Eğitim engelliye uzak

Sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (SEÇBİR) tarafından eğitim alanında engelli bireylerin anlatımına incelemeye yönelik hazırlanan “Engellilik ve Ayrımcılık: Eğitimciler için Temel Metinler ve Örnek Dersler” raporuna göre engelli vatandaşların eğitime ulaşma olanakları toplumun geneline göre bir hayli düşük. Bireyde doğuştan veya sonradan oluşan fiziksel engellerin sırf sağlık boyutuyla ele alınması ve konunun toplumsal boyutu ile bireyi normal ve engelli olarak ayıran bakış açısının incelendiği rapor eğitim alanında bu anlayışın yansımalarının altını çiziyor. Raporda engellilerin eğitime ulaşma konusunda yaşadığı sıkıntıları rakamlarla yer alırken, toplumun genelinde yüzde 5.78 seviyesinde olan okuryazar olmama düzeyinin engelliler arasında yüzde 41.6’ya çıktığı görülüyor. Engelli erkeklerden yüzde 32.1’i kadınların ise yüzde 54.9’u okuma yazma bilmiyor. Okula giden engelli bireyler ise ilköğretim sonrasında çoğunlukla eğitim sisteminin dışında kalırken, buna ilişkin en önemli gerekçe olarak raporda, eğitim materyallerinin, kişinin engeline göre tasarlanmamış olması ve bireyin bulunduğu öğrenci grubunda kaynaştırmasında yetersiz kalınması gösteriliyor.

Aylin’in eğitim hikâyesi

Raporda görme engelli bir birey olan Aylin karakteri üzerinden görme engelli bir bireyin eğitiminin devamını sağlaması için neler yapması gerektiği anlatılıyor:

-Aylin 17 yaşında. Van’da doğdu. Doğuştan görme engelli. Van’da görme engellilere eğitim verin bir okul bulamadıkları için ailesiyle birlikte Ankara’ya taşındı. İlkokula Ankara’da körler okulunda başladı.

-İlkokul birinci sınıfta harfleri öğrenebilmek için önce Braille (kabartma) Alfabesi’ni öğrendi. Aylin’e daha çok annesi destek oluyordu. Bu yüzden o da Braille Alfabesi’ni öğrendi.

-Aylin öğrenmeye meraklı bir çocuktu. Annesi ona her akşam kitap okuyordu. Bir süre sonra Aylin okuma yazmayı öğrendiği için kitaplarını kendisi okumak istedi. Fakat uygun kitap bulamıyordu. Bu yüzden annesi her hafta bir kitabı Braille Alfabesi ile tekrar yazıyor ve Aylin’in okuması için hazırlıyordu.

-Braille Alfabesi için kabartma baskı yapılabilen Braille kâğıdı kullanılmaktadır. Bu kâğıt, diğer kâğıtlardan farklı ve piyasada çok kolay bulunmadığı için pahalı da. Annesi bazen araştırmalarını yeteri kadar yapamamanın rahatsızlığını duyuyordu. Çünkü bütün kitapları çevirmesi mümkün değildi.

- Aylin zaman zaman arkadaşlarıyla dışarı çıkıyordu. Ailesi ona ulaşabilmek için cep telefonu almıştı. Bu telefonun farklı bir özelliği vardı; sesle çalışıyordu. Aylin, ailesinin ve arkadaşlarının telefonlarını sesli olarak kaydetmişti ve aramak istediği kişinin ismini söylemesi yeterli oluyordu.

-Aylin şimdi lisede. Ailesi Aylin’in üniversitede okuması için neler yapmaları gerektiğini düşünüyor. Aylin’e, evde yaptığı araştırmalarda kullanması için Braille klavye ve bilgisayar almışlardı. Böylece Aylin bazı konuları araştırıp dinleyebiliyordu ve öğreniyordu. Fakat sınavlara hazırlanmak, uygun dershane ve kaynak kitapları bulmak çok kolay değildi.

Eğitime erişim

Engellilerin kamusal alanda ve eğitimde yaşadıkları sorunların ne boyutta olduğunu anlamak için sorgulanması gerekenler raporda şu şekilde yer alıyor;

-Mekâna erişim

-Mekânın fiziki koşulları

-Eğitim materyalleri

-Bilgi ve bilgi teknolojileri

-İletişim yöntemleri

Engelli dostu eğitim

Raporda engellilerin rahatça yararlanabileceği bir kütüphanede bulunması gerekenler şunlar olarak gösteriliyor;

-Engelli sürücüler için park yerleri, okunması kolay ve anlaşılır yön tabelaları

-Tekerlekli sandalyeyle erişilebilir asansör düğmeleri, piktogram işaretli asansörler, cam kapılar görme engelli kişileri uyarmak için işaretlenmiş olmalı

-Tekerlekli sandalyeyle girmek için giriş kapısı yeterince geniş, tekerlekli sandalyeden ulaşılabilir otomatik kapı açacağı

-Çalışanlar öğrencilere yardımcı olmak için eğitimli olmalı

-İşitme engelliler için indüksiyon döngü sistemi 4 Konferans salonunda tekerlekli sandalyeler için bölümler