İklim krizi: Uluslararası Enerji Ajansı'na göre Covid sonrası karbon salımında büyük artış olacak

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), dünya ekonomisinin bu yıl Covid salgını ardından toparlanmaya başlamasıyla artan enerji talebi nedeniyle karbondioksit (CO2) salımında büyük bir artış olmasını bekliyor.

Ajansa göre, enerji kaynaklı emisyon bu yıl hala 2019'daki seviyenin biraz altında olacak. Ancak CO2 salımının, kayıtlar tutulduğundan bu yana, yıllık bazda ikinci en büyük düzeyde olması bekleniyor.

Özellikle Asya'da kömür kullanımı belirleyici olacak. IEA, küresel kömür talebinde yüzde 4,5 artış beklendiğini ve bunun 2014'teki zirve noktasına yaklaşacağını belirtiyor.

Fakat yenilenebilir enerjide de artış gözleniyor. "Yeşil kaynaklar" olarak ifade edilen ve çevreye zararının minimum olduğuna inanılan yenilenebilir kaynaklarla elektrik üretiminin toplamdaki payının bu yıl yüzde 30'a ulaşması bekleniyor.

Covid salgını nedeniyle ekonomideki yavaşlama, enerji talebinde İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana en büyük düşüşe yol açtı.

Enerji kullanımındaki azalma sonucu karbon salımı 2020'de yüzde 6 düşüş gösterdi. Zira kısıtlamalar daha çok kömür ve petrol gibi karbon yoğun yakıtları etkiledi.

Enerji kullanımındaki bu değişimin salgın sonrası ekonomik toparlanma döneminde de devam etmesi beklentisi doğmuştu. Ancak IEA tahminleri bu beklentilere gölge düşürdü.

Gelişmekte olan ülkelerde enerji talebi hızla artıyor. Bu yıl için yüzde 3,4 artış öngörülüyor. Zengin ülkelerde ise toplam enerji kullanımının 2019'daki seviyenin yüzde 3 altında olması bekleniyor.

Enerji talebinin arttığı ülkelerde kömür önemli bir rol oynuyor.

Kömür kullanımında 2020'de dünya genelinde yüzde 4 düşüş kaydedilmişken bu yıl yüzde 4,5 artış olması bekleniyor.

Bunun yarısının Çin'de olması ve artışın genel olarak Asya'da gerçekleşmesi öngörülüyor.

Ancak bir süredir kömürün arka planda olduğu ABD ve AB'de de kömür talebinin artması, fakat kömür kullanımının hala 2019'deki seviyenin altında olması bekleniyor.

IEA'ya göre kömür talebi, 2014'teki zirvesine yaklaşacak. İklim değişikliğini kontrol altında tutma çabaları bakımından bunun olumsuz sonuçları olacak.

IEA İcra Direktörü Fatih Birol, "Enerji sektöründe kömür kullanımına dönülmesi nedeniyle küresel karbon emisyonlarının bu yıl 1,5 milyar ton artış göstermesi bekleniyor" diyor.

Birol, "Bu durum, ekonominin Covid krizinden çıkışının, iklim açısından sürdürülebilir olmaktan çok uzak olduğunu gösteren bir uyarı" diye de ekliyor.

IEA, petrol talebinin de salgın öncesi seviyeye tırmanması halinde 2021 yılı için karbon salımınının daha da artmasını bekliyor.

Fakat uçakların kullandığı yakıtın bu yıl sonunda 2019'daki seviyenin yüzde 20 altında olması öngörülüyor.

Olumlu gelişmeler de var

IEA raporunda yenilenebilir enerji konusunda bazı pozitif veriler de var.

Yeşil enerji kaynakları ile elektrik üretimi yüzde 30'a ulaşacak. Bu, sanayi devriminden bu yana ulaşılan en yüksek düzey.

Rüzgar, güneş ve diğer sürdürülebilir kaynaklardan sağlanan enerji 2020'de yüzde 3 artış kaydetti. Bu şekilde elektrik üretiminde ise bu yıl yüzde 8 artış bekleniyor. Bu artışın yarısının Çin'de gerçekleşmesi öngörülüyor.

İngiltere'deki East Anglia Üniversitesi'nden Profesör Corrinne Le Quéré, son 15 yıldır ülkeler bazında yenilenebilir enerji kaynaklarına büyük bir yönelim olduğunu, ancak kömür ve gaza da hala büyük yaptırımlar yapıldığını söylüyor.

"Covid sonrası ekonomiyi canlandırma paketleri bizi on yıllar boyunca yüksek CO2 emisyonlarına mahkum edecek faaliyetlere büyük finansman sağlıyor."

Bu hafta ABD Başkanı Joe Biden'ın ev sahipliği yapacağı sanal iklim zirvesine 40'a yakın devlet başkanı ve başbakanın katılması bekleniyor.

ABD'nin aynı zamanda 2030 yılı için karbon salımının azaltılması açısından daha büyük bir hedef koyması bekleniyor.

IEA'ya göre, Paris İklim Sözleşmesi'nde belirlenen hedeflere yaklaşma açısından bunların bir an önce hayata geçirilmesi gerekiyor.

IEA İcra Direktörü Fatih Birol, "Hükümetler hızla emisyonları azaltma yönünde hareket etmezse, 2022'de daha kötü bir durumla karşı karşıya oluruz" diyor.

Birol, sanal iklim zirvesinin, bu yıl İskoçya'nın Glasgow kentinde yapılacak iklim zirvesi öncesi önemli bir adım olacağı görüşünde.