‘Gönüllü BES hızlanır’

Bireysel emeklilik sistemi (BES), 2018’i 2017’ye göre gönüllü BES katılımcı sayısı açısından net 47 bin düşüşle 6 milyon 875 bin 886 kişide kapattı. Fon tutarı ise 11.3 milyar liralık devlet katkısı dahil 87.9 milyar liraya çıktı. Otomatik BES’te ise gecen yıl 4 milyon 990 bin 786 çalışan ve 4.6 milyar liralık fonla tamamlandı. Ancak Otomatik BES’te yüzde 60’ları aşan cayma oranı endişeleri artırmaya devam etti. Tüm bu gelişmeleri konuştuğumuz Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Uğur Erkan ise yeni yıldan daha umutlu.

Çıkış yüzde 1.5

Gönüllü BES’teki net çıkışın nedenleriyle ilgili yorum yapan Erkan, şu konuya dikkat çekti: “Gönüllü ile otomatik BES benzer ürünler oldu ve tabanları aynıydı. Aslında Gönülle BES’te her yıl ortalama yüzde 1’e yakın ayrılma var. Dünya örnekleri düşünüldüğünde bu oran makul. Bu da, bugün için 800-900 bin katılımcı demek. Böyle düşündüğünüzde şirketlerin net katılım sağlaması için bu sayının üstünde satış yapması gerekiyor. Sistemin büyümesinde genel bir sorun da yaşadık. Ekonomik dalgalanma da ayrılmaları tetikledi ve ortalama çıkış oranı yüzde 1.5’e ulaştı.”

Krediden pahalı!

Ayrıca, nakit paraya ihtiyacı olanların gönüllü BES’ini almaya geldiğini hatırlatan Erkan, her ayrılmak isteyenle konuştuklarını, BES’e uzun vadeli ve bir tasarruf aracı olarak bakılmasını önerdiklerini söyledi. Mevduat faizindeki artışların BES’ten çıkışı artırdığı söylemlerinin ise doğru bir yaklaşım olmadığını belirten Erkan, ayrılan katılımcılara da şöyle seslendi: “Yüzde 80-90’ı nakite ihtiyacı olduğu için ayrılıyor. Oysa gönüllü BES’ten ayrılarak, vazgeçerek alınan paranın maliyeti kredi faizinden pahalı. Kaybettiğin yüksek. Bu nedenle ‘ucuz kredi bul’ diyoruz. BES’in teminat kabul edilmesi ya da kısmi çekme hakkının verilmesini de öneriyoruz.”

100 bin net giriş

Gönüllü BES’in 2019 performasıyla ilgili tahminlerini de açıklayan Genel Müdür Erkan, 1 Ocak itibarıyla otomatik BES’te 5-9 çalışanı bulunan işyeri çalışanları ile son fazın başladığını, bunun gönüllü BES açısından bir rahatlama getireceğini belirtti. Ayrıca son yasal düzenlemelerin otomatik BES’ten cayan ya da ayrılanlar açısından geri dönüş tarihini 2 yıldan 3 yıla çıkardığını hatırlatan Erkan, “Nisan ayında başlayacak yeniden sisteme alma artık yıl sonuna kadar yapılabilecek. Bu, BES şirketlerine operasyonel rahatlama sağlayacak. Bu nedenle bu yıl daha çok Gönüllü BES’e yöneleceğiz. Sektörün tümü açısından yukarı doğru bir trend olur.  Tahmin ediyorum eksiye düşmeyiz. Gönüllü BES’in tümü açısından 100 bin net katılım olabilir” dedi. Erkan, otomatik BES’in kapsamı dışındakilere, gençler, ev kadınları, esnaf, 45 yaş üstü kesime yönelmeyi önerdi.

İşveren katkısı  önemli

2017 yılı başında devreye alınan otomatik BES’te yaşanan süreçle ilgili değerlendirme yapan Genel Müdür Uğur Erkan, ayrılmanın yüzde 60’larda olduğunu vurgulayarak “Türkiye’de bu sistemin ruhu tam çalışmadı” dedi. Buna karşın emeklilikte ilave birikim ihtiyacının hep arttığına dikkati çeken Erkan, şu hatırlatmaları yaptı:

“Cazibeyi artıracak işveren katkısı da yok. Caymalar biraz da bu nedenle arttı. Psikololojik bir sistem otomatik BES. Ama aksiyona geçmek, tasarruf etmeyi istemek zordur. BES’teki ‘otomatik’ uygulama bu ataleti pozitife çevirmeyi amaçlıyordu ama Türkiye’de çalışmadı. Çalışanlar ilk günden koşturup çıktılar. Bir süre kalıp sistemin faydalarını görselerdi keşke.” “Caymayı nasıl azaltırı” tartışmalarının, bugün her seviyede devam ettiğini, bunun bir sonucu olarak ‘cayma’ kavramı yerine yasal düzenlemelere “başlangıç dönemi” ifadesi girdiğini anlatan Erkan, “zorunlu kalma”nın da bu kapsamda önerilenlerden biri olduğunu, son kararı ise otoritenin vereceğini söyledi. Otomatik BES’in bir şekilde cazip hale getirilmesini, işveren katkısının ise bunun en önemli aracı olduğunu ifade eden Erkan, “Dünya uygulamaları bize bunu söylüyor”  

Erkan’ın verdiği bilgiye göre caymanın dışında otomatik BES’ten ayrılma oranları da gönüllü BES’teki gibi.

‘Gençler bizi tercih ediyor’

Anadolu Hayat Emeklilik’in yeni yıla ilişkin hedeflerini açıklayan Erkan, gönüllü BES’te 200-250 bin yeni katılımcı, otomatik BES’te ise 100 net çalışan öngördüklerini ifade etti. Gönüllü BES’te özellikle gençlerin kendilerini tercih ettiğini ve sektör genelinde yüzde 6 olan 18-25 yaş katılımcı ortalamasının kendilerinde yüzde 14.5’e çıktığını vurguladı. Sektörde yüzde 42 olan kadın katılımcı oranı da yüzde 52.

Hayat sigortaları konusunda da iddialı olduklarını kaydeden Erkan, özellikle eğitime yönelik paketlerini 18 yaş altı gençler ve çocuklar için sunduklarını belirtti.

Firmalar için  af olanağı

Otomatik BES’te yeni yılla birlikte 5-9 çalışanı olan işyerleri de sisteme alınmaya başlandı. Yaklaşık 250 bin firma çalışanı bu kapsamda. Operasyonel nedenlerle bunların katılımının daha çok online kanaldan olacağını anlatan Uğur Erkan, çalışan sayısı azaldıkça sisteme hiç girmeyen şirket sayısının 10-49 çalışanda yüzde 20’yi bulduğunu, yeni etapta bu oranın daha yüksek olabileceğini söyledi.

Buna karşın son yasal düzenlemelerle sisteme girmeyen işverenlere bir nevi af getirildiğini söyleyen Erkan, “Yeni düzenleme ile şubat sonuna kadar giriş yapan işverenlere cezalar uygulanmayacak” dedi.