İfade özgürlüğü raporuna girdik

Türkiye Yayıncılar Birliği’nin (TYB) geleneksel Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülleri, bu akşam İstanbul’da yapılacak bir törenle sahiplerini bulacak. Bu yıl 20’nci kez verilen ödüller, Alman Düşünce Kuruluşu Friedrich Ebert Vakfı katkılarıyla düzenlenirken, Türkiye’nin ‘Düşünce ve İfade Özgürlüğü Raporu’ da, bugün kamuoyu ile paylaşılıyor.

Raporda, Cumhuriyet gazetesinin bu yılın Ocak ayında düşünce ve ifade özgürlüğü adına dayanışma için okurlara sunduğu ‘Charlie Hebdo’ mizah dergisi eki, ve bunun üzerine gazetemiz Dış Haberler Şefi Ceyda Karan ile Köşe Yazarı Hikmet Çetinkaya’ya yönelik başlatılan adli sürece ve beraberinde gazetede yaşanan dağıtımı engelleme ve ablukaya atıf yapılıyor. Haziran 2014-2015 tarihli raporda, gazetedeki MİT TIR’ları içerikli haberler veya 56. Venedik Bienali’nde Türkiye Pavyonu Sarkis sergisinin kataloğunun resmen sansürlenmesi haberlerine de ‘vaka’ bazlı göndermede bulunuluyor.

Bu yılki raporda ayrıca, Cumhuriyet karikatüristi Musa Kart’a, 17 Aralık yolsuzluk operasyonlarını işleyen 1 Şubat 2014 tarihli karikatürü nedeniyle “Başbakana hakaret”, “iftira” ve “soruşturmanın gizliliğini ihlal” suçlamalarıyla 9 yıl 10 ay hapis istemiyle dava açıldığı da hatırlatılıyor. Raporda yine, gazetemiz muhabiri Ahmet Şık’ın, hakkında adli takibat yapılmış ‘Paralel Yürüdük Biz Bu Yollarda’ isimli kitabı üzerinden, çok çeşitli örneklere yer veriliyor. ‘Gezi Fenomeni’, ‘Yüzde On: Adil Düzenden Havuz Düzenine’ ve ‘Big Boss’ ya da ‘Hırsız vaaaar’ gibi kitaplara açılan davalar, soruşturmalar ve toplatmalarla birlikte, 2015 raporunda ayrıca, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ‘billboard’larında kimi kitap ilanlarının yer bulmaması, Mart ayında Yaşar Kemal’in adının Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerince bir kitaplığa verilememesi ve Penguen Dergisi’nin kapağını çizen Bahadır Baruter ve Özer Aydoğan için verilen hapis cezaları da gündeme getiriliyor. Leman mizah dergisinden Milli Eğitim Bakanlığı’nca yasaklanan kitaplara uzanan çok geniş bir listeyi barındıran bu yılki raporda ayrıca, Bianet 2014 Medya Gözlem Raporu üzerinden şu bilgi ve rakamlar da paylaşılıyor:

- 2013’te 59 gazeteci ve 23 dağıtımcı hapisteyken, 2014’te hapisteki gazeteci sayısı 22’ye, dağıtımcı sayısı 10’a düştü. 22 gazetecinin 14’ü ve tüm dağıtımcılar Kürt medyasından.

- 2014’te 339 gazeteci, yazar ve medya çalışanı işten atıldı veya istifaya zorlandı. Türkiye, Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) Basın Özgürlüğü Sıralaması’nda 180 ülke içerisinde beş sıra gerileyip 149. sırada yer aldı, temel özgürlükler bakımdan “yarı özgür” sayıldı.

- Hemen her konuda sıcağı sıcağına konan haber yasaklarıyla belli başlı gündem maddeleriyle ilgili ana akım medyadan haber almak hayli zorlaştı. Geçtiğimiz dönemde alınan mahkeme kararlarıyla Bingöl suikastı, 17 Aralık yolsuzluk ve rüşvet soruşturması, IŞİD’in Musul Başkonsolosluğu baskını, Böcek soruşturması, Soma faciası, Reyhanlı saldırısı, Suriye kayıtları, Adana’da MİT TIR’larına yapılan baskın, Şike soruşturması, Uludere olayı, Aktütün saldırısı, Hakkâri Yüksekova’da 25 Ekim 2014’te 3 askerin şehit edilmesi, Irak ve Suriye’deki çatışmalara Türkiye’den yapılan yasadışı yardımlar, askeri casusluk davasının da aralarında bulunduğu çok sayıda konu başlığına yayın yasağı getirildi.

Twitter’da sansür lideri

- Twitter’ın Şeffaflık Raporları’na göre, 2014’te en çok içerik kaldırma talebinde bulunan ülke Türkiye oldu. Temmuz- Aralık döneminde dünya genelinde yapılan toplam 1982 içerik kaldırma talebinin 1820’si Türkiye’den geldi. Türkiye’de talep üzerine gizlenen Twitter hesabı sayısı 62 oldu. Türkiye Ocak- Haziran arasında 304 hesap ile ilgili 183 tweet sildirme talebiyle yine 1. sırada yer almış, ayrıca 17 hesap askıya alınmıştı. Yılın iki yarısında Türkiye’den tweet sildirme taleplerinde büyük artış dikkat çekti.

Facebook’ta zirve

- Facebook da 2014’te Türkiye’den gelen sansür taleplerini uygulamayı sürdürdü. Facebook Şeffaflık Raporu’na göre 2014’te Türkiye içerik kaldırmada dünya ikincisi oldu, 5 bin 517 içerik engellendi veya erişimleri kısıtlandı. 2014 yılının Temmuz- Aralık döneminde 3 bin 624 içerik, Ocak-Haziran döneminde ise bin 893 içerik kaldırılmıştı. İkinci yarı yılda Facebook’un talep üzerine erişime engellediği içerik sayısındaki artış oranı yüzde 91.4’ü buldu. Türkiye’nin hükümet başta olmak üzere resmi kanallarla Facebook’tan istediği bilgi sayısı 318, bu taleplerin ilgilendiren hesap/ kullanıcı sayısı ise 527 oldu.

Gezi, internette etkili

- Gezi Parkı Direnişi ve AKP ile ilgili yolsuzluk haberlerini takip eden dönemde Türkiye’de internet yasakları zirveye ulaştı. 8 Mayıs 2015 tarihli Engelli Web’in verilerine göre, 2006’da sadece 4 siteye erişim engellenmişken, 2013’te bu sayı 19 bin 689 oldu. Son 9 yılda yasaklanan internet sitesi sayısı 78.500’e dayandı. 2015’te bu sayının yüz binleri bulması bekleniyor. 2015’te 8 Mayıs 2015 itibariyle engellenen içerik sayısı 7231. Erişim engellemelerinin yaklaşık yüzde 93,5’i Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) tarafından, yüzde 3.3’ü (2 bin 139) mahkeme kararlarıyla, yüzde 1.4’ü ise savcılık kararıyla yapıldı.