Galata Kulesi UNESCO Dünya Mirası yolunda

İBB’nin tarihi Galata Ceneviz Surları’nın restorasyonuna başladığı günlerde, Galata Kulesi’nin de dahil olduğu Türkiye’deki Ceneviz mimari mirasının UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil olmasına yönelik girişimler hız kazandı.

Aslında, İstanbul’un en sevilen simgelerinden biri olan Galata Kulesi’nin UNESCO serüveni 2013 yılında başladı.

2013 yılında UNESCO’ya başvurusu yapılan “Ceneviz Ticaret Yolu’nda Akdeniz’den Karadeniz’e Kadar Kale ve Surlu Yerleşimler” dosyası Dünya Miras Geçici Listesi’ne dahil edildi.

Ceneviz mimari mirası deyip geçmeyelim.

Çünkü İstanbul’dan, Karadeniz, Ege’ye, iyi bildiğimiz sur, kale 11. ve 15. yüzyıllar arası Doğu Akdeniz ve Karadeniz’de geniş bir ticaret ağı kuran Cenevizlilerden günümüze gelmiş.

Türkiye’nin UNESCO’ya, iyi durumdaki Ceneviz mirasıyla ilgili başvurusunda yer alan eserler şöyle:

Karadeniz çıkışında Anadolukavağı’ndaki Yoros Kalesi, Cenevizliler döneminde ticari canlılığın merkezi Amasra Kalesi, Sinop Kalesi, günümüzde Ceneviz Kalesi olarak anılmakta olan Akçakoca Kalesi, Ege’de önemli bir ticaret limanı olan ve şehrin savunmasında önem taşıyan Foça Kalesi, sağlam ve görkemli bir yapısı olan Çandarlı Kalesi.

Çeşme Kalesi, Güvercinada Kalesi ve Kuşadası Şehir Surları dosyaya 2020 yılında dahil edilmiş.

Galata Kulesi bir kale olmamasına rağmen şehrin savunma sistemindeki önemi nedeniyle en başından beri dosyada.

İtalya’nın simgesi Pisa Kulesi 1987 yılından beri UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde iken Galata Kulesi hâlâ beklemede.

T-ONE DÜNYA KAMUOYUNUN DİKKATİNİ ÇEKECEK

Ancak şimdi Demet Sabancı’nın kurucusu olduğu, Türkiye Ortak Nesiller Entegrasyonu (T-One) Derneği Ceneviz mirasıyla ilgili UNESCO başvurusuna dünya kamuoyunun dikkatini çekmek üzere yola çıktı.

Türkiye’nin kültürel mirasını, tarihi ve doğal zenginliklerini uluslararası platformda tanıtma hedefiyle 2014 yılında kurulan T-One Derneği Göbeklitepe’nin ilk tanıtımını üstlenmişti.

Ayrıca Gaziantep Zeugma, Şanlıurfa, Kahramanmaraş, Hatay mozaiklerinin tanıtımı için “Mozaik Yolu” projesini geliştiren dernek, uluslararası platformda bir türlü hak ettiği yere gelemeyen mutfağımızın ve yemek kültürümüzün tanıtımı için kayda değer çalışmalar yapıyor.

T-One UNESCO, Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Ceneviz kaleleriyle ilgili çalışmaları için Dokuz Eylül Üniversitesi’nden Prof. Dr. Savaş Arslan, mimari koruma uzmanı Dr. Sercan Sağlam ve arkeolog-araştırmacı Nezih Başgelen’den destek alıyor.

GALATA KULESİ’YLE İLGİLİ GERÇEKLER 

Türkiye’nin tarihi ve kültürel mirasının uluslararası platformda tanıtımını yapan T-One Derneği şimdi Galata Kulesi’nin de dahil olduğu Ceneviz mirası için çalışmaya başladı.

Bu arada bildiğiniz gibi, UNESCO Dünya Mirası listesi yolculuğuna çıkan Galata Kulesi’yle ilgili rivayetler muhtelif. 

Dr. Sercan Sağlam’ın Galata Kulesi’yle ilgili en yeni bilimsel verileri içeren makalesi, geçen aralık ayında İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nün YILLIK adlı uluslararası bilimsel araştırma dergisinde yayımlanmış.

Meraklıların https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1461392 adresinde ulaşabileceği makaleye göre, Cenevizliler resmi olarak Pera diye adlandırdıkları ticari koloniyi 1267 yılında Galata’da kurmuşlar.

Dr. Sağlam, Galata Kulesi’nin son 300 yılda sayısız yanlış bilgi aktarımına maruz kaldığının altını çizerek şu noktalara dikkat çekiyor:

- Galata Kulesi’nin Bizans dönemine yönelik ortada somut hiçbir veri yoktur. Mevcut iddialar asılsızdır.

- Galata Kulesi’ni Cenevizliler 1348 yılının sonlarında inşa etmişlerdir. Kulenin bundan daha önce bir inşası kesinlikle yoktur. 

- Galata Kulesi’nin Ceneviz dönemindeki ismi yalnızca “Turris Sancte Crucis” (Kutsal Haç Kulesi) şeklindedir. 

- “Büyük Kule” ifadesi, 1453 tarihli ve kuşatmadaki bir hadiseye istinaden söylenmiş anonim bir Bizans betimlemesidir, özel bir isim değildir. 

Dr. Sağlam, İBB’nin restorasyonuna başladığı Galata Surları’nın, batıda Haliç Tersaneleri, kuzeyde Galata Kulesi, doğuda Tophane olmak üzere, Haliç ve Boğaz kıyısı boyunca uzandığını belirtiyor.

Galata’dan Bankalar Caddesi’ne doğru inince rastlayacağınız Galata Kulesi’nin minik kopyası kule, aynı bölgedeki Bereket Han, Arap Camii diye bilenen San Domenico Kilisesi Ceneviz mimari mirasından birkaçı sadece.

Özetle farkında olmasak da İstanbul’daki Ceneviz mirası günlük yaşamımızda sıklıkla karşımıza çıkıyor.