Hundeessaa’nın sesi sonsuza kadar duyulacak

Müziğin gücü tabii ki. Etiyopya’da ait olduğu Oromo toplumunun sorunlarını son derece politik melodilerle dile getiren genç bir sanatçı olan Haacaaluu Hundeessaa’nın 29 Haziran’da bir suikast sonucu öldürülmesi, bu kırılgan ülkeyi ciddi bir kaosa soktu. Hundeessaa’nın cenaze töreni sırasında/sonrasında 166 kişi çıkan çatışmalar sonucu öldü.

Bilenler söylüyor; herhangi bir sanatçı değildi öldürülen. Geerarsa olarak da bilinen Oromo direniş müziğinin en başırılı temsilcisi olan bir sanatçı söz konusu olan. Bu özelliği onu koca bir etnik topluluğun neredeyse lideri haline getirmişti. 2015-2018 yıllarındaki Oromo protestoları, artık marş haline gelmiş bu genç adamın müziği eşliğinde yapılır olmuş.

Müziğinin sözlerinde sert tonlar olsa da barışçıl bir müzik adamı olan Hundeessaa babasının tıp okuması isteğini müziği tercih ederek reddeden zeki, entelektüel bir sanatçıydı. Politik bir yaşam sürmesi, çoğumuzun yaptığı gibi okuduğu lisede başlamış. Gizli bir öğrenci hareketine elinde silahıyla değil, dilinde müziğiyle katılmış. Bu çabasında en büyük destekçisi de annesi, ki bir ev kadını sadece. 17 yaşındayken Oromo Özgürlük Cephesini (OLF) desteklemekle suçlanıp hapse de yollanmış. Yaşa bakar mısınız? 17. Egemenlerin kavrayamadığı şu: hapishane, alıkoyma, işkence, kararlı insanları yolundan döndürmek şöyle dursun daha da inançlı, kararlı yapar. 

22 YAŞINDA BİR YILDIZ

Etiyopya tarihini okuyacak zaman buldu hapishane yıllarında, ki saçma sapan suçlamalarla beş yıl yatmıştı. 2009 yılında ilk albümü Sanyii Mootii (Royalty) ile Etiyopya müzik çevrelerine girdi, sözlerini hapishanede yazdığı bu albüm, 22 yaşında onu ülkesinin yıldızı yaptı. 2015’te yaptığı, müzik otoritelerinin “büyüleyici” olarak nitelendirdiği, Oromo halkının tarihini şaşırtıcı bir derinlikle dile getirdiği Maalan Jira (Varlık benimdir) şarkısı çıktı sonra ortaya. Şarkıda başkent Addis Ababa çevresindeki 150 binden fazla Oromo çiftçisinin zorla tahliyesine yol açan mülksüzleştirme politikasına da itiraz vardı. Maalan Jira’nın ülke çapında protesto hareketini canlandıran bir melodi olduğunu söylüyorlar. Öyle ki, Başbakan Hailemariam Desalegn’in görevini bırakmasına yol açan bir kıvılcım oldu bu şarkı. Youtube’da dinledim, elbette bana çok uzak bir müzik ama dinleyince de insan şarkının gücünü hissedebiliyor.

Ekim 2017’de Haacaaluu, Maalan Jira’nın devamı olan Jirra’yla (Biz Buradayız) yine fırtınalar estirmiş. Şarkı hep ezilmiş Oromo topluluğunun iyimserliğini, nihayet güçlü yükselişini anlatıyor. Müziğiyle kendisini öyle kabul ettiren Haacaaluu, Aralık 2017’de, ülkenin önemli politik figürü Abiy Ahmed; Savunma Bakanı Lemma Megersa da dahil olmak üzere iktidardaki Etiyopya Halk Devrimci Demokratik Cephesi’nden (EPRDF) üst düzey kamu görevlilerinin katıldığı Addis Ababa’daki Milenyum Salonu’nda olağanüstü bir konser verdi. Bu performans başarısının yanısıra, halkın desteği EPRDF içinde yer alan Oromo temsilcilerinin ellerini güçlendirdi, siyasi değişime yol açtı. Bir Oromo olan Abiy Ahmed, Etiyopya’nın yeni başbakanı olarak yemin etti. Bir konserin yol açtığı bu siyasi sonuca başka hangi ülkede rastlanır?

Olağanüstü bir sese sahip olduğu söylenen bu genç adam şarkılarını kimliksizleştirme, mülksüzleştirme, güvencesizlik, ötekileştirme nihayet sevgi vurgusu üzerine dikkat çekmek için kullandı. Tüm ülkeye, Oromo’lar dışında herkese, şarkılarını topluca söyleten bu müthiş sanatçı elbette iktidarı rahatsız etti. Çok düşman kazandı. Sürekli ölüm tehditleri aldı. 2017’de bir konser sonrasında güvenlik güçlerinin lincinden zor kurtuldu.

O ARTIK ÖLÜMSÜZ

Öldüğünde doğduğu yere gömülme isteğini bile çok gördü, üstelik başbakan olmasına katkıda bulunduğu, Abiy hükümeti. Bir sanatçıyı hakları için tüm yeteneğini sergilediği halkının bulunduğu topraklara gömmemek... Bardağı taşıran damlanın bu olduğu söyleniyor. Kızgın kalabalıklar polisle çatıştı, sonuçta 166 kişi çok sevdikleri, ikonlaşmış bu sanatçı için can verdi. Bir zamanlar, coğrafyamızda, şimdi devrilmiş bir diktatörün, ezdiği halkın bir sanatçısı için “Diğerlerini boş verin, onu susturun” deyişi geliyor aklıma.

Müziğin silahtan daha güçlü olduğunun bir örneği de Haacaaluu Hundeessaa’nın öldürülmesi oldu. İyi de, bilmezler mi ki notalar insanlardan daha uzun yaşar. Kurşunun sesi duyulur biter, melodi ise öyle mi?

Haacaaluu Hundeessaa öldü. Sesi ya da şarkıları peki?

Asla.