En yaşlı 'büyük kedi' fosili Tibet'te bulundu

Fosil şimdiye kadar bilinmeyen ama halen Asya'da yaşamakta olan "kar leoparına benzer" bir türe ait.

Latince Panthera Blytheae olarak adlandırılan fosilin kafatası parçaları üzerinde yapılan inceleme, 4.4 milyon yıl öncesinden kalma olduğunu gösteriyor.

Tibet'teki bu keşif, büyük kediler diye adlandırılan türlerin, ilk olarak Afrika'da değil Asya'da ortaya çıkıp evrildiği ve dünyaya buradan yayıldığı teorisini destekliyor.

ABD ve Çin'den paleontologların bulguları İngiltere'de Royal Society tarafından çıkarılan adlı biyoloji araştırmaları dergisinde yayımlandı.

Uzmanlar hem anatomik veriler hem de DNA bulgularını kullanarak, kafatasının soyu çoktan tükenmiş ama bugün bilinen bazı türlerle aynı bölgelerde yaşamış bir "büyük kedi" türüne ait olduğu sonucuna vardılar.

Güney California Üniversitesi'nden Dr Jack Tseng "Bu kedi bildiğimiz kar leoparlarının kızkardeşi. Geniş bir alnı ve basık bir yüzü var. Ama biraz daha küçük. Bulut benekli leopar (Neofelis Diardi) boyutlarında" diye tarif ediyor.

Bulgular kedigillerin dünyanın neresinde ortaya çıkıp yayıldıkları konusundaki tartışmalara da yeni bir boyut getiriyor.

Dr Jack Tseng, "Biyologlar büyük kedilerin Asya kökenli oldukları hipotezini ortaya atmışlardı. Fakat DNA bulguları ile bulunan fosiller aynı yöne işaret etmiyordu" diyor.

Büyük kediler diye de anılan panterler (pantherinae) kedigiller (felidae) ailesinin aslan, jaguar, kaplan, leopar, kar leoparı, bulut benekli leopar gibi türleri kapsayan bir alt grubu.DNA verileri bu grubun, kedigiller familyasının diğer kolu küçük kedilerden (felinae) yaklaşık 6.37 milyon yıl önce ayrışarak evrildiklerini gösteriyor. Kugar, vaşak ve evcil kediler bu alt gruba dahil.

Fakat bundan önce ulaşılan en eski fosil Tanzanya'daki Laetoli'de 1970'lerde Mary Leakey tarafından yapılan kazılarda bulunan 3.6 milyon yıllık "büyük kedi" dişleriydi.

Yeni fosiller 2010 yılında Tibet'in güney batı bölgesindeki Zanda havzasında yapılan kazılarda, Dr Tseng ile meslektaşı ve eşi Juan Liu'nun da aralarında bulunduğu bir ekip tarafından bulunmuştu.

Bir nehir tarafından taşınmış 100 kadar kemik buldular. Bunların arasında biraz ezilmiş de olsa hemen tamamen bütünlüğünü korumuş bir "büyük kedi" kafatası da vardı.

Dr Tseng BBC'ye, o havzada kedigillere ait bir fosil bulmayı hiç beklemediklerini anlatıyor: "Genellikle antilop ve gergeden buluyorduk fakat bu bulgular çok istisnaiydi. Porsuk, sansar, tilki gibi çok sayıda etobura ait kemikler bulduk." Yeryüzünün kayalarda izi kalan tarihi manyetik değişikliklerinden yararlanan magnetostratigrafi tekniği kullanılarak kemiklerin yaşı belirlendi. Kemikler 4.10 ile 5.95 milyon yıl öncesi döneme aitti. Kafatasının yaşı ise 4.4 milyon yıl olarak saptandı. Bristol Üniversitesi'nden büyük kedi uzmanı Dr Manabu Sakamoto "Bu çok önemli bir bulgu. Fosil kayıtlarındaki çok önemli bir boşluğu tamamlıyor" diyor.

"Bulgular büyük kedilerin önce Asya'da ortaya çıktığı tezine çok güçlü bir destek sağlıyor. Ayrıca eski kedigillerin neye benzediğine, nerelerde yaşadığına dair önemli ipuçları sunuyor."

Fakat, bir başka önde gelen büyük kedi evrimi uzmanı Teksas'daki A&M Üniversitesi'nden Profesör William Murphy, kafatası bulunan türün, kar leoparının yakın akrabası olduğu çıkarımını sorguluyor.

"Araştırma ekibinin kafatasının kar leoparına çok benzediği iddiası sadece morfolojik (biçimsel) özelliklere dayanıyor, oysa bu morfolojik soyağacı halen yaşayan türlerin DNA soyağacı ile örtüşmüyor. Dolayısıyla yeterince sağlam bir tez değil" diyor.