Kadınlar seçiyor, seçilmiyor

Resmi olmayan sonuçlara göre 1 Kasım 2015 seçimlerinde sandıktan 82 kadın vekil çıkabildi. 7 Haziran’da Cumhuriyet tarihinin en yüksek kadın temsiliyet oranı olan yüzde 18’e ulaşılarak 97 kadın milletvekili meclise girmişti. 1 Kasım seçimleri sonucunda ise meclise giren 82 kadından 34’ü AKP’den, 22’si CHP’den, 23’ü HDP’den, 3’ü de MHP’den oldu. Oysa kadınlar meclise tam 80 yıl önce 1935 yılında girmeye başladı. Türkiye dünyada kadınlara bu hakkı yasal yollarla sağlayan ilk ülkelerden biri. Ancak bugün mevcut muhafazakar iktidarın aday göstermemesi sebebiyle Türkiye seçme ve seçilme anlamında Üçüncü Dünya ülkelerinin bile gerisinde kaldığı gibi son seçime göre de kazanılan 15 kadın vekil kaybedildi. 80 yıllık tarihe bakıldığında ise meclise şu ana kadar Türkiye 30 bin 800 milletvekili seçti. Bu vekillerden 427’Si kadın iken, 30 bin 373’ü erkekti. İşte kadınların yükselemeyen 80 yıllık meclisteki yerleri:

1935’te 18 kadın vekil

 Kadınlara siyasetin kapısı belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkını tanıyan Belediye Yasası’nın 1930 yılında çıkarılmasıyla sağlandı. 1933’de ise kadınlara köylerde muhtar olma ve ihtiyaç meclisine seçilme hakları Köy Kanunu’nda yapılan değişiklikle verildi. Kadınlara siyasetin kapısı tam anlamıyla 1934 yılındaki Anayasa değişikliği ile ilk kadın milletvekillerinin TBMM’de yer almasıyla sağlandı. 8 Şubat 1935’te TBMM 5. Dönem seçimleri sonucunda 18 kadın milletvekili, ilk kez Meclis’e girdi.

2002’de 24 kadın vekil

1935’ten 2002’ye kadar aradan geçen 67 yılda kadınlar açısından bir şey değişmedi. 3 Kasım 2002 genel seçimlerinde kadınların tüm uğraşlarına karşın Meclis’e ancak 24 kadın vekil girebildi ve temsil oranı yüzde 4.6’da kaldı. Bir önceki dönemde ise Meclis’te 22 kadın vekil vardı. Bu rakamlar ile Türkiye kadın temsili açısından dünya sıralamasında Lübnan’ın hemen altında 122. sırada yer aldı.

2007’de 48 kadın vekil

2. Erdoğan hükümeti olan 60. hükümet döneminde 50 kadın milletvekili Meclis’e girdi. Aysel Tuğluk’un Anayasa Mahkemesi’nin kararıyla milletvekilliği düşmüş, CHP milletvekili Özlem Çerçioğlu ise belediye başkanı seçildiği için kadın vekil sayısı daha sonra 48’e inmişti. Bu temsiliyet ile de Türkiye dünya sıralamasında kadın temsili açısından 100. oldu.

2011’de 78 kadın vekil

2011 yılında Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün hükümet kurma görevi vermesiyle 61. hükümet Recep Tayyip Erdoğan tarafından kuruldu. Bu dönem TBMM’de kadınların temsil oranı 2007’ye göre yüzde 56 oranında arttı. Seçim öncesinde partilerin gösterdikleri toplam 262 kadın adaydan 78’i parlamentoda temsil hakkı kazandı. AKP’den 45, CHP’den 19, MHP’den 3, Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku’ndan da 11 kadın milletvekili seçilerek Meclis’e girdi. 43 ilden de hiç kadın milletvekili çıkmadı. Dönemin tartışılan vekili de BDP’li milletvekili Leyla Zana’nın 17 yıl sonra Meclis’te yer bulması oldu.

2015’de 97 kadın vekil

7 Haziran seçimlerinde sandık 97 kadını meclise gönderdi. Bu sayı meclisteki kadın temsilini ilk kez yüzde 18’e taşıdı. HDP’nin 80 vekilinden 32’si, AKP’nin 258 vekilinden 41’i, CHP’nin 132 vekilinden 20’si, MHP’nin de 80 vekilinden 4’ü kadındı. 2002’den bu yana iktidar olan AKP seçilebilecek yerlerden daha fazla kadın göstermediği sürece kadın temsiliyet oranı yüzde 20’nin üzerine çıkamayacak.