Zenginin ‘cennet’inde halka yokluk düşüyor

Dünyanın en zengin insanlarının, politikacıların, işadamlarının gizli servetleri ‘vergi cennetleri’nde saklı. 

Bu ülkelerden biri de bundan tam bir yıl önce, geçen nisan ayında 11.5 milyon adet gizli belgeyle dünyanın gündemine oturan Panama.

Küresel yolsuzluğa ev sahipliği yapan, gizlilik yasaları nedeniyle kara para aklayanların, yozlaşmış politikacıların, uyuşturucu satıcılarının, dolandırıcıların bir aracı haline gelen vergi cennetlerinin en büyük problemlerinden biri yoksulluk.

Zenginlerin gizli servetine ev sahipliği yapan Panama da yoksulluk ve rahatsız edici zıtlıklarla dolu bir ülke.

Orta Amerika’nın küçük bir ülkesi olan Panama, bundan tam bir yıl önce, geçen nisan ayında  dünyanın en büyük dördüncü hukuk firması Mossack Fonseca’dan sızdırılan belgelerle gündeme geldi. 214 bin paravan şirkete ait belgeler, 200’den fazla ülkenin vatandaşlarıyla bağlantılıydı.

Süddeutsche Zeitung’un elde ettiği belgeler, Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu’nun (ICIJ) aracılığıyla 76 ülkeden 370 gazeteciyle paylaşıldı. Yapılan araştırmalar sonucu 128’den fazla politikacının gizli finansal bağlantıları ortaya çıktı.

Büyüme yansımıyor

Sızan belgelerde Panama’da kurulan paravan şirketlerin yöneticileri kâğıt üzerinde Panama vatandaşları olarak görünüyordu.

Bu yöneticilerin 125 dolar gibi çok düşük bir ücret karşılığında belki onlarca şirkette birden imza yetkilisi olması da çarpıcı bir noktaydı.

Panama Belgeleri’nin ardından bir yıl geçti. Peki Panama’da o tarihten bu yana ne değişti? Ül kede geçen yıl genişletme çalışmaları sona eren Panama Kanalı ekonomiye büyük katkı sağlayacağı beklentisi yarattı. IMF genişletilmiş kanal ve çeşitli yatırım projeleriyle birlikte ülkede ekonomik büyümenin bu yıl yüzde 5.1’e, orta vadede yüzde 5.5’e çıkmasını bekliyor.

Ülke son 15 yılda bölgedeki diğer ülkelerden iki kat daha hızlı büyüdü. Ancak Panama’da güçlü
büyümeye rağmen yoksulluk oranları çok yüksek seviyede.

Yerliler daha yoksul

Latin Amerika ve Karayipler Ekonomik Komisyonu’nun (ECLAC) 2008 verilerine göre, ülke genelinde nüfusun yüzde 28.6’sı yoksul ve yüzde 11.7’si son derece fakir. Yoksulluk sıklığı, kırsal kesimde daha fazla.

Kırsal kesimde nüfusun yüzde 45.8’i yoksul. Yüzde 23.6 ise aşırı yoksulluk içinde yaşıyor. Panama Maliye Bakanlığı’nın son verileri de 2015’te nüfusun yüzde 22.3’ünün yoksul, yüzde 10.3’ünün aşırı derecede yoksul olduğunu gösteriyor.

Panama, Amerika’da ilerlemeye çalışan göçmenler için de bir geçiş noktası. Yerli halk arasında
yoksulluk oranı ise daha yüksek. ECLAC verilerine göre Panama’nın yerli halkının yüzde 80.5’inden fazlası yoksulluk sınırının altında yaşıyor ve yüzde 51.9’u son derece fakir. Son yıllarda kırsal alanlardan kente göçün arttığı belirtiliyor.

Geçen yıl aralık ayında yapılan Uluslararası Yolsuzlukla Mücadele Konferansı’nda verilen bilgiye göre ise Panama halkının yaklaşık yüzde 40’ı yoksulluk sınırının altında yaşıyor ve bu istatistik kırsal alanlarda yüzde 65’e fırlıyor.

Hesapları paylaşmıyor

OECD tarafından kara listeye alınma tehdidi üzerine Panama hükümeti, 27 Ekim 2016’da yabancı
vergi mükelleflerini üçüncü ülkelerle paylaşmak için çok taraflı anlaşmayı imzaladı. Ancak banka hesapları hakkında dünya çapında bilgi değişimi planını benimsemeyi reddetti. Sınırlı bilgilendirme yapacaklarını belirtti. Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün 2016 yolsuzluk endeksinde Panama, 176 ülke arasında 87. sırada yer alıyor.