İncirlik Üssü için şartsız izin

 IŞİD’e karşı mücadelede, ABD’ye yıllarca uçuşa yasak bölge ve güvenli bölge oluşturulması şartını öne sürerek “hayır” diyen Ankara, sonunda İncirlik’in kullanımına ve koalisyonda bizzat uçaklarıyla yer almaya “şartsız” izin verdiğini açıkladı. Washington, iki ülke arasında imzalanan mutabakat muhturasının Bakanlar Kurulu tarafından onaylanmasını beklerken, istifa etmiş bir hükümetin tezkereyi kullanarak bu izni vermesi dikkat çekti.

Cumhuriyet’in güvenlik kaynaklarından edindiği bilgiye göre, bugüne kadar İncirlik’ten, IŞİD’e karşı operasyonlarda sadece insansız hava araçlarının kullanımına izin veren Türkiye, artık üssün savaş uçakları tarafından da kullanılmasına izin verdi. Türkiye, Suriye’deki IŞİD karşıtı operasyonlarda uluslararası koalisyon ile birlikte yer alma isteğini de ABD’ye iletti. Karar, 7 Temmuz’da Türkiye’yi ziyaret eden Obama’nın Özel Temsilcisi General John Allen başkanlığındaki heyet ile yapılan görüşmelerde alındı. Bu metnin bir mutabakat muhturası olduğunu belirten yetkili, “Anlaşma Bakanlar Kurulu’nda imzalandıktan sonra İncirlik’in kullanımı başlayacak. Bunun kısa sürmesini bekliyoruz. İncirlik’te altyapı olarak bir hazırlığa ihtiyaç yok” görüşünü paylaştı.

Türkiye’nin şartları uçtu
Türkiye’nin uçuşa yasak bölge ve güvenli bölge oluşturulması şartlarının anımsatılması üzerine de Ankara’nın taleplerinin sürdüğünü belirten yetkili, “Bu konularda bir mutabakat sağlanmadı” yorumunu paylaştı. Ankara, İncirlik’in başta Halep ve Azez-Mare hattında Suriyeli muhalifleri rahatlatacak şekilde kullanımını hedefliyor. ABD’nin geçtiğimiz ay Halep’te ilk defa Suriye muhalefetini rahatlatacak operasyonlar yapması ise Ankara tarafından “kapıyı aralayan adım” olarak tanımlanmıştı.

Önce açıklama sonra Obama
Suruç’taki saldırının ardından kınama mesajını yayınlayan Ankara’ya ABD Başkanı’ndan beklenen telefon ise ancak Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’ın açıklamasının ardından geldi. Önceki akşam Arınç, Allen ile yapılan görüşmeleri anımsatarak, “Bu görüşmeler üzerinde niteliğini tam olarak ifade etmeyeceğim ama bir konsensüs, uzlaşma sağlanmıştır. Bundan sonra yapılabilecek müşterek harekatlar konusunda fikir birliğine, eylem birliğine varılmıştır. Bununla ilgili bir Bakanlar Kurulu kararı imzaya açılmıştır” dedi.

4 ay sonra aradı
Bu açıklamanın hemen ardından, 4 ay sonra, Erdoğan’ı arayan Obama, Türkiye’nin ulusal güvenliğine olan bağlılığını vurgularken iki lider de İncirlik üzerinde varılan mutabakatı kamuoyuna açıklamadı.

Eğit-donat üssü açtı
ABD ile Türkiye arasında Suriyeli muhaliflere yönelik başlayan eğit-donat programına İngiltere’nin de katıldığı açıklanırken, Türkiye’nin İncirlik konusundaki kararının zamanlaması dikkat çekti. Kırşehir-Hirfanlı’da eğitilen yaklaşık 50 kadar Türkmen sahaya inmiş, ikinci grubun da eğitimine başlanmıştı. İki ülke, “Yeni Suriye Gücü” olarak tanımlanan bu gruba havadan her türlü korumayı sağlamakta da mutabakata varmıştı.

Hedefler Katar’da belirlenecek
İncirlik’in, anti-IŞİD koalisyonuna katılan tüm ülkeler tarafından kullanılanacağı belirtilirken, bunun Irak’a yönelik operasyonları kapsayıp kapsamayacağı sorusu ise yanıtsız bırakıldı. Koalisyon üyesi 60’dan fazla ülkenin bir kısmı sadece Irak’taki operasyonlara katılırken, Suriye operasyonlarına katılmayı reddediyor. Yetkili, “IŞİD’e karşı koalisyon uçaklarının rotası Katar’daki üste belirleniyor ve uçaklar buradan aldıkları talimatla Suriye’ye uçuyor. Elbette vurulacak hedeflerin belirlenmesinde de işbirliği yapılacak” yorumunu yaptı.

1 yıl bekleyen mutabakat
Diyarbakır ve Malatya üslerinin ise şu aşamada kullanımı konusunda hazırlık olmadığını belirtti. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD Başkanı Barack Obama ve Başkan Yardımcısı Joe Biden arasında geçtiğimiz yıl New York’ta yapılan görüşmelerde de İncirlik’in kullanımı konusunda ilerleme sağlanmış ancak Erdoğan iki şart konusunda ısrarcı olunca varılan mutabakat hayata geçirelememişti. Washington, bir kez daha benzer olayın yaşanmasını istemediğini de Ankara’ya iletmişti.

Gizli mutabakat
Seçimlerin ardından istifa etmiş bir hükümetin İncirlik Üssü’nün kullanımı konusunda gecikmeli karar vermesi ise soru işaretlerini artırdı. Geçmişte Çekiç Güç, 1 Mart tezkeresi gibi operasyonlarda üssün kullanımı ile ilgili mutabakatı kamuoyuna açıklanırken, bu defa açıklanmamasının gerekçesini kaynaklar farklı yorumladı. Başbakanlık kaynakları, “Operasyonel konularda hiçbir zaman bilgi açıklanmadı” görüşünü savunurken, güvenlik kaynakları ise “IŞİD’in Türkiye’deki saldırılarını artırmasından endişe edildiği için açıklanmıyor” görüşünü savundu.

IŞİD ile ilk sıcak temas

IŞİD’in Kilis sınırından ateş ederek bir astsubay şehit edilmesine ve bir IŞİD’linin öldürülmesine neden olan çatışma Türkiye’nin bir buçuk yıllık sergilediği rutinin bozmasından kaynaklandı. IŞİD bir yaralısını sınırdan geçirip Türkiye’ye getirmek istedi. Sınırdaki askerler arttırılan güvenlik önlemleri çerçevesinde izin vermeyince IŞİD silahla ateş açtı.
Türkiye aslında 2013 yılından bu yana Esat rejimi ile değil Kilis’in Suriye sınırı tarafındaki bölgeyi kontrol altına alan IŞİD ile komşu. Bugünkü yaşanan ilk sıcak çatışma bu komşulugun aradan geçen zamanda nazıl yaşandığına dair işaretleri de verdi. Edinilen bilgilere göre bugünkü çatışma sınır güvenliğini arttıran Türkiye tarafının IŞİD’e karşı tutum değişikliği nedeni ile meydana geldi. Olay şöyle gelişti:

Yaralı geçirmeye çalıştılar iddiası
Çatışmanın yaşandığı sırada dikkat çeken bir iddia gündeme geldi. Buna göre, IŞİD bir yaralısını sınırdan Türkiye’ye geçirmek istedi. Türk askeri izin vermedi. Çatışmanın bu nedenle çıktığı öne sürüldü. Ayrıca Suriye Türkmen Hareketi Başkan Yardımcısı Tarık Sülo Cevizci, “IŞİD tarafından yaralı ya da ağır hasta olan birisinin Türkiye’ye getirilmesi istenmiş. Ancak Türk askeri geçişlere izin vermemiş. Bunun üzerine IŞİD militanları, Türk askerlerine sınır hattı üzerinde pusu kurarak, devriye yapan askerlere ateş açarak oradaki askerlerimizin şehit olmasına sebep olmuşlar” dedi.

Önce mutabakat sonra ilk temas
IŞİD ile yaşanan bu ilk çatışma önceki gün Ankara’da yaşananları akla getirdi. Bakanlar Kurulu toplantısına ara verildiği sırada Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, IŞİD’e karşı kurulan uluslararası koalisyon ile Türkiye’nin anlaştığını, alınan kararların kabine üyeleri için imzaya açıldığını açıkladı. Hemen ardından ABD Başkanı Obama, Türkiye’nin iki gündür yaşadığı Suruç ve Ceylanpınar saldırılarını kınadı. Ardından, Ankara kaynaklarından İncirlik Üssü’nün uluslararası koalisyon güçlerine açıldığı, Türk jetlerinin koalisyon güçleri ile birlikte IŞİD mevzilerini vurabileceği öğrenildi. Dün gün içinde de Diyarbakır’da polisler PKK hedef alındı.

Genelkurmay Başkanlığı’ndan olayla ilgil açıklamada, “Sınırın Suriye tarafında DEAŞ Terör Örgütü kontrolündeki bölgeden silahlı beş teröristçe” ateş açıldığı, bir astsubayın şehit olduğu, iki uzman çavuşun yaralandığı bilgisi verildi. Açıklamada, “Ateş eden DEAŞ mensubu terörist silahlarıyla; 1 roketatar, 1 AK-47 Kaleşnikof piyade tüfeği ile birlikte ölü olarak ele geçirilmiştir. Ayrıca yine DEAŞ mensubu teröristlere ait 3 araç vurularak ağır hasar verdirilmiştir” ifadeleri kullanıldı.

Boşaltılan Türkmen köylü bombalandı
Türk tank ve toplarının IŞİD’in bulunduğu Türkmen köyü olan Ayyaşe Köyü’nü bombaladığı belirtildi. Ancak köyün bir süre önce boşaltılmış olması, uluslararası anti-IŞİD koalisyonuna hava operasyonlarıyla katılmaya hazırlanan Türkiye’nin nihai kararının hemen öncesinde gelmesi dikkat çekti.

4 tank gönderildi
Cumhuriyet’in edindiği bilgiye göre Kilis Elbeyli merkezine 7-8 kilometre uzaklıktaki aşağı Beylerbeyi bölgesinde başlayan çatışmanın hemen ardından bölgeye, 4 adet tanktan oluşan 1 tank takımı gönderildi. Sıcak çatışmanın sürdüğü saatlerde ve Köşk’te güvenlik toplantısının devam ettiği sırada, üst düzey bir yetkili, “Sınıra takviye birlik gönderdik. Bu aşamada misliyle karşılık veriyoruz. Gerekli tedbirler alınıyor ancak TSK’nın bu aşamada sınır ötesine geçme planı bulunmuyor” bilgisini paylaştı. IŞİD ile çatışmanın başlamasının hemen ardından Türk Hava Kuvvetleri de alarma geçti.