Edith Wharton ve kız kardeşlik!

İki Kız Kardeş’te, Amerikan edebiyatının klasikleşmiş yazarlarından Edith Wharton, 20. yüzyıl başlarındaki Amerika’nın yoksul çevrelerine bir pencere açıyor.

Ann Eliza ve Evelina Bunner, mütevazı dükkânlarında çalışarak yaşama tutunmaya çalışan iki kardeştir. Birbirinin aynı renksiz geçen günleri, satın aldıkları bir saatle birlikte bambaşka bir yöne çevrilir.

Alman göçmeni olan saat ustası Ramy, iki kardeşin hayatlarını altüst edecek, kaçınılmaz ve trajik bir sonun temellerini atacaktır.

Amerika’nın kent yaşamının ve toplum düzeninin fon oluşturduğu bu küçük roman, başkahramanları dışında çizdiği yan karakterlerle de klasik edebiyatın önemli örneklerinden biri sayılıyor.

İki Kız Kardeş’te fedakâr davranışın ironik bir şekilde trajediyle sonuçlanmasını işleyen Edith Wharton bir zamanlar, “Hayat, soyut ilkelerle ilgili değildir ancak kader, eski geleneklere, eski inançlara, eski trajedilere ve eski hatalara verdiğimiz tavizler ve zavallı uzlaşmaların birbirinin arkasından gelmesidir,” diye yazmıştı.

EDITH WHARTON: 24 Ocak 1862’de New York’ta, Amerika’nın üst sınıfına mensup varlıklı bir ailenin kızı olarak dünyaya geldi. Aile, 1866 yılında yurtdışına yerleşme kararı aldıysa da Edith’in çocukluğu Newport ve Manhattan arasında geçti.

Evde Avrupalı mürebbiyelerden özel dersler aldı, yabancı diller öğrendi. 14 yaşındayken ilk novellası Fast and Loose’u (Hızlı ve Düşüncesiz) David Olivieri mahlasıyla yazdı. Bir yandan yazdığı şiirleri Atlantic Monthly dergisine gönderiyordu.

1885’te istemeyerek kendisinden on iki yaş büyük, Bostonlu bankacı Edward “Teddy” Wharton ile evlendi. Wharton aile yaşantısının yaşattığı mutsuzluklardan uzaklaşması için yazmaya teşvik edildi.

1899 yılında ilk öykü derlemesi The Greater Inclination’ı (Aslolan Temayül), 1902’de Valley of Decision (Karar Vadisi) adlı ilk romanını yayımladı. 1905 yılında Keyif Evi yayımlandı.

Wharton, 1907-1911 yılları arasında “hayatının aşkı” olduğunu söylediği Amerikalı gazeteci Morton Fullerton ile gizli bir aşk yaşadı. 1911 yılında “kış kitabım” dediği Ethan Frome’u yayımladı. 1910 itibariyle hayatının çoğunu geçireceği Avrupa’ya temelli olarak yerleşti.

1913 yılında Wharton’dan boşandı. Paris’teki dairesinde genç yazarları ağırladı. Henry James, Walter Berry ve Bernard Berenson gibi isimler konuğu oldu.

Birinci Dünya Savaşı sırasında etkin bir şekilde faaliyet gösterdi, Fransa’dan Légion d’honneur aldı. The Marne (1918) romanında Birleşik Devletler’in Fransa’nın imdadına koşmakta gecikmesini eleştirdi.

1920 yılında Masumiyet Çağı’nı yayımladı ve bu kitapla Pulitzer Ödülü’nü kazandı.

Wharton uzun edebiyat yaşantısına pek çok roman, öykü derlemesi, anı ve seyahatname sığdırdı; kitaplarından bazıları hayattayken filme uyarlandı.

1937 yılında kalp yetmezliği sonucu St. Brise’de hayata gözlerini yumdu. Vasiyeti üzerine Versailles’daki Cimetière des Gonards mezarlığında dostu Walter Berry’nin yanına gömüldü.

Wharton yaşamının çoğunu Avrupa’da geçirdiyse de, romanlarında Amerika’daki toplumsal ve bireysel gerilimlere, eski aileler ve “sonradan görme”ler arasındaki çatışmaya odaklanmıştır.

İki Kız Kardeş / Edith Wharton / Çeviren: İlknur Özdemir / Kırmızı Kedi Yayınevi / 130 s.