HDP'li Yıldırım'dan referandum yorumu: Bölgede oy vermek ateşten gömlekti

Referandumun YSK’nin başrolde olduğu bir dizi şaibeyle “sonuçlanmasının” ardından artık yeni bir Türkiye’de olduğumuzu hissettirecek gelişmelere uyandık. Bundan sonra Türkiye’nin en büyük sorunu oylama sonuçlarını kabul etmeyen toplumun yarısının, karşı çıktığı anayasa değişikliğinin sonuçlarına uymak zorunda kalması olacak. 16 Nisan Anayasası bu haliyle “toplumsal sözleşme” olmak bir yana toplumsal ayrışmayı keskinleştiren bir sonuç ortaya çıkaracak. Kuşku yok ki, yeni anayasa, Türkiye’nin en önemli sorunlarından biri olan Kürt sorununu çözmek bir yana sorunu daha da derinleştirecek. Tüm bunlara rağmen yeni dönemin toplumsal muhalefet için getirdiği olanaklar da yok değil. Muhalefetin toplumsal çeşitliliği, Türkiye haritasının en doğusu ile en batısının aynı renkte buluşması ile kendini gösterdi. Referandum sonuçlarını ve 2019’da yapılacak başkanlık seçimi öncesi Kürt hareketinin toplumsal muhalefetle olan ilişkilerini ve yanyana gelme olanaklarını, HDP’nin örgütlenmeden sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı ve Van milletvekili Nadir Yıldırım ile konuştuk.

- HDP sonuçlardan gerçekten memnun mu?

Referandumun gayriresmi sonuçlarından memnunuz tabii ki. Biliyoruz ki sandığa giren oylarla, sandıktan çıkan oylar farklıydı. Sandığa giren oylardan gerçekten memnunuz. Halkımız büyük bir kararlılıkla tutumunu belli etti, her şeye rağmen. Fakat sandıktan çıkan sonuç biraz farklı oldu. Referandum sürecini sadece referandum günü olup bitenle tanımlayamayız. Adım adım her şey o güne göre planlandı. Medyanın susturulması, partimize dönük tarihin en büyük medya ambargosunun uygulanması, bütün belediyelerimize kayyum atanması, eş genel başkanlarımızın ve milletvekillerimizin, 5 bini aşkın yönetici ve aktivistimizin tutuklanması, her gün onlarcasının gözaltına alınması… Bütün bunların yapılmasının birçok nedeni var kuşkusuz ama bir nedeni de referandum hazırlığıydı. Bizi lidersiz, örgütsüz, yönetimsiz bir sürece sürüklemek istediler. 81 il içerisinde en örgütlü olduğumuz 47 ildeki yönetimlerimizin 37’si tasfiye edildi, tutuklandı, yönetimsiz kaldı. Maraş’ta 4 resmi, 3 de onlara vekaleten görev verdiğimiz toplam 7 il eşbaşkanımız şu anda cezaevinde. Bütün bunlar son 8 ay-1 yıl içinde oldu.

- Ortada bir suç olmadığı halde mi tutuklandıklarını düşünüyorsunuz?

Tutuklamaların yüzde 99’u HDP faaliyeti yürütmekten kaynaklı. Bütün iddianameleri alın bakın, yapılan basın açıklamaları, genel merkezden gönderdiğimiz genelgelerin karşılığı olarak yapılan etkinlik ve faaliyetlerden dolayı. Buna rağmen başarılı olduk çünkü çok kapsamlı bir kampanya yürüttük.

- Nasıl yürütebildiniz peki?

Gönüllülerle yürüttük. Çünkü biz gerçekten halka dayanan bir partiyiz. Örneğin Maraş’ta bir yıl içinde bunu yaptılar ama şu anda yönetimimiz var ve çalışıyor. Mersin’de bütün il, ilçelerdeki 135 yöneticiden 97’si tutuklandı. Buna rağmen il ve ilçelerde, mahallelerde kampanya yürüttük, geniş katılımlı bir miting yapabildik.

- Bölgede ‘Hayır’ oylarının HDP’nin aldığı oylara göre bir miktar azaldığı da görülüyor.

Bu koşulları değerlendirdiğimizde çok normal bir durum. Bölgede sandığa gitmek bir nevi ateşten gömlek gibiydi. Sandık görevlilerimizin büyük bir kısmı baskı ve tehditler neticesinde sandıklara gidemedi. Uzmanlarla her bir sandığı analiz eden bir araştırma yaptırıyoruz. İlk etaptaki tespitimiz şu: Sandığa gitme oranı ile hayır oyları arasındaki düşüş dengeli görünüyor. Bunun bir kısmı Hakkâri, Diyarbakır Sur, Şırnak gibi göçlerin yoğun yaşandığı yerlerde.

- Sandığa gitmeyenler “boykot”çu olabilir mi? HDP’li seçmenler içinde hendekler sürecinden kaynaklı küsen bir kesim olduğu gözleniyor.

Kesin olarak küskün seçmenimiz yok. Sandığa gitme oranının düştüğü yerlerin büyük çoğunluğu göç eden seçmenlerin olduğu yerler. Küsme, boykot gibi bir durum gelişmedi. Tam tersine daha bir hırsla sandığa gittiler bence.

- Çok hile oldu mu bölgede?

Bir örnek vereyim, kamuoyu değerlendirsin. Lice’de 20 köyde görevli olduklarını iddia eden 20 kişilik özel harekât timi, 20 köyde devriye geziyor, her uğradıkları köyde görev kağıdını gösterip oy kullanıyorlar. En az 400 oy kullanmışlar. Mesela Urfa’nın büyük çoğunluğunda bizim görevlilerin sandığa ulaşması AKP, polis, asker korucu eliyle engelledi. Bir kısım görevlimiz açık ve net bir şekilde ilçe seçim kurulları yetkilileri tarafından tehditlerle engellendi. Bölgede hiçbir AKP il, ilçe yöneticisi başkanı, milletvekili kampanya yürütmedi. Evet kampanyası tamamen valiler, kaymakamlar, askerler ve polisler eliyle yürütüldü. Jandarma yetkilileri, valiler, kaymakamlar, muhtarları toplayıp tehdit ettiler. Muş’ta ismini açıklamak istemeyen 10-15’e yakın muhtarın yaşadıkları var. Çağırmış vali, ‘Bak muhtar, senin oğlun Çorum’da öğretmen. Köyünden hayır çıkarsa bir KHK’yle oğlun gider’ demiş. Bir diğerine ‘Bak muhtar senin şöyle bir davan var…’ Hatta kimilerine düzmece ifadeler göstermişler. ‘Seninle ilgili böyle bir ihbar var. PKK’ye yardım yataklıkta bulunduğuna dair. Köyünden hayır çıkarsa bunu hemen işleme koyacağız’ demişler. Bunun gibi onlarca örnek var.

- Sosyal medyada ‘Kürtler yüzünden Evet çıktı’ gibi bir düşünce yaygın olarak paylaşıldı. Bunu neye bağlıyorsunuz?

Türkiye’de maalesef, kendisini sol olarak tanımlayan cenahta da milliyetçi cephede de Kürtlere karşı bir önyargı var. Bu zihniyetin yıllarca beslediği, körüklediği bir durum söz konusu. Kesinlikle onun yansımasıdır. Yoksa bütün her şeye rağmen, ben iddia ediyorum, Hakkari’deki Şırnak’taki, Diyarbakır’daki baskının, engellemenin yüzde 5’i İstanbul’da, Ankara’da ya da İzmir’de olsaydı, durum çok daha farklı olacaktı.

- Son gelişmelerle Kürt sorunun Ortadoğu ve bölge sorunu olduğu gerçeği bir kez daha vurgulanmış oldu. Türkiye’nin son bombalamalarını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Şengal ve Rojava'ya dönük bombalama bence Türkiye’nin en büyük tarihi hatası. Daha büyük sorun ve krizlere neden olacak. Kürtlere topyekun bir savaş ilan etme söz konusu. Kürtlere yönelik komple savaş ilanı, kesinlikle bölgende uluslararası anlamda Türkiye’yi sınırlayacak ve zorlayacak.

- Barzani destek verdi ama…

Barzani, Kürtleri temsil etmez. Orada 5 büyük parti hemen çok sert tepki verdi. O partiler Irak Kürdistanı'nın yüzde 70'ini temsil eder. Barzani olsa olsa yüzde 30'dur. Selahattin başkanın 7 Haziran’dan sonra söylediği ‘siyaset konuşmalı’ sözü aslında Türkiye'ye, AKP'ye ve Erdoğan'a yönelikti. Kandil'e yönelik değildi. Sebebi şuydu: İçeride Kürtlerle onurlu gerçekçi bir barış, bölgede Kürtlerle demokratik bir ittifak ve işbirliği, Türkiye ve Ortadoğu'daki birçok sorunun çözüm anahtarını taşıyor. Temel yaklaşımımız buydu. Ama AKP'nin ısrarla son 2 yıldır geliştirmiş olduğu bir savaş politikası var.

- AKP niye bunu yapıyor? MHP ile ittifak yaparak başkan seçilmek mi istiyor?

Tek neden bu değildir bence. Esas nedeni şu: AKP devleti, Kürtlerin bölgede pozisyon kazanmasının kendisine yansımasından ürktü. Türkiye’nin devlet mekaniği ve AKP, süreci bu anlamda yanlış okudu. Bu ideolojik kodlarıyla, siyasi zihniyeti ile alakalı olabilir. Çünkü özgürlükçü, demokrat, toplumcu ve barışçı değildir. Zihniyet hegemoniktir. Bölgede Davutoğlu döneminden beri emperyal hevesleri var. Bunların doğurduğu sonuçlardır. Tarih ve siyaset bilgisinin kıtlığı veya sakatlığı ile alakalı açığa çıkmış sonuçlardır.

“Tutuklamaların nedeni Türkiye partisi olmamızı engellemek”

- Selahattin Demirtaş’ın kampanyaya bir katkısı oldu mu içerden?

Tutuklu tüm arkadaşlarımızın ciddi anlamda katkısı oldu. Bu konuda da en aktif olan da Selahattin Bey’di. En son, göç ettirilmiş seçmenin mutlaka taşınması gerektiğine dönük bir önerisi olmuştu bize, hızlıca taşıdık. Kampanyamızın söyleminden tutun, içeriğine kadar hemen her konuya ilişkin öneriler sundu. Özellikle verdiği mesajlar, gönüllülerin kampanyayı sahiplenmesi açısından çok etkili oldu. Kampanyanın başında ‘sonuç ne olursa olsun AKP çok zor bir dönem yaşayacak. ‘Evet’ çıkarsa dünyanın sonu değil, hayır çıkarsa da her şey bitmiş değil’ dedi.

- Sonuçlardan memnun mu?

Ciddi bir başarı olarak görüyor.

- Meral Danış Beştaş, Demirtaş’ın AYM kararıyla tahliye olacağını söyledi. Bundan emin misiniz?

Balbay, Haberal kararları var. Meral hanım bir hukukçu olarak ‘AYM aksi bir karar veremez’ diyor. AYM bir an önce karar vermeli. Çünkü ciddi bir hukuksuzluk söz konusu. AYM bu hukuksuzluğu yeni bir hukuksuzlukla kılıfa mı uyduracak, yoksa içtihatlarına uygun bir karar mı verecek, bilmek istiyoruz.

- HDP’nin Türkiye partisi olma iddiası referandumdan nasıl etkilendi?

Türkiye partisi olma yaklaşımımız bizim açımızdan stratejik bir yaklaşım. Günü birlik, dönemsel durumlara göre değişecek bir yaklaşım değil. Referandum süreci bizi daha fazla umutlu kıldı.

- Çatışma devam ettikçe bu biraz zayıflamayacak mı? Çatışmalar olmasaydı HDP’nin çok daha güçleneceği hep söyleniyor.

Çatışmalar siyasetin alanını ister istemez daralır. Bu yapmak istediğimizle, ne yaptığımızla ilgili bir durum değil. Savaşı, çatışmaları bir yana bırakalım. HDP’ye yönelik asker, polis, yargı eliyle yürütülen tutuklama furyası da bir savaştır ve bu savaş, bizim Türkiyelileşme yaklaşımımızı kırmaya dönük bir durumdur. Biz Türkiye partisi yaklaşımını da demokratik siyaset yöntemiyle geliştirmeye çalışan bir partiyiz. Bu bizim için stratejiktir.