Kim Jong-un ölürse Kuzey Kore'ye ne olur?

Son iki hafta boyunca ortalıkta görünmediği için Kuzey Kore Devlet Başkanı Kim Jong un’a ne olduğu sorusu dünyayı hayli meşgul etti. Resmi açıklama yapılmadığı sürece herhangi bir bilgi almanın mümkün olmadığı ülkede devlet makamlarının da suskunluğunu sürdürüyor oluşu, gerçekten öldü mü ölmedi mi konusundaki merakları artırdı.

Hem Trump’dan hem de Güney Kore’den gelen son açıklamalara göre belli ki ölmedi. Ya ağır bir ameliyat sonrası dinlenmede ya da yine dendiği gibi koronavirüs karantinası için yazlığında. 

PEKİ ÖLÜRSE NE OLUR?

Asıl merak edilen gerçekten de bu. Bu soru dedesi ya da babası öldüğünde hiç sorulmadı. Çünkü liderlik dedesinden babasına, babasından da kendisine sorunsuz geçti, o nedenle bu geçişler sırasında Kuzey Kore’nin ne olacağı sorusu, gelen yeni liderin yönetim tarzının ne olacağı sorusuydu aslında.  Ama henüz çok genç olan, dedesi ya da babası gibi bir “veliahta da sahip olmayan Kim söz konusu olduğunda soru gerçek anlamını buluyor: Kim ölürse ülkeye ne olacak? 

Kim Jong un yerine birisini hazırlayamadı. Çoğunlukla Güney Kore istihbaratı kaynaklı, yakınlarını köpeklere yedirdi ya da şunları öldürdü türü haberlerin sonradan yalan çıktığı bir gerçekse de Kim’in kendisine muhalif gördüğü birçok kişiyi tasfiye ettiği de gerçektir. Liderlik yeteneklerinden uzak üvey ağabeyi Kim Jong-nam’ın Malezya'da bir kimyasal saldırı sonucu öldürülmesi doğrudan ona bağlanamasa da Kim’i şüpheli hale getirmiştir, amcası Jang Song-thaek’i idam ettirdiği de doğrudur. Bu durum ciddi bir liderlik boşluğuna yol açabilir ülkede. Doldurulmaması halinde, ülkeyi çöküşe götürecek bir boşluk. 

ÜLKEYE NE OLUR?

Bu sorunun yanıtı Kim’in ölüm biçimine bağlı. Doğal ölüm durumunda, Kuzey Kore'nin iç ya da dış politikasında esasen herhangi bir değişiklik olmayacaktır ama her ne kadar sağlık sorunu olduğu için ölümü doğal ölüm sayılsa da son derece zamansız bir ölüm olacağından dedesi ya da babasınınki gibi “doğal” kabul edilmeyecek bu. Biz doğal olduğunu varsayarak sürdürelim; Kuzey Kore yönetimi meşruiyetini Kim hanedanlığından alıyor. Dolayısıyla Kim yanlısı kesimler, kız kardeş Kim Yo-jong liderliğe hazır olana kadar partili/askeri liderlerden oluşan kolektif bir liderlikle rejimi sürdürmeye çalışabilirler.  

Dış müdahaleyle kolay çökecek bir ülke değil Kuzey Kore. Her şeyden önce nükleer bir güç. İç işlerine müdahale etmeye niyetlendikleri ülkelerde mutlaka kendileriyle hareket edecek grup ya da figürler bulan ya da yaratan dış güçler Kuzey Kore’de bu tür grup ya da figür de yaratabilmiş değiller. Batılıların destekleyeceği “elit gruplar”ın da olmadığı ülkede halk içinden bir muhalefet hareketinin çıkması da zor. Dolayısıyla çöküşe kadar gidecek bir yönetim değişikliği ancak iktidar çevresinden gelebilir. İkincisi, rejim zayıflarsa, muhalefet geleneği olmayan ama gidişattan memnun olmadığı söylenen halkta yönetim karşıtı bir kıpırdanma pekala olabilir.  

Kim’in bir suikast sonucu ölümü durumunda işler farklı bir şekilde gelişebilir. Dış güçlerin Kuzey Kore'ye saldırmaya yönelik bir fırsat yakalaması anlamına gelir bu. Kim’den memnun olmayan ama Kuzey Kore devlet mekanizmasının sürmesini isteyenler buna izin vermezler. Bu dış müdahaleyi ABD/batı karşıtı bir propagandaya da dönüştürebilirler ki şaşırtıcı olmaz. Bu Kim sonrası yönetimin elini güçlendirir de. 

Bir iç kargaşa sonucu devrilirse; güçlü, merkezi bir yönetim olduğu doğru olsa da sanıldığı gibi yönetimde herkesin uzlaşma içinde olmadığı da biliniyor. Bu kesimler arasında üstünlük kavgası başlayabilir. Baba Kim Jong il’in çok değer verdiği amca Jang Song-thaek’in hatırı sayılır taraftarı var Kuzey Kore İşçi Partisi içinde. Onların baskın çıkma ihtimali göz ardı edilmemeli. Kız kardeş Kim Yo-jong seçilirse eğer bu amca yanlılarının, “kontrol altında tutularak yetiştirilmesi” koşuluyla onay vermeleri halinde mümkün. Kim’in ölümünden sonra değişiklikler olması da kaçınılmaz. Çünkü rejimin bu haliyle sürdürülmesi kolay değil. Kim sonrası sınırlı da olsa ifade, düşünce özgürlüğü gibi konularda bir yumuşama pek mümkün.

Tabii ki bunlar varsayım. Ancak bazı açılardan Kuzey Kore öyle çok da sanıldığı kadar kapalı kutu değil. Dikkatli bakan kimi işaretleri görür.