Emekçiye tehdit ve zulüm

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Soma’da 301, Ermenek’te 18 madencinin yaşamını yitirmesinin ardından Maden Yasası’nda değişiklik yapan tasarı taslağı hazırladı. Taslağa göre teminat bedeli yerine ruhsat bedeli alınacak. Ruhsat bedelinin yüzde 70’i Hazine’ye gelir kaydedilmek üzere ilgili muhasebe birimi hesabına, yüzde 30’u ise çevre ile uyum planı çalışmalarını temin etmek üzere bakanlığın, valiliğin veya İl Özel İdarelerinin belirlediği teminat hesabına yatırılacak. Mevcut yasada, maden ruhsatları ve buluculuk hakkı devredilebiliyordu. Yeni düzenleme ile devirler yapılmadan önce arama ve işletme ruhsatlarının devir edildiği tarihteki ruhsat bedelinin iki katı tutarında devir bedeli alınacak. Devir işlemi de bakan onayı ile gerçekleşecek. Madencilik faliyetleri ile tüzel kişilere ait diğer yatırımların birbirlerini engellemesi halinde son kararı DPT’nin bağlı olduğu bakanın başkanlığında oluşturulan kurul verecek. Faaliyeti kısıtlanan maden işletmecisinin veya yatırım sahibinin yatırım giderleri lehine karar verilen tarafça tazmin edilecek. Maden arama ruhsatlarında sondaj, galeri, yarma, kuyu açma, numune analizleri gibi arama faliyetleri KDV istisnası kapsamında olacak. Yeraltı kömür işletmelerinde, yıl içinde ölümlü kaza olmaması halinde devlet hakkının yüzde 50’si alınmayacak. Toplam ruhsat süreleri en az 30, en fazla 50 yıl olacak. Ancak bu süre bakan ya da Bakanlar Kurulu tarafından uzatılabilecek.

Denetim özelleştiriliyor!

Taslak ile madenlerde işletme faliyetlerinin denetimi de “özelleştiriliyor.” Taslağa göre, işletme projesinin uygulanması ve faliyetler Maden İşleri Genel Müdürlüğü (MİGEM) tarafından yetkilendirilmiş tüzel kişilerce yani şirketler tarafından izlenecek. İzleme raporları MİGEM’e sunulacak. Projeye aykırı faliyetlerin işletme açısından tehlike oluşturuması halinde yetkilendirilmiş tüzel kişiler tarafından faliyet durdurulacak 3 gün içinde MİGEM’e, Çalışma Bakanlığı’na ve valiliğe bildirilecek. Maden Mühendisleri Odası (MMO) bu görevin daha önce maden mühendisleri tarafından yerine getirildiğini, şimdi ise mühendisler devre dışı bırakılarak şirketlere görev verildiğine dikkat çekti. Taslağa göre, ruhsat sahalarında madencilik faliyetleri ile ilgili olarak meydene gelen ölümlü kazalar da 15 gün içinde MİGEM’e bildirilecek. Aksi halde 30 bin lira para cezası verilecek.

Şehirleşme, yatırımların çevresel etkileri, madenin cinsi gibi nedenlerle madencilik faliyetleri kısıtlanabilecek. Kısıtlanan alandaki ruhsatlar maden bölgelerine taşınacak. Tesislerin sökülmesi, taşınması ve yeniden inşaa edilmesine ilişkin masraflar bakanlıkça belirlenecek. Bedel de taşımayı talep eden kamu kurumu tarafından ruhsat sahibine ödenecek. Taslağa göre, tek başına madencilik yapılamayacak büyüklükteki alanlara ruhsat verilmeyecek. Bu alanlar bitişik ruhsat sahipleri arasında ihale edilecek. Madencilik yapılabilmesi için uygun büyüklükte olmayan sahalar çevresindeki ruhsatsız alanlar veya diğer sahalarla birleştirilerek ihale edilecek. Terk edilmiş sahalar alan sınırlamasına bakılmaksızın birleştirilerek ihale edilebilecek.

Rödovansa devam!

Taslağa göre, teknik nezaretçiler yerine daimi nezaretçiler istihdam edilecek. Madencilik faliyetlerinden doğacak sorumluluklar rödovansçıya ait olacak. Ancak bu durum ruhsat sahibinin sorumluluklarını ortadan kaldırmayacak. Kamuda rödovans aynen devam edecek.

Maden Mühendisleri Odası, MİGEM tarafından atanacak yetkilendirilmiş tüzel kişilerce denetim yapılmasının, denetimin de taşeronlaştırılarak piyasanın emrine sunulması anlamına geldiğini vurguladı. MİGEM’in sorumluluk almaktan kurtulduğuna dikkat çeken MMO, taslak ile rödovansın devam edeceğine belirtti. Ruhsat bedellerinin artırılması ile ulusal düzeydeki küçük firmaların batma noktasına geleceğine işaret eden MMO, “Ulusal madenciliğimiz sona erecek ve tüm yeraltı zenginliklerimiz borsaya kote edilecek, uluslararası tekeller işbirliği halindeki yandaş şirketlere peşkeş çekilecektir” değerlendirmesini yaptı.

3 bin mühendis işsiz kalacak

MMO, teknik nezaretçiliğin kaldırılması ile 2 bin 500, 3 bin maden mühendisinin de işsiz kalacağına dikkat çekti. Oda, taslağın yasalaşması halinde Soma, Ermenek gibi yüzlerce facia yaşanacağına vurgu yaparak, “taslağı geri çekin” uyarısı yaptı.