Evren'in tablolarını kimler aldı?

12 Eylül darbesinin mimarı Kenan Evren, 1989’da Cumhurbaşkanlığı’ndan emekli olduktan sonra resme merak sardı. Bir söyleşisinde, resme ilgisinin 1929’da ortaokul birinci sınıfta başladığını söyleyen Evren’in resimleri, düzenlenen müzayedelerde, kendisine yapılan ev ziyaretlerinde işadamları tarafından peynir - ekmek gibi satın alındı. New York’ta bir müzeyi gezerken karşılaştığı Pablo Picasso’nun resimleri için “Bunları ben de yaparım,” diyen Evren, 1993’te Beyoğlu Aksanat’taki sergisinin açılışında, kendisinin resimlerinin değerinin de tıpkı birçok ünlü ressamınki gibi öldükten sonra artabileceğini ummuştu. Evren “Belli olmaz, bakarsınız bu tablolar ben öldükten sonra milyarlara da gidebilir,” diyordu. Lakin, sergideki bir resminin dönemin parasıyla 500 milyon liraya zatın alınmasından güç alan Evren’in ‘yapıt’larının değeri, geçen yıllarla artan ‘ah’lardan olsa gerek ki, sürekli düştü.

Evren’in satışa çıkardığı ilk resmi, Kenan Evren Lisesi’nde 1991’de düzenlenen bir açık artırmada 50 milyon liraya işadamı Sakıp Sabancı tarafından satın alındı. Bir başka tablosu ise 1992’de yine lisenin bir gecesinde Koç Grubu tarafından 110 milyon TL’ye satın alındı.

Kenan Evren, 1993’te önce Marmaris’te, sonra İstanbul’da Aksanat Sanat Galerisi’nde sergi açtı. Bu sergide yer alan “Anne Sevgisi” adlı tablosu Nuh Çimento’nun sahibi Muharrem Eskiyapan tarafından Evren’in Marmaris’teki evine gidilerek, dönemin parasıyla 500 milyon liraya satın alındı.

İstanbul’daki serginin açılışında konuşan Evren, işadamlarından tablolarını “Bir an önce ve 500 milyondan aşağı olmamak üzere satın almalarını,” istiyor ve ekliyordu: “Bu satış muamelesini bugün burada hemen yaparsak, ben de bir an önce Marmaris’e dönebilirim.”

Haziran 1998’de, Evren’in “Denizli Horozu” adlı tablosu Türk Eğitim Vakfı Anadolu Lisesi yararına düzenlenen bir açık artırmada dönemin parasıyla 10 milyar TL’ye satıldı. Turizmci Mehmet Kayabey Kayalıoğlu’nun satın aldığı 42 x 56 cm. ebatlarındaki tablonun açık artırması, 100 milyon TL’den başlamıştı.

1998’de, Evren imzalı “Atatürk” tablosu ise rekor bir fiyatla, 105 milyar liraya (dönemin kuru ile, 422 bin dolar) satıldı. Bu satış rakamı Kenan Evren’i “yaşayan en pahalı Türk ressamı” yaptı. O güne değin, Osman Hamdi Bey’in bir tablosu 850 bin dolara, Şeker Ahmet Paşa’nın bir tablosu da 300 bin dolara satılmıştı.

Marmaris’te bir okul yararına yapılan mezat ise Kenan Evren tarafından 250 milyon liradan açıldı ve her artıran, aradaki farkı ödeyerek bağışta bulundu.

Müzayedeyi düzenleyen Maçka Mezat’ın sahibi Ahmet Utku, o günlerde etkinliği şu sözlerle anlatıyordu: “Her artıran aradaki farkı ödeyerek bağışta bulundu. Örneğin müzayedenin son bölümünde Çarmıklı ailesi 85 milyar lira verirken daha sonra fiyatı arttıran ENKA 100 milyar verdi ve yalnızca aradaki fark olan 15 milyarı ödedi. En son fiyat veren de Ali Şen ve Ali Balkaner’di.” Daha sonra gazetelere, Ali Balkaner’in tabloyu Süleyman Demirel’i hediye ettiği yansıdı.

Savcılık: ‘Bir daha yapmayacak!’

1998’de ise Kültür Bakanlığı Resim ve Heykel Müzesi’nin, Evren’in “Begonvilli Duvar” adlı tablosuna 300 milyar lira verdiği ortaya çıktı.

1998’de Fikret Otyam, 1976’da çektiği “Sigara İçen İhtiyar” adlı fotoğrafını resme dönüştüren Evren hakkında, 1 liralık sembolik dava açtı. Evren yaptığı tabloyu işadamı Halis Toprak’a 2001’de 1 milyar 300 milyon liraya satmıştı. Evren hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından 3 aydan 1 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı. 2001’de sonuçlanan davada Evren 1 liralık tazminata mahkûm edilirken hapis istemi ise mahkeme tarafından Evren’le ilgili “bir daha yapmayacağı kanaati oluştuğu” gerekçesiyle reddedildi.

2002’de beşinci kişisel sergisini Antik Palace Hünkar Salonu’nda açan Evren, oyuncu Hande Ataizi ve buz pateni yıldızı Katarina Witt’in erotik nitelikli resimlerinin yer aldığı iki resme, sergisinde yer verdi. Evren, Witt’in resmi için 2.5 milyar lira, Hande Ataizi’nin resmi için ise 10 milyar lira istedi.

2002’de beşinci kişisel sergisini Antik Palace Hünkar Salonu’nda açan Evren, oyuncu Hande Ataizi ve buz pateni yıldızı Katarina Witt’in erotik nitelikli resimlerinin yer aldığı iki resme, sergisinde yer verdi. Evren, Witt’in resmi için 2.5 milyar lira, Hande Ataizi’nin resmi için ise 10 milyar lira istedi.

Hacizlik ‘sanat’

Evren’in yakın arkadaşı eski milletvekili Mustafa Deliveli’ye hediye ettiği, 1992’de yaptığı “Manzara”, 1993’te yaptığı “Sazlıklar Arasındaki Ev” ve tarihi belli olmayan “Gölde Gezinti” adlı tablolarına, Deliveli’nin sahip olduğu Lidya Otel’de başlatılan icra işleminde el konuldu ve bu eserlere toplam 14 bin lira değer biçildi. Satışa çıkarılan tablolar ise kimse tarafından alınmadı. 2010’da bir açık artırma internet sitesinden 14 liraya satışa sunulan 1993 Aksanat’taki resim sergisi kataloğu satılamadı.