Faulkner’dan ‘altı’ hamlede ‘polisiye’

Güneyli yazar William Faulkner, eski düzenin yıkılışını, yıkılan düzenin soyunun acımasız ve rekabetçi bir sanayi toplumu tarafından daha da yozlaştırılmasını ana teması olarak anlatır yazılarında. Yaşadığı coğrafyanın tarihsel çıkmazıyla yoğrulur düşünceleri. Ailesinin onur, beyazların sosyal konumu, tarihi kahramanlıklar gibi konulara yaklaşımı da Faulkner’ın malzemelerini oluşturan etkenlerden.

Yapıtlarının kaynağını yöreselliğinden alarak polisiye gerilim türünde altı öyküsü mevcut olan bu yapıtın merkezinde savcı Gavin Stevens yer alıyor. Mississippi ise tüm yaşananların mekânı. Sosyal ve ahlaki göndermeler, yerelden evrensele uzanan bir dili oluşturuyor.

Bunu “(...) İşte uzaktan o verimli toprağın mahvolduğunu, içinde doğdukları, içinde annelerinin de doğduğu evin günden güne yıkıldığını izliyorlardı, bütün bunların zıvanadan çıkmış bir ihtiyar yüzünden olduğunu görüyorlardı, o ihtiyar ki oğullarını evden kovduğu için onlara artık başka bir kötülük yapamayacağına göre çiftliği vergi borcundan ötürü sattırarak ikisini de mülklerinden yoksun bırakmaya kalkışmıştı (...)” (s. 18) sözleriyle görmek mümkün.

Şiddetin ve terörün altında yatan nedenlerle, biraz bilinç akışında, biraz da imgesel bir cesaretle ilerliyor her bir öykü.

Kitaba ismini veren “İki Hamlede Zafer” adlı hikâye ise mini bir roman tadında, gerekli derinliğe ve uzunluğa sahip. Bir seferde iki hamle birden yapılamayacağı da ahlak kavramının ne denli yozlaştığı da anlaşılıyor; “...Yüzbaşı Gualdres benden sekiz on yaş büyük, belki de daha fazla. (...) ...sorun bu değil. Tehlike içinde o. Beni oyalayıp annemi seçse bile ben başına kötü bir şey gelsin istemem...” (s. 143) ifadeleriyle.

Anlatılarındaki tüm o havayla adeta “Daha seyrektir zihindeki huzur.” (s. 131)

İki Hamlede Zafer / William Faulkner / Çevirenler: Talât Sait Halman, Ünal Aytür / YKY / 199 s. / 2020.