İstenirse hemen ödenir

Onlar için “bir avuç kömür için bir ömür verenler” denildi, “acıları acımızdır, unutursak kalbimiz kurusun” denildi... Sonra yaşanan tüm kara olaylar gibi yavaş yavaş acılar küllenmeye, vaatler unutulmaya başlandı. 13 Mayıs sonrasında 301 madenciyi toprakla birlikte kalbimize de gömdüğümüzde ölenlere şehit, kalanlara kazazede denildi.

Hatırlanacağı gibi geçen yılın 13 Mayısı’n da ülkenin en büyük iş cinayeti meydana geldi. Soma’da yangın çıkan madende 301 madenci yaşamını yitirdi. İlk günlerin ardından bir bir sözler verildi.

Öncelikle iş güvenliği açısından pek çok sakınca içeren ocaklar kapatıldı. Çalışanların bir kısmına üç, bir kısmına altı ay İşkur tarafından maaşları ödendi. Bu arada kazada kusurlu görünen Soma Madencilik AŞ’nin mal varlığına ve işletme gelirlerine el konuldu.

Kapalı kalan ocaklarının yeniden açılmasını isteyen işveren, ocakların işletmeye açılması iznini koparamayınca “madem öyle işçileri işten atıyorum” ve gelirlerime el konulduğu gibi işletme de yapamıyorum, bu işçileri çalıştırmam mümkün değil tavrıyla işçileri işten çıkardı. İşçileri işten çıkardı ama normal koşullarda 1 ay içinde ödenmesi gereken kıdem tazminatlarını da yine aynı gerekçelerle ödemedi. Durum her geçen gün için bölgede ciddi bir sosyal travmaya dönüşmeye başladı. Zira bölgenin tek iş kaynağı olan madenlerde iş bulamayan emekçi, çocuklarının okul masrafını karşılayamaz, esnafa olan borcunu ödeyemez hale geldi. Ağırlıklı olarak 2007 yılından itibaren Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu’nun (TKİ) rödovans sistemiyle kömür üretimi yapılan madenlerde çalışmaya başlayan işçilerin en eskisinin 7 yıllık olduğu bilgisi veriliyor. İki yıllık işçiler de var ancak ortalama 5-7 yıl... ortalama 1.500 lira civarında ücret alındığı hesaplandında ortalama 8-10 bin liralık tazminat, ödeyecekler için pek kıymet arz etmiyor ama söz konusu madenciler için can simidi durumunda. Ve üstelik aldığımız duyumlara göre TKİ, bu tazminatları ödemekten yana. Zaten işin asıl sahibi ve sorumlusu olan kurumun, söz konusu tazminatları kurum tarafından alınan teminatlarla ödemesi bir seçenek olarak görülüyor.

Nasıl ihaleye giren şirketler işi almak için nakdi ya da banka teminatı veriyorsa, rödovansla üretim yapacak şirketler de bir teminat veriyor TKİ’ye. Burada yapılacak iş, Enerji Bakanlığı’nın bu durum için izin vermesi ya da yüzlerce konu eklenerek bir gecede çıkarılan torba yasaya biri cümlelik bir düzenleme ile ödemeyi mümkün kılmak...

Tazminatların ödenmesinin bir başka yolu da İşkur olarak görülüyor. Burada da hükümetin, daha sonra işverenden tahsil edilmek üzere ödenmesine yönelik bir düzenlemesi, binlerce madencinin geç de olsa yüzünü güldürecek bir çözüm...