IŞİD geriliyor Ezidiler dönüyor

IŞİD’in Haziran ve Ağustos’ta iki kez saldırdığı Iraklı Kürt Ezidiler ve Türkmenlerin çocuğunlukla yaşadığı Şengal (Sincar) dağı ve çevresi bugünlerde kurtuluş coşkusu yaşıyor. Peşmerge güçlerinin, ABD öncülüğündeki koalisyona bağlı savaş uçaklarının desteği ve Irak ordusunun kısmi yardımıyla gerçekleştirdiği operasyonlar aylar sonra sonuç verdi. Peşmerge güçleri, bir grup YPG’li ile IŞİD saldırıları sonrasında Ezidiler tarafından kurulan “Ezidi Halkını Savunma Birliği” nin de desteğiyle Şengal dağını IŞİD varlığından tamamen temizledi.

Durumu yerinde görmek üzere Diyarbakır’dan Şengal’e doğru yola çıkıyoruz. Pazartesi gecesi saat 21.00 sıralarında Habur’dan geçtiğimizde şaşırtıcı bir sakinliğe tanık oluyoruz. Türkiye’den Kürt Bölgesel Yönetimi tarafına geçişimiz 5 dakikayı bile bulmuyor. Kuzey Irak’a gitmek isteyen hiç kimse yok gibi. Gümrüğün Kürt tarafında omuzumdaki fotoğraf makinesini gören görevli özel bir ilgi gösteriyor. İçeriye davet ediliyoruz. Bir süre sonra istihbaratçı olduğu anlaşılan bir başka görevli yanıma gelerek nereye gittiğimi ve kiminle görüşeceğimi soruyor ısrarla. Kendisine daha önce birçok kez gümrükten geçtiğimi ancak ilk kez böylesine bir sorguyla karşılaştığımı söylüyorum. “Bundan sonra böyle” diyor.

Daha sonra, “Şengal kurtarıldı ama ortada Türkiye’den hiç gazeteci yok. Daha önce çok geliyorlardı. Şengal’in kurtarılması önemli değil mi” diye soruyor. Bu konuşmasının ardından gümrükten çıkıp bir taksiye biniyorum. Dohuk’un çevresindeki Hayırsız dağlarının tepesinde kar var. Alışık olmadığımız bir görüntü. Önce Erbil’e ardından Şengal’e gitmeyi planlıyoruz ancak şoförle konuştuğumuzda Şengal’e gitmek için Dohuk’un daha yakın olduğunu söylüyor bunun üzerine rotayı Dohuk’a çeviriyoruz. Şoför, “Oraya gidecek taksi bulamazsın. Orası çok riskli IŞİD var” diyor. “Ama peşmerge IŞİD’den geri alıyor” dediğimizde temkinli bir gülümsemeyle yanıt veriyor. Takside yol boyunca Peşmerge marşları dinliyoruz.

Dohuk’a vardığımızda bir otele yerleşince, Şengal’e nasıl gidebileceğimizi araştırıyorum. Sabah görüştüğümüz birçok taksici, güvenlik gerekçesiyle beni Şengal’e götüremeyeceklerini söylüyor. Kabul edenler ise çok yüksek paralar talep ediyor. Sonunda Kawa adlı bir taksiciyle anlaşarak Şengal’e gitmek üzere yola çıkıyoruz. Bozuk yollarda, terk edilmiş köyler arasında güçlükle ilerliyoruz. Yolda zaman zaman peşmerge araçları yanımızdan geçiyor. Peşmergenin geçişi sırasında diğer araçlar onlara yol veriyor.

Yolda çok sayıda peşmerge kontrol noktasından geçiyoruz. Terk edilmiş, yakılmış ve yıkılmış, bombalanmış köyler ve çok sayıda araç enkazı görüyoruz. Bu köyler daha birkaç hafta öncesine kadar IŞİD’in kontrolündeymiş. Önce koalisyon uçakları ardından da peşmerge güçlerinin kara operasyonuyla IŞİD’den kurtarılmış. Bu görüntüler eşliğinde son aylarda adını sıkça duyduğumuz Rabia kasabasına ulaşıyoruz. Rabia kritik bir yer, çünkü Irak’ın kuzeyini Suriye’ye bağlayan ana yolu tutan noktada. Ekim başında Peşmerge güçlerinin Rabia’nın kontrolünün ele geçirmesi, IŞİD’e destek sağlayan arterlerin kesilmesi Şengal’in geri alınabilmesi için önemli bir adım olmuştu.

Çoğunluğu Araplardan oluşan yaklaşık 5 bin kişinin yaşadığı kasabada sessizlik hakim. Bulabildiğimiz peşmergelere bu sakinliğin nedenini soruyoruz? Bize anlattıklarına göre, IŞİD’e büyük bir destek veren kasabada halk, peşmergenin geldiğini duyunca IŞİD’in kontrolündeki Musul’a kaçmış. Kasabadan yer yer dumanlar yükseliyor. Peşmergelerin, IŞİD’in barındığı evleri ve onlardan kalanları yaktığını söylüyorlar. Burada bir yetkili arasak da operasyonlar nedeniyle kimseye ulaşamıyoruz.