İşin sırrı kumaşında

Bilimsel araştırmalar yüz maskelerinin Covid-19’un yayılmasını ciddi oranda azalttığını gösteriyor. Yeni yapılan bir araştırma ise maskelerin yapılmış olduğu tüm malzemelerin aynı oranda koruma sağlamadığını gösteriyor. Peki, maskenin koruyuculuğunu artıran faktörler neler?

Journal of Hospital Infection isimli bilim dergisinde yayımlanan yeni araştırma, farklı malzemelerden yapılmış maskelerin bir kişiyi enfeksiyona karşı ne denli koruduğunu inceledi. Denekler, virüsün yoğun olarak bulunduğu ortamlarda bu maskeleri taktılar; 30 saniye ve 20 dakika sonra maskelerin koruyuculuğunu ölçtüler.

Araştırmada kontrol amaçlı maske takmayan insanlarla virüse 30 saniye ve 20 dakika maruz kalan insanları karşılaştırdılar. Virüse maruz kalma süresine ve maskenin özelliklerin bağlı olarak maske takmanın yüzde 24 - 94 veya yüzde 44 - 99 oranında koruma sağladığını ortaya koydular.

EN İYİDEN EN KÖTÜYE

Arizona Üniversitesi’nden araştırmanın başyazarı Amanda Wilson maskeleri en iyiden en kötüye sıralıyor:

- N99 maskeleri havada asılı duran parçacıkları yakalamada N95’lerden daha etkili; ortalama riski 20 dakikalık ve 30 saniyelik sürelerde yüzde 94 - 99 oranında azaltır. Ne var ki bu maskelerden edinmeye çalışmak etik değil, zira mevcut stokları sağlık çalışanlarına bırakmak gerekiyor. Bunu N95’ler ve ameliyat maskeleri izliyor.

- Bir sonraki en etkili seçenek kumaş maskelerin içine yerleştirilen elektrik süpürgesi filtreleridir. Süpürge filtreleri enfeksiyon riskini 30 saniye için yüzde 83 azaltıyor.

- Boyun atkıları ve fularlar 30 saniyelik sürede yüzde 44 koruma sağlar. Tişörtlerini zorda kalınca ağızlarına burunlarına bağlayanlar bilsinler ki, bu hiç maske takmamaktan çok az daha iyi.

NE KADAR SIKI DOKUNDUYSA KORUYUCULUĞU O KADAR ARTAR

Maskelerin koruma yeteneklerini bilgisayar modelleri üzerinden araştıran Wilson, virüse yakalanma riski ile şu faktörler arasında doğrudan bir bağlantı olduğunu söylüyor.

- Virüse maruz kalma süresi n Çevrenizdeki insan sayısı ve aranızdaki mesafe

- Virüs taşıyan damlacıkların boyutu hapşırık, öksürük, konuşma, kahkaha atma sonucu ağzınızdan havaya karışan damlacıkların boyutları çok farklıdır. Daha iri, daha ağır damlacıklar yere daha hızlı çöker. Bu nedenle mesafe önemlidir.

- Aerosol boyutları ve havanın nemi Eğer hava kuru ise aerosoller daha hızlı bir şekilde küçülür. Hava nemli ise aerosoller havada daha uzun süre kalır ancak yere daha hızlı iner. Sanki olumlu bir gelişme gibi görünse de bu aerosoller yüzeylere bulaşır ve bu yüzeyler yeni bir enfeksiyon alanı yaratır.

- Pamuklu kumaşlardan, antimikrobiyal yastık kılıflarından yapılanlar da koruyucu. Kumaş malzeme konusunda geçerli olan ilke şu: Kumaş ne kadar sıkı dokunduysa koruyuculuğu o kadar yükselir.

ÖNEMLİ BİR UYARI

“Maskeler virüse yakalanma riskini sıfıra düşürmez” diye konuşan Wilson, “Bir bara gidip dört saat boyunca ‘Nasılsa maskem beni korur’ düşüncesiyle arkadaşlarınızla oturmayın” diyor.