmış ve daha sonra 3 yıllık Paris macerası dönüşü 1930-1954 arasında 24 yıl yaşadığı Jette’deki evini gezmiştim.

Evdeki kara sobanın ressamın tablosunda nasıl bacadan fırlayan trene dönüştüğünü, sonu duvarla kesişiyormuş gibi görünen merdivenin tuvale nasıl yansıdığını, bahçedeki kafes, sokak lambası, evdeki kapı, pencere, anahtar deliği, kapı kolu ve hayatının tek ve büyük aşkı, hayatının tek modeli Georgette’nin (Berger) resme evriliş macerasını müze rehberi Chloé Thibault heyecanla anlatmıştı. 1999’da oluşturulan René Magritte Müze Evi’nde sanatçı hayatı boyunca ürettiği eserlerin 800’ünü yani yarısını üretmişti.

Sürrealistlerin karargâhı

Rue Esseghem 135 numaralı ev sürrealistlerin karargâhı olarak kullanılmış. Magritte ve arkadaşları toplanıp ressamın yeni resimlerine bakıyor çoğu zaman da isim öneriyorlarmış.

Aralık sonuna kadar sürecek “Kaybolan Magritteler” adında geçici bir sergi de var. Kaybolan ya da Londra’da bir depoda Nazi bombardımanında yok olan 26 yapıt aslına uygun şekilde yeniden üretilmiş ve sergileniyor. Jette’deki Magritte’in evinin çevresindeki sokaklardaki komşuları “Belçika Sürrealizmine saygı - Mozaik Kimlikler” adını verdikleri ödül alan proje kapsamında sürrealist imgeler taşıyan 66 mozaik desen yapıp kaldırıma döşediler, mahalleye sürrealist iz bıraktılar.

Jette’den kent merkezine René Magritte tramvayı ile dönün mutlaka. 93 numaraya binerek... 1922’de bizim mahalle Schaerbeek’te evlendiği Saint Mary Kilisesi ve eşiyle buluştuğu Botanik bahçelerini görün ve Kraliyet Meydanı’ndaki René Magritte müzesine gidin. 2500 m2.lik alanda çoğu İrène Hamoir-Scutenaire and Georgette Magritte’in miraslarından oluşan 200 resim, çizim ve heykeli içeren dev koleksiyonu görebilirsiniz. Tur ressamın hayatını anlatan bir belgesel film ile son buluyor.

21 Kasım 1898’de Lessines’de doğan filozof ressam Magritte, 68 yılda 20. yüzyıl sanatına damgasını vurduktan sonra 15 Ağustos 1967’de Schaerbeek’te, evimin paralel sokağında, 300 metre ötesinde yaşama veda etti. Halen yine bizim mahallede bulunan mezarlıkta çok sevdiği eşiyle birlikte dünyanın dört bir yanından ziyaretçilerini ağırlıyor.

Brüksel de Magritte gibi beklenmedik nesneleri, asıl işlevlerinden ayrıştırarak ve bazen de çarpıtarak bir araya getiriyor, gerçeğin yeni bir şekilde algılanmasını sağlıyor, aslında anlamsız olan yaşamlara yeni anlamlar yüklüyormuş gibi yapıyor!

Not: Pazar yazılarımdan Belçikalı Türkler ile ilgili bir seçkiyi Detay Yayıncılık “Türkçe Ağlayan Köpek!” adıyla kitap haline getirdi.

erdincutku@binfikir.be