Hazine garantili dış borç 10’a katlandı

Türkiye’nin brüt dış borç stoku 31 Mart itibarıyla 466.7 milyar dolara, net dış borç stoku 303.2 milyar dolara yükseldi. Brüt dış borç stokundaki artış 31 Aralık 2017 tarihine göre 12.4 milyar dolar, 31 Mart 2017 tarihine göre 49 milyar dolar arttı. Borçtaki büyük artışta Kamu özel işbirliği (KÖİ) projelerinin payı ağırlıklı oldu. Hazine Müsteşarlığı’nın açıkladığı verilere göre, brüt dış borç stokunun milli gelire oranı yüzde 52.9, net borç stokunun milli gelire oranı yüzde 34.3 olarak hesaplandı. Dış borcun 325.1 milyar doları özel sektörün (yüzde 69), 140.8 milyar doları kamu sektörünün, 653 milyon doları Merkez Bankası’nın (TCMB) olduğu açıklandı.

KÖİ etkisi

Söz konusu dönemde Hazine garantili dış borç stoku da 14.2 milyar dolar oldu. 2009’da bu rakam 6.6 milyar dolardı. 8 yıldaki artış yüzde 114 oldu. 2009’da 876 milyon dolar olan kamu bankalarının Hazine garantili dış borç stoku, 31 Mart 2018 itibarıyla 8.8 milyar dolara ulaştı. Bu kalemde son 8 yıldaki artış oranı yüzde 905 oldu. Bu büyük artışta, otoyol, köprü ve şehir hastaneleri için uygulanan kamu özel işbirliği projeleri etkili oldu. Öte yandan, kamu net borç stoku bu dönemde 271.6 milyar lira olarak gerçekleşti. Stokun milli gelire oranı yüzde 8.4 olarak belirlendi. AB tanımlı genel yönetim borç stoku 922.3 milyar lira, bu rakamın milli gelire oranı yüzde 28.4 olarak kayıtlara geçti.

Borcun çoğu özelin

AKP’nin iktidara geldiği 2002 sonunda 43 milyar dolar olan özel sektörün dış borç stoku, 31 Mart 2018 itibarıyla 325.1 milyar dolara ulaştı. 16 yıldaki artış yüzde 655 oldu. Son 1 yılda özelin dış borcu 36 milyar dolar arttı. Dünyada parasal genişleme döneminde döviz ucuz ve bol olduğu için hızla özel sektörün dış borcu arttı ancak 2018 itibarıyla dönem değişti. Parasal sıkılaşmayla beraber ABD Merkez Bankası (Fed) başta olmak üzere büyük merkez bankaları faiz oranlarını artırmaya başlarken, tahvil alımları da sona erdiriliyor. Bu nedenle dışarıdan kredi bulmak daha zor ve daha maliyetli hale gelirken, borçların çevrilmesi giderek zorlaşıyor. Özelin borcunun hızla yükselmesinde, sayısı 158’e, yatırım tutarı 61.6 milyar dolara ulaşan kamu özel işbirliği (KÖİ) projeleri etkili oldu. Birçok projede firmalar kamu bankalarından kredi alırken, kamu bankalarının dış borçlarına da Hazine garantisi getirildi.