Eski AİHM yargıcı Türmen'den Demirtaş kararı yorumu

Eski Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Yargıcı  Rıza Türmen AİHM’in Demirtaş kararını “Seçme ve seçilme hakkı ile ilgili ihlalde çok önemli. İlk defa AİHM bir siyasetçinin tutuklanma nedeniyle seçme seçilme hakkının ihlal edildiği sonucuna varıyor” ifadeleriyle değerlendirdi. Kararın Türkiye açısından bağlayıcı olduğunu vurgulayan Türmen, “AİHM üst dairenin onayını beklemeden kararın derhal uygulanmasını istiyor” dedi. Avukat Turgut Kazan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tepkisini, “AİHM’in kararı bizi bağlamaz demek hukuku yok saymak demektir” diye yorumladı.

<haber-dikey:1145899>

Türmen AİHM kararının sadece Demirtaş bakımından değil AİHM bakımından da çok önemli bir karar olduğuna değinerek tutukluluğun sürmesinin sözleşmeyi ihlal ettiğine değinildiğini söyledi. Bunun gerekçesinin mahkemenin yeteri kadar doğru dürüst gerekçe vermemesi olduğunu dile getiren Türmen, “Bunu başka kararlarda da görüyoruz. Yani tutuklamaya karar verilirken Türk yargı organları somut gerekçeler göstermiyorlar. Klişe gerekçeler gösteriyorlar. Fakat buradaki enterasan olan şey ceza mahkemesi kanununun 100. maddesinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olduğunu söylüyor. Bu tabii çok önemli. 100. maddede varsayım var. Yani şu şu suçlardan tutuklanmışsa artık mahkeme kaçma tehlikesi var mı, delilleri karartma tehlikesi var mı, bunların olup olmadığını aramaz bu madde bunların var olduğunu kabul eder. Böyle bir madde varsayımdan hareket ediyor. Böyle bir varsayımdan hareket edilmesinin sözleşmeye aykırı olduğunu kabul ediyor” dedi.

<haber-dikey:1146144>

‘Yargı bağımsız değil diyor’

Karardaki seçme ve seçilme hakkı ile ilgili ihlalin de çok önemli olduğunu söyleyen Türmen, “Burada hem Demirtaş’ın seçilme hakkı ihlal edilmiştir. Hem de ona oy verenlerin seçme hakkı ihlal edilmiştir, hürriyetinden yoksun bırakılması nedeniyle. Ama bence kararın en enterasan tarafı 18. maddede bulunan ihlal. Bu ihlalde mahkeme kararın siyasal çerçevesini çiziyor. Burada ‘ulusal kanunlar Türkiye’deki muhalif sesleri bastırmak için kullanılmaktadır’ diyor. Tutuklamanın siyasi nedenlerle verilmiş bir karar olduğunu söylüyor. Cumhurbaşkanı’nın konuşmalarından bahsediliyor. ‘HDP bedel ödeyecektir’ gibi konuşmaların ‘yargı üzerinde bir etki yaratmıştır’ diyor. Yani burada yargının bağımsız olmadığına değiniyor. Tutuklanmasındaki amacın hukuki olmaktan çok siyasi olduğu söyleniyor” ifadelerini kullandı.

Türmen, “Kararın bir başka önemli tarafı o da 46. madde. AİHM ihlali tespit eder eme bu ihlalin ortadan kaldırılması için hükümetin ne yapması gerektiğini hükümete bırakır. Uygulamayı bakanlar komitesi denetler.

Ama bazı kararlarda AİHM kararın uygulanması için o hükümete ne yapması gerektiğini de söyler. Bu kararda da bunu yapmış. Bu hükümete Demirtaş’ı serbest bırakma yükümlülüğünü getiriyor” dedi.
Erdoğan’ın açıklmasını değerlendiren Türmen şöyle devam etti: “Sözleşmenin 46. maddesini okumak lazım. Bu madde der ki, AİHM’nin verdiği kararlar bağlayıcıdır. Devletler bu  yerine getirmekle yükümlüdür. Eğer Türkiye bu kararı beni bağlamaz diyorsa sözleşmeden ayrılması doğru olur. Bu karar uygulanmadığı takdirde çok ciddi sonuçlar doğurur.”

‘AK’den dışlanırsınız’

Eski İstanbul Barosu Başkanı Avukat Turgut Kazan ise “Hukukçular olarak ‘AİHM’nin verdiği bir karar bizi bağlamaz’ diye düşünemeyiz. Ama hukuku yok sayıyorsanız onu dersiniz. Avrupa Konseyi’nden de dışlanırsınız” dedi.