İşçinin sesi balkonlarda

Bugün 1 Mayıs İşçi Bayramı... Sokağa çıkma yasağı nedeniyle 1 Mayıs bu yıl meydanlarda coşkulu kalabalıklarla kutlanamayacak olsa da milyonlarca emekçi evlerinin balkonlarında, sosyal medyada gerçekleştirilecek “mitinglerde” buluşacak.

1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü için kutlamalar bugün sokağa çıkma yasağı olduğu için dün başladı. Türkİş’in örgütlü olduğu işyerlerinde 1 Mayıs bildirileri okundu. Sosyal medyada da yayımlandı. Türk-İş Yönetim Kurulu bugün de Taksim Anıtı’na çelenk bırakarak açıklama yapacak.

Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay, bu sene 1 Mayıs’ı COVİD-19’a karşı özveriyle görev yapan tüm sağlık çalışanlarına atfettiklerini açıkladı. DİSK, KESK, TMMOB ve TTB etkinlikleri bu yıl da birlikte yapacak. “Her yerde her evde 1 Mayıs” diyen DİSK ile birlikte KESK, TMMOB ve TTB’ye bağlı işyerlerinde dün ve bugün (zorunlu çalışma olan yerler) saat 11.00 ile 13.00 arasında iş bırakılarak kutlamalar yapılıyor.

Bugün sabah 4 örgüt tarafından Taksim Anıtı’na çelenk konulacak. Bunun için İçişleri Bakanlığı ile görüşüldü. DİSK Genel Sekreteri Adnan Serdaroğlu, “Bakanlık 5-10 kişinin olmasını istiyor. Biz bunu kabul etmedik. 50-100 kişilik bir kitle ile orada olmak istiyoruz. Bize döneceklerini söylediler” bilgisini verdi.

Bugün saat 14.00 ile 16.00 arasında bazı televizyon kanallarında DİSK öncülüğünde hazırlanan sanatçıların da katıldığı, belgesellerin de olacağı program yayımlanacak. Saat 16.00’dan itibaren ise iki saat sürecek sosyal medya konseri düzenlenecek. Konsere Cahit Berkay, Bandista, Kardeş Türküler ile Emrah Karaca’nın da aralarında bulunduğu çok sayıda sanatçı katılacak.

BALKONLARDA MARŞLAR

Akşam saat 21.00’de ise evlerin balkonlarında 1 Mayıs marşları söylenecek. Alkışlarla, sloganlarla, düdüklerle, pankartlarla balkonlarda etkinlikler yapılacak. Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu (ITUC) saat 10.00’dan 22.00’ye kadar internet üzerinden “Sanal 1 Mayıs Mitingi” gerçekleştirecek.

Sendikaların 1 Mayıs mesajları ve işyerlerindeki 1 Mayıs kutlamalarını içeren videolar paylaşılacak. Özellikle sağlık ve diğer zorunlu işlerde çalışmaya devam eden işçilerin mücadelelerini anlatan filmler ve işçi müzikleri yayımlanacak. DİSK de bu etkinliklerde yer alacak. Hak-İş de 27 Nisan ile 1 Mayıs tarihleri arasındaki 5 günü 1 Mayıs haftası olarak kutluyor. Bu kapsamda il temsilcilikleri ile sosyal medya üzerinden de etkinlikler gerçekleştiriliyor.

SADECE 1.9 MİLYON İŞÇİ SENDİKALI

Salgın başta olmak üzere zorlu yaşam koşullarına karşın 1 Mayıs’ı coşkuyla kutlayan emekçilerin hali ise perişan. Tablo şöyle:

- Toplam işçi sayısının 13.8 milyon olduğu Türkiye’de sadece 1.9 milyon işçi sendikalı. Yaklaşık 12 milyon işçi sendikasız. Sendikalaşma oranı da yüzde 13.83’lerde. 2.5 milyon memurun da 1.7 milyonu sendikalı. Sendika olmadığı için emekçi, hakkını savunmakta zorlanıyor.

- Kayıtdışı yani sigortasız çalıştırmanın önüne geçilemiyor. Türkiye’de halen kayıtdışı çalıştırma oranı yüzde 33-34’lerde...

- İş güvencesi zayıf. AKP ile birlikte kadrolu çalışan yerine sözleşmeli personel istihdamına ağırlık verildi. 657 sayılı Devlet Memurları Yasası’ndaki iş güvencesi de yıllardır hükümetin gündeminde...

- AKP kamudaki taşeron işçileri kadroya, belediyelerdeki taşeron işçileri ise belediye şirketlerine geçirdi. Bu işçiler yaklaşık 2 yıldır 6 ayda bir aldıkları yüzde 4’lük zamlara mahkum edildi. Enflasyon farkı da alamayan işçiler toplu sözleşme için 2021 yılını beklemek zorunda kalacak. Belediye şirketlerine geçirilen işçiler de yıllardır kadro bekliyor.

- Başta inşaatlarda olmak üzere özel sektörde taşeron uygulaması artarak devam ediyor. Artık birçok iş taşeron firmalara yaptırılıyor.

- Yaklaşık 8 milyona yakın asgari ücretli işçi, aylık 2 bin 324 lira ile geçinmeye çalışıyor. Oysa Türk-İş’in araştırmasına göre, bir işçinin yaşayabilmesi için yapması gereken en düşük harcama 2 bin 884 lira.

- Salgın nedeniyle 291 bin 594 firma 3.1 milyon çalışan adına kısa çalışma ödeneğine başvurdu. Eğer kabul edilirse bu işçiler bin 561 lira ile 4 bin 381 lira arasında değişen miktarda kısa çalışma ödeneği alacak. Ancak 4 bin 381 lira kısa çalışma ödeneği alabilmesi için işçinin brüt ücretinin 9 bin lira olması gerekiyor.

- Hükümet, işverenlere işçileri ücretsiz izne çıkarma hakkı da verdi. Şu ana kadar kaç işçinin ücretsiz izne çıkarıldığı bilinmiyor. Bu işçilere günlük 39, aylık da bin 168 lira verilecek. Bu ücretle işçilerden bir ay geçinmeleri istenecek. Emekçi kirasını, faturalarını nasıl ödeyecek, gıdaya nasıl para ayıracak bilinmiyor.

- Kaynağı 130 milyarı aşan İşsizlik Sigortası Fonu’nun bugüne kadar çok az bir bölümü işsizler için harcanmıştı. Diğer taraftan işverenlere birçok destek bu fondan yapılmıştı. Hükümet salgınla birlikte fonu hatırladı. Kısa çalışma ödeneği ile ücretsiz izin de verilecek bin 168 lira fondan sağlanacak. İşçiye ücretsiz izne çıkarmak yerine fondan işsizlik ödeneği verilebilirdi. Böylece işçinin eline daha fazla ücret geçmiş olurdu. Ancak hükümet bunu tercih etmedi.

- Salgına karşın madenlerde, fabrikalarda, santrallarda, kamu kurumlarında, kargo şirketlerinde, marketlerde milyonlarca emekçi tam koruma olmadan çalışmaya devam ediyor.

- Birçok işyerinde emekçiler patronun mobingine maruz kalıyor. İşten atılma endişesi nedeniyle sesini çıkaramıyor.

- Birçok işveren çalışanlarına yol ve yemek yardımı da vermiyor. Fazla mesai yaptırdığı halde ücretini ödemiyor. Tatil günlerinde de çalıştırmaktan çekinmiyor.

- Yıllardır dile getirilmesine karşın vergi yükü emekçinin sırtında kalmaya devam ediyor. İşçi ve memur yılın başında aldığı maaşı yılın sonunda artan vergi kesintileri nedeniyle alamıyor.

- Özellikle küçük işletmelerde iş başvurusunda bulunan kadınlara sorulan ilk sorulardan birisi “Yakın gelecekte çocuk yapmayı düşünüyor musunuz?” oluyor. Kreş yardımı alamayan işyerlerinde kadınlar evde kalarak çocuklarına bakmak, iş yaşamından kopmak zorunda kalıyor. İşyerinde taciz ve şiddetin de önüne geçilemiyor.