Engelliye iş yok

Engelli istihdamındaki yetersizliği ortaya koyan araştırmaya göre, 10 bine yakın kota ile çalıştırılması gereken engelli memur kontenjanının yüzde 22’si boş. İşyerlerinin sadece yüzde 2’sinde engelli istihdamı zorunlu. İş bulmak için İŞKUR’a başvuran engellilerin de sadece yüzde 19’u iş bulabiliyor.

-Çalışma hakkından engelliler eşit biçimde yararlanamıyor. Engelli istihdamı önündeki engellerin başında işverenin tutum ve davranışlarıyla birlikte işyerlerinin engelli istihdamına uygun olarak düzenlenmemesi geliyor. İşverenler, engellileri “duygusallık yaratacağı ”, “iş akışını yavaşlatacağı anlayışı” ve “engellilerin çalışması için işyerlerinde özel düzenlemelerin yapılmasının maliyet unsuru olarak görülmesi” gibi nedenlerle istihdam etmek istemiyor. Bu da istihdama ilişkin verilere yansıyor. Türkiye’de çalışan toplam engelli sayısı; kamu işyerlerinde 10 bin 822 kişi, özel sektörde 92 bin 413 kişi.

-Kamuda engelli memur istihdamı yıllar içerisinde arttı. 2011 yılında engelli devlet memuru sayısı 20 bin 829 iken, 2016 yılında 43 bin 151, 2017 Nisan ayında 48 bin 647’e yükseldi. Bu yükselmeye karşın engelli memurlar için ayrılan kontenjan sayısı doldurulamıyor. 2017 Nisan ayı dikkate alındığında engelli devlet memuru kontenjanının yüzde 22’si boş. 2017 yılında istihdam edilmesi gereken engelli sayısı 62 bin 917 iken, istihdam edilen engelli sayısı 48 bin 947’de kaldı. Memurlukta yüzde 3 olan zorunlu engelli istihdamı kotası dolmamış, 13 bin 967 engelli memur kadrosu boş kalmıştır.

-Türkiye’de engellilerin istihdama katılımını artırmak için kota sistemi uygulanıyor. Kota uygulaması İş Yasası ile düzenleniyor. Bu düzenlemeye göre; 50 ve daha fazla işçi çalıştıran özel sektör işyerlerinde yüzde üç, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli çalıştırılması zorunlu. Ancak Türkiye’de 50 ve daha fazla işçi çalıştıran işyeri sayısı oldukça düşük. İşyerlerinin yüzde 98’i 50’den az işçi çalıştırmakta. Bu demek oluyor ki sadece yüzde 2’lik bir kısım için kota uygulaması zorunludur. Ancak bu kadar az bir işyerini kapsayan yasal düzenlemede bile kota uygulamasına uyulmamaktadır. Kamu ve özel sektör işyerlerinde 2002 yılından Nisan 2017’ye kadar kota uygulamasına uymayan 11 bin 504 işyeri tespit edildi ve toplamda 33 milyon 339 bin 732.94 TL para cezası kesildi.

-İstihdam edilmek için İŞKUR’a başvuran engellilerin sayısının yıldan yıla artmasına karşın işe yerleştirilen engelli sayısı azalmakta. 2008 yılında işe başvuran engellilerin yüzde 45’i istihdam edilirken, bu oran 2016 yılında yüzde 19’a düştü. 2016 yılında İŞKUR’a başvuran 79 bin 321 engellinin sadece yüzde 19’u (15 bin 31) iş imkânı bulabildi.

Kota var sonuç yok

-2016 yılında çalıştırmakla yükümlü olunan engelli işçi sayısı 113 bin 172 iken, çalışan engelli sayısı 103 bin 225’te kaldı. Bu demek oluyor ki 9 bin 937 kişilik kota boş kaldı. Genel olarak tüm yıllar içerisinde de kota açığı bulunuyor. 2011 yılında 13 bin 668, 2012 yılında 17 bin 663, 2013 yılında 14 bin 965, 2014 yılında 15 bin 112, 2015 yılında da 12 bin 628 kota boş kaldı. Engelli işçi istihdamında kota açığı özel sektörde yaşanıyor. Özel sektörde çalıştırılmakla yükümlü engelli işçi sayısı 104 bin 966 iken, bunun yüzde 12’lik kısmı olan 12 bin 553 kota boş. 2016 yılında 92 bin 413 engelli işçi istihdam olanağı bulabildi. Kamu sektöründe kota gereği çalıştırılması gereken engelli işçi istihdamına uyuluyor. Ancak kota gereği çalıştırılması gereken işçi sayısı yıllar içerisinde azaldı. 2011 yılında çalıştırmakla yükümlü olunan engelli işçi sayısı 10 bin 496 iken, 2016 yılında yüzde 21.8 azalarak 8 bin 206’ya düştü.