Enflasyon tarihi zirveyi gördü

Kasım ayında enflasyon yüzde 12.98 oldu. Böylelikle 2003 yılı temel alınan endekste en yüksek enflasyon kaydedilmiş oldu. Kasımda fiyatlar bir önceki aya göre ise yüzde 1.49 artış gösterirken, Merkez Bankası’ndan faiz artırım beklentileri arttı.

Asgari ücretli vergi kaybı dahil enflasyon karşısında alım gücünü yüzde 9.6 seviyesinde kaybetti. Vergi diliminden kaynaklı olarak yaşanan kayıp telafi edilse bile asgari ücretlinin enflasyon karşısında alım gücü kaybı yüzde 4.6 düzeyine ulaştı. Gıda enflasyonu karşısında kayıp ise, vergi dilimi nedeniyle yaşanan gelir kaybı dikkate alınırsa yüzde 11.8’e ulaştı.

Mutfakta yangın

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre kasımda çekirdek enflasyon yüzde 12.08 ile 2004 Ocak ayından bu yana en yüksek seviyeye yükseldi. Verinin ayrıntılarına bakıldığında aylık en yüksek artış yüzde 3.77 ile giyim ve ayakkabı grubunda olurken, ana harcama grupları itibarıyla kasımda endekste yer alan gruplardan, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 2.11, ulaştırmada yüzde 2.01, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 1.84 ve konutta yüzde 1.25 artış gerçekleşti. Ana harcama grupları itibarıyla kasımda endekste düşüş gösteren grup olmazken, alkollü içecekler ve tütün yüzde 0.01 ile en az artış gösteren grup oldu. Yıllık en fazla artış yüzde 18.56 ile ulaştırma grubunda gerçekleşirken, TÜFE’de bir önceki yılın aynı ayına göre gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 15.78, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 13.39, ev eşyası yüzde 12.85 ve sağlık yüzde 12.38 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu.

Düşük gelirliyi vurdu

Bahçeşehir Öğretim Üyesi Prof. Dr. Necip Çakır, “Özellikle düşük gelir grubundakilerin harcamalarından gıda ve alkolsüz içeceklerin payı çok yüksek. Dolayısıyla onlar, çok daha fazla enflasyondan etkileniyorlar” diye konuştu. Ekonomide belirsizliğin arttığını dile getiren Çakır, “Böyle bir enflasyon oranıyla beraber dolarizasyon güçleniyor. Zaten mevduatın yüzde 70’ı dolar. Bu tip gelişmelerle ‘Önümüzdeki belirsizlik daha da yükselecek’ diyebiliriz” açıklamasını yaptı. İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, “Beklentilerin üzerinde bir enflasyonla karşılaştık. Gıdada, ulaştırma ve giyimde yükselişler dikkat çekiyor. Gıda tarafında alınan önlemlere rağmen yükseliş sürerken, ulaştırmada kur geçişkenliği ve petrol fiyatlarındaki yükselişin etkisi var” diye konuştu.

Çift hane kesin

Anketlerde aylık TÜFE değişim beklentileri yüzde 0.4- 1.5 bandında yer alırken, yılsonu TÜFE tahmini ise yüzde 10.5-12.6 bandında bulunuyordu. Bu oran, son 14 yılın en yüksek oranı olarak kayda geçti. Böylece 2017 tüketici fiyatları endeksinin yüzde 10’un üzerinde gerçekleşmesi kesinleşti. Aralık ayında fiyatlar hiç artmasa dahi yıllık enflasyon yüzde 11.15 seviyesinde gerçekleşecek.

Enflasyon emekçinin gıda sepetini boşalttı

Birleşik Metal-İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (BİSAM) tarafından hazırlanan Enflasyon ve Hayat Pahalılığı raporu asgari ücretin vergi dilimi ve enflasyon nedeniyle ciddi alım gücü kaybı yaşadığını ortaya koydu. Kasım 2017 Dönem Raporu’nda, asgari ücretin geçen yıl aralık ayında yapılan yüzde 7.9’luk artışla AGİ (Asgari Geçim İndirimi) dahil 1.404 TL seviyesine ulaştığı hatırlatılarak, vergi dilimi nedeniyle işçilerin eline eylülden bu yana 75.5 TL daha az geçtiğine dikkat çekildi

Kasım 2017 için enflasyon oranı yüzde 13 olarak gerçekleşti. Buna göre asgari ücret vergi kaybı dahil enflasyon karşısında alım gücünü yüzde 9.6 seviyesinde kaybetti. Gıda enflasyonu karşısında kayıp ise vergi dilimi nedeniyle yaşanan gelir kaybı dikkate alınırsa yüzde 11.8’e ulaştı. Vergi dilimi kaybı telafi edilse bile asgari ücretlinin alım kaybı yüzde 6.8 olacak. Buna göre asgari ücretli gerçek ücretli ile Aralık 2016 tarihinde 10 kilogram doldurduğu gıda sepetini, Aralık 2017’de 9 kilogram ile 1 kilogram eksik doldurabiliyor.

Asgari ücretlinin alım gücü, enflasyon karşısında, sebzede yüzde 14, süt, peynir ve yumurta grubunda yüzde 13, meyvelerde yüzde 12, yağlarda yüzde 8 azaldı. Asgari ücretli geçen yılın aynı dönemine (ocak-kasım) göre reel olarak 448 TL daha az gelir elde etti. BİSAM’a göre enflasyon çeşitli gelir ve tüketim grupları için farklı sonuçlar yaratıyor. Buna göre, Kasım 2003-Kasım 2017 dönemleri arasında genel TÜ- FE yüzde 214 artış gösterirken bu oran düzenli ücretlilerde yüzde 233, yevmiyeli çalışanlar için yüzde 246, emekli aylığı ile geçinenlerde yüzde 238, nüfusun en yoksul yüzde 20’lik kesiminde yüzde 241 oldu. En zengin yüzde 20’lik dilim için ise enflasyon yüzde 229 olarak gerçekleşti. Buna göre enflasyon hesaplaması yoksulu daha da yoksullaştırdı. Gıda fiyatlarındaki artış dar gelirliyi daha fazla etkiliyor.

‘Nedeni gıda’

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek ise, “Enflasyondaki yükseliş daha çok gıda fiyatlarından kaynaklanmakta. Kasım ayı yıllık enflasyondaki 1.08 puanlık artışın 0.52 puanı işlenmemiş gıdadan geliyor. Sebze fiyatlarındaki dönemsel faktörlerden kaynaklanan geçici bir etki var. Aralıkta ters yönde düzeltmesi olacak” ifadesini kullandı.