İkili devlet!

“Goethe’nin şiirindeki ‘Ceza da verse, onları sakınsa da, İnsanca bakmak zorunda insanlara.’ sözlerinin, nasyonal sosyalist Almanya’da bulacağı bir yankı yoktur.”

Ernst Fraenkel

Devletin, norm devleti ve önlem devleti olarak var olan iki yüzünü gözler önüne seren ünlü düşünür Fraenkel, İkili Devlet’te, doğal hukuk kavramını irdelerken Schmitt üzerinden köklü bir siyaset ve felsefe eleştirisi de sunuyor. İkili Devlet; nasyonel sosyalist devlet aklını ve hukuki yapısını çözümleyen, totaliterlik, otoriterlik ve faşizm araştırmalarında klasikleşmiş en önemli eserlerden biri…

Bir yandan, kendi koyduğu yasa ve kurallara uyan, -en azından “kitabına uyduran”- norm devleti. Diğer yandan, siyasi icaplara göre verdiği keyfî kararlarla yöneten ve herhangi bir normla kendini bağlı saymayan önlem devleti.

İkili devlet, bu iki sistemin yan yana var olduğu bir rejim. Kısmen, belirli bir alanın norm veya önlem devletinin hükmü altında olduğu bir tür iş bölümünden söz edilebilir. Fakat çok zaman birbirlerinin ayağına dolanıyorlar, rekabet ediyorlar; yani ne zaman devletin hangi yüzünün kendini göstereceği de belli değil.

Toplamda kuşkusuz belirsizliği artıran, yurttaşın geriye kalan güvencelerini de zayıflatan bir “düzen” - hele, asıl kudretin eninde sonunda önlem devletinde olduğu düşünüldüğünde… Ernst Fraenkel, nasyonal sosyalist devletin hukuki karakterini özetle böyle bir çerçeve içinde analiz ediyor.

Analizin arka planında, Carl Schmitt’in siyaset ve hukuk felsefesinin köklü bir eleştirisi var. Fraenkel, bu bağlamda doğal hukuk kavramına eğiliyor; Anglosakson ve Alman hukuk geleneklerinin devlet ve özgürlük anlayışı bakımından tarihî bir mukayesesini de yapıyor.

İkili Devlet - Diktatörlük Teorisine Bir Katkı / Ernst Fraenkel / Çeviren: Tanıl Bora / İletişim Yayınları / 320 s.