'Fidan dik, ıslah ol'

Gezi Parkı eylemlerinde “kırmızılı kadın” olarak tanınan Ceyda Sungur'a yakın mesafeden biber gazı sıkan çevik kuvvet polisi Fatih Zengin'e mahkeme tarafından verilen 600 fidan dikme yükümlülüğü ve 20 ay hapis cezasının gerekçesi açıklandı. Mahkeme kararında, Sungur'un anayasal temel hak ve özgürlüklerine, yasam hakkına yapılan saldırının boyutunu göz önünde bulundurduğunu belirterek, fidan dikmenin polis Zengin'in ıslahını sağlayabilecek, tarafları tatmin edebilecek bir yükümlülük olduğunu ifade etti. Mahkeme, “görevi kötüye kullanmak” suçundan yargılanan polis Zengin'e 600 fidan dikme yükümlülüğü getirmişti. Zengin'i ayrıca Sungur'a yakın mesafeden gaz sıkmak ve çevredeki kişilere tekme atarak zor kullanma yetkisini aştığı için 20 ay hapis cezasına çarptıran mahkeme cezayı ertelemişti. Mahkeme hükme ilişkin gerekçeli kararında, sanık polis Zengin'in savunmasında amirlerinin talimatı nedeniyle gaz sıktığını, tanık olarak dinlenen amirlerin ise sorumluluğu kabul etmeyerek böyle bir talimat vermediklerini söylediklerini anımsattı.

Alternatiflere başvurmadı

Biber gazı tüpünün kullanılma şartlarının ihlalinde sanık polisin sorumlu olduğu vurgulandı. Herhangi bir direniş olmadan ve diğer alternatiflere başvurmadan derhal zor kullanma yolunun seçildiği, gaz sıkılmasından önce oradaki insanların uzaklaşması için yeterli çağrı ve uyarının yapılmadığı ifade edildi. Gaz sıkılmadan önce de su sıkılması ve kalkan kullanılarak kalabalığın uzaklaştırılması ve dağıtılması gibi yeterli önlemlerin alınmadığı kaydedildi.

Kendini kaybetti

Kanunsuz, suç teşkil eden emirlerin dinlenmeyeceğine dikkat çekilerek, olaydan önce meydana gelen başka sataşmaların da sanığın eylemini mazur göstermeyeceği aktarıldı. Sanığın kontrolsüz bir şekilde yakın mesafeden birden fazla kişiye kendini kaybetmiş şekilde gaz sıkmaması gerektiğinin ilgili mevzuat yönergeler ve gördüğü kurslar itibariyle bilincinde olduğu belirtildi.

Polis yeterince uymuyor

Kararda, uygulamada polisin zor kullanma için gerekli şartlara her zaman yeterince uymadığının görüldüğüne vurgu yapıldı. Söz konusu durumun ulusal ve uluslararası insan hakları örgütleri tarafından eleştiri konusu olduğunun altı çizilerek, “Polisin biber gazını uygulamada sıkça kullandığı gözlemlenmektedir. Biber gazının insan sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olduğu ve kullanımının sınırlı olması gerektiği noktasında görüşler yaygın bir şekilde dile getirilmektedir. Ancak, polisin uygulamada neredeyse her durumda ve herkese karşı biber gazını kullandığı, alınması gerekli önlemlere yeterince uymadığı yönünde yaygın bir eleştiri görülmektedir” dedi.

Mahkeme, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Türkiye'yi biber gazı kullanılmasıyla ilgili mahkum ettiği Oya Ataman ve Ali Güneş kararlarını anımsatarak, biber gazı kullanıma ilişkin şu içtihatları sıraladı:

- Kolluk görevlileri biber gazı kullanmaya yalnızca gerekli olduğunda (daha hafif araçlarla bir çözüme ulaşamadıklarında) başvurabilirler.

- Kolluk görevlileri biber gazına orantılılık ilkesi çerçevesinde başvurabilirler. -Kullanılacak biber gazı, kolluğun karsı karsıya kaldığı durumu çözmeye yetecek düzeyi asamaz.

- Bir toplantı ya da gösteri yürüyüşünün yasal olup olmaması, şiddet içermediği sürece, kolluk görevlilerinin güç kullanmaktan kaçınması ilkesini uygulamadan kaldırmaz. Yasal olmayan toplantı ya da gösteri yürüyüşlerini dağıtmak üzere kural olarak güce başvurulmamalıdır.

- Kolluk görevlileri, biber gazına başvururken çevrede bulunan üçüncü kişilerin etkilenmemeleri yahut bu mümkün değilse olabilecek en asgari düzeyde etkilenmeleri için tedbir almak zorundadırlar.

- Biber gazına başvurulduğu durumlarda, ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarına tıbbi müdahalede bulunabilecek sağlık görevlilerinin bulundurulması gerekir.