İnternete kolay engel!

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda ele alınan torba yasadaki internet sansürünü hızlandıran ve Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’na (TİB) mahkeme kararı olmaksızın erişim engelleme yetkisi veren düzenlemeler önergelerle değiştirilerek kabul edildi. İnternet sitelerinden içeriğin çıkarılması ya da erişimin engellenmesiyle ilgili tartışmalı kararların alındığı komisyon toplantısına hiçbir sektör temsilcisi katılmadı. Düzenlemeyle Erişim Sağlayıcıları Birliği adı altında yeni bir kurum oluşturulurken, bu kuruma üye olması zorunlu olmalarına karşın toplantıda hiçbir erişim sağlayıcı hizmeti veren firma da yer almadı. Kabul edilen düzenlemeye göre bir internet içeriğine erişim engellenmesi kararının uygulamasında kullanılacak yöntemler; alan adından engelleme, IP adresinden engelleme, URL’ye engelleme diye sıralanırken, “benzeri yöntemler” ifadesiyle engelleme yöntemlerinin sınırsız olmasının önü açıldı.

Yer sağlayıcılar kayıt tutacak

Erişim sağlayıcıların (internet hizmetini veren kurum) yanı sıra yer sağlayıcılarına da (sunucu hizmeti veren kurum) trafik bilgilerini tutma yükümlülüğü getirildi. Buna göre yer sağlayıcılar trafik bilgilerini bir yıldan az iki yıldan fazla olmamak üzere yönetmelikte belirlenecek süre kadar saklayacak. Trafik bilgileri bir sunucuya hangi IP’nin (kimin) hangi saatte içeriği yüklediği bilgisinden oluşacak. Böylece herhangi bir video paylaşım sitesine yüklenen bir görüntüden, kişisel e-posta adreslerine yüklenen dosyalara kadar kimin ne zaman dosya yüklediği kayıt altına alınacak. Ancak dosya içeriğiyle ilgili hiçbir işlem yapılmayacak. Yer sağlayıcılar TİB’in talep ettiği bilgileri talep ettiği şekilde teslim etmek ve TİB tarafından belirlenen tedbirleri almakla yükümlü olacak. Bu da TİB tarafından internet içeriğini barındıran sunuculardan herhangi bir dosyanın nasıl isteneceği konusunda tartışmaları beraberinde getirirken; kişilerin özel bilgilerinin de yer sağlayıcılardan TİB tarafından alınması anlamına geliyor. Mevcut yasaya göre internetteki bir içeriğin yayından çıkarılması için, önce içerik sağlayıcısına ve yer sağlayıcısına başvurma şartı aranırken, yapılacak değişiklikle içeriğin çıkarılması için doğrudan mahkemelere başvuru hakkı tanınacak. Değişiklikle 6 ile 17 gün arasında sonuçlanan erişim engelleme ya da içerik çıkarma kararı çok kısa bir süre içinde belirlenecek. Mahkemeler 24 saat içinde karar verecek ve söz konusu karar 4 saat içinde uygulanacak.

Alternatif erişime de yasak

Erişim sağlayıcılar herhangi bir engelleme kararını uygularken söz konusu içeriğe alternatif erişim yolları kullanılarak da ulaşılmasını engelleyecek. Başka bir deyişle kapatılan sitelere ulaşmada kullanılan DNS ayarı değiştirme; tunnel siteleri kullanma ya da VPN kullanma gibi yöntemler de yasaklanmış olacak.

İnternet kafelerde kimlik tespiti

Ticari amaçlı olup olmadığına bakılmaksızın bütün internet erişim hizmeti verenler (internet kafeler gibi) konusu suç oluşturan içeriğe erişimin engellenmesi ve erişim kayıtlarının tutulmasından sorumlu olacak. Buna göre internet kafelerden erişimi yapılan internet siteleri, tek tek kafeler tarafından kayıt altına alınacak. Ayrıca bu düzenleme kapsamında çıkarılacak yönetmelikle internet kafelerde kamera kayıtlarının tutulması, kullanıcıların kimliklerinin ibrazı da zorunlu olacak.

TİB’e fuhuşa engelleme yetkisi

Mevcut düzenlemede çocuk pornosuna karşı TİB tarafından doğrudan erişim engelleme kararı alınırken, bunun kapsamı genişletilerek fuhuş da dahil edildi. Buna göre TİB fuhuşa yönelik internet sitelerini doğrudan kapatmakla yetkili olacak.

Tek bir kararla birden fazla engelleme

Kabul edilen bir önergeyle içeriğin yayından çıkarılması ve engellenmesi yönünde alınan bir kararla pek çok internet sitesine erişim engellenebilecek. Mahkeme tarafından içeriğin çıkarılması ya da erişimin engellenmesi kararı aynı içeriğin başka internet adreslerinde de yayımlanması durumunda bütün internet siteleri için geçerli olacak. Örneğin herhangi bir içeriğin bir siteden başka bir siteye taşınmasına karşın karar bütün internet siteleri için bağlayıcı olacak.

TİB sansüründe yumuşama

TİB’e dört saatte internet sitelerine erişimi engelleme yetkisi tanıyan düzenleme, önergeyle yumuşatılarak bazı koşullara bağlandı. Değişiklikle TİB, mahkeme kararı olmaksızın erişim engelleme yetkisini yalnızca “özel hayatın gizliliğinin ihlaline bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan” hallerde kullanabilecek. TİB, “başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması” için erişim engelleme kararı veremeyecek. Yapılan değişiklikle TİB’in kullanacağı erişim engelleme yetkisine Sulh Ceza Mahkemeleri’ne itiraz hakkı da getirilirken, Ulaştırma Bakanı’na tanınan mahkeme kararı olmadan erişim engelleme yetkisi ise kaldırıldı. Başka bir değişiklikle de tüzelkişiler, kurum ve kuruluşlara tanınan özel hayatın ihlali iddiasıyla mahkemeye başvuru hakkı kaldırılarak, yalnızca kişilerin başvuru yapması sağlandı.